Özay Şendir

*Dün Milliyet’te Yunanistan’ın önemli gazetelerinden Kathimeri’nin Genel Yayın Yönetmeni Aleksis Papahelas’ın yazısı, Kathimerini’de de benim yazım yayınlandı. İstanbul ve Atina’da yapılan, toplam 4 gün süren, iki, Türk-Yunan Medya ve Akademi Forumu’nda başlayan konuşmaların somut bir sonucu oldu bu. Durduk yere yaşanmıyor bu gelişmeler. Milliyet, 73 yıldır diplomasi alanında Türkiye’nin en önemli gazetesi. Mehmet Ali Birand, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra Atina’ya ilk giden muhabirdi, sadece haberlerle değil, Milliyet Yayınları’ndan çıkan 30 Sıcak Gün, Diyet ve Türkiye’nin Ortak Pazar Macerası adlı 3 kitapla tarihe çok önemli notlar düştü. Türk-Yunan barışına katkılarından dolayı eski genel yayın yönetmenlerimizden Abdi İpekçi adına geçmişte Atina’da ödül törenleri düzenlendi. Diplomasi dendiğinde Türkiye’de ilk akla gelen gazete hep Milliyet oldu. Yabancı ülkelerin büyükelçileri Türk kamuoyuna mesajlarını Milliyet vasıtasıyla

- Son 3 haftada 21 şehit verdik Irak’ın kuzeyinde. Hepimiz üzüldük. Emekli birkaç subay “Orada ne işimiz var, vuralım, çıkalım” tarzı bir tartışma başlattılar. Bu tartışmayı rakamlar ve tarihle açmak lazım.

- Terör örgütü PKK, Irak’ın kuzeyine yerleşmeye Ocak 1982’de başladı, Ekim 1982’de yerleşimini tamamladı. Mayıs 1983’te Uludere’de 3 askerimizin şehit olduğu çatışmanın ardından olup bitenin farkına vardık. Bu süreçte terör örgütü İran-Irak-Türkiye sınır üçgeninde kurulan Lolan Kampı geniş bir üsse dönüştürüldü. Lak-1, Haftanin, Zaho, Miroz gibi eğitim kampları kuruldu. Aynı yıl 7 bin askerle Irak’ın kuzeyinde 3 mil derinliğe kadar ilk askeri operasyon yapıldı. Yine 1983’ten beri Irak’ın kuzeyine giriyoruz.

- 1986’dan başlayarak Irak’ın kuzeyinde hava harekâtları yapıyoruz. O harekâtlardan istediğimiz sonucu alamadığımız için Öcalan 1992’de “ayaklanma planını” uygulamaya koydu. 18 Ağustos’ta 1500 PKK

Milli İstihbarat Teşkilatı için güzelleme yapmak kolay.

Müthiş bir yerleşkede çalışıyorlar, sahip oldukları teknik ve operasyonel imkanlar son derece fazla.

Kamuoyu ile ilişkilerinde mümkün olduğunca şeffaf davranıyorlar.

Bunların hepsi doğru, bunların hepsi üzerine çok daha uzun satırlar yazılabilir.

Ancak bu yazdıklarım MİT’in gösterdiği başarının anahtarları değil.

Milli İstihbarat Teşkilatı’nın başarısı insan kaynağının yüksekliğinden geliyor.

Üniversite diploması ya da saha ajanlarının keskin nişancılığı değil, insan kaynağı yüksekliği.

İsrail istihbaratı 7 Ekim’e dair çok sayıda işaret almasına rağmen neden saldırıyı engelleyemedi?

- İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun yol haritası oldukça açık. Yeniden belediye başkanı seçilmek, İstanbul’un sağladığı popülarite ve maddi güçle beraber 2028 yılında yapılacak seçimlerde muhalefetin cumhurbaşkanı adayı olmak. Bu uzun zamandır belli olan ve üzerinde çalışılmış bir plan.

- İmamoğlu’nun İstanbul’u kazanıp, 2028 Cumhurbaşkanı Adaylığı planını yerine getirebilmesi iki koşula bağlı. Birincisi İYİ Parti tabanının kendisine oy vermesi, diğeri de DEM Parti’nin İstanbul için vereceği karar. DEM Parti, pazarlık sürecindeki gelişmelere göre İstanbul’da hiç aday çıkarmayabilir, zayıf aday çıkarabilir ya da gerçekten oy alabilecek kuvvetli bir aday çıkarabilir. Kulislerde CHP ile anlaşma olmazsa DEM Parti’nin Başak Demirtaş’ı aday gösterebileceği konuşuluyor.

- CHP ve DEM Parti arasındaki ilişkilerde görünür bir gerginlik var. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin, il kongresi için DEM Parti’ye salon vermemesi büyük bir sıkıntı yarattı.

■ “Herkesin görevden kaçtığı bir dönemde, görevi ben kabul ettim”. “Benden önceki komutanı konutunda rahatsız eden ve santralde çalışan iki milis benim sayemde tespit edildi.” “Benim yerime, tansiyon hastası, mide kanaması geçirmiş bir komutan tayin edildi.” 

Tırnak içerisindeki “ben” diye başlayan cümleler, Türkiye’de en fazla satan ve 20 yıl önce piyasaya çıkan askeri anı kitabının içerisinde yer alıyor. Biz siviller işin kahramanlık hikâyelerine bakıyoruz ama kurumsal yapısı en güçlü kurum olan Türk Silahlı Kuvvetleri meseleye “Ben” diye başlayan cümleler üzerinden bakıyor. Geçmişte kurumsal yapıyı hedef alan açıklamalar rahatsızlık yaratırdı, bugün o rahatsızlık çok daha ileri boyuta ulaşmış durumda.  

■ Futbolcular jübile yaptıktan sonra ya teknik adam ya da yorumcu oluyorlar ya, emekli askerlerde de son dönem politikaya girenlerin sayısında ciddi bir artış var. Özellikle muhalefet partilerinde siyaset yapan emekli askerler, muhalefet

* Bizim coğrafyamızda düello yoktur pusu vardır cümlesini hayatımız boyunca en az bir kere duymuş ya da söylemişizdir.

Düello bir felsefeye dayanır aslında, çıktığı İtalya, çok yaygın yaşandığı İngiltere, Fransa ve İspanya’da bu konuda çok sayıda yazılı eser vardır.

Okuduklarım arasında bana en ilginç gelen bilgi, yasal olmayan düello yapanlara İngiltere’de idam cezası verildiği bilgisiydi.

* Bizim coğrafyamızda geçerli olan pusu geleneği halen ve daha da acımasız bir halde sürüyor.

Kasım Süleymani’nin ölüm yıldönümünde patlayan bombalara bir bakın.

İlk bomba ile ikinci bomba arasında 15 dakika süre var.

Bombayı koyanlar, ilk bombadan kaçan insanları hedef aldılar ve katliamı büyüttüler.

Eskiden pusular belirli bir hedefe yönelik olurdu, şimdi, kadın-çocuk-yaşlı fark etmiyor.

* Amacı askerlerin olduğu alandan silah çalıp, bunu karaborsada satmak olan bir dolandırıcının ülkeyi yöneten isimle birlikte fotoğraf çektirmesi mümkün olabilir mi? Olmaz öyle şey dediğimiz senaryo İsrail’de gerçek oldu. Roi Yifrah adında 30 yaşındaki bir adamın, polisin terörle mücadele birimi Yamam Özel Birimi personeli gibi davranarak çatışma hattına girdiği, hatta ileri uçtaki birlikleri ziyaret eden Başbakan Netanyahu ile fotoğraf çektirdiği ortaya çıktı. Olayın ortaya çıkmasından sonra Yifrah’ın evinde yapılan aramada bombalar, tüfekler, askeri bilgisayarlar ve bir askeri insansız hava aracı bulundu.

* Uzmanlık eğitimini Tel Aviv yakınlarındaki Şeba Tıp Merkezi’nde yapan Filistinli bir doktor, Yahudi meslektaşlarının Facebook ve Instagram hesaplarına erişimlerini engellediği için Batı Şeria’da gözaltına alındı ve iki aydır gözaltında tutuluyor. Meslektaşlarını ihbar eden doktorlar ve bu ihbarı ciddiye alarak bir insanı 2 aydır özgürlüğünden mahrum bırakan İsrail polisinin ruh haline dair ne söylesem boş.

*

■ New York Times, 2011 yılında dijital abonelik sistemine geçti. Bugün düzenli ödeme aldığı 7,5 milyon civarında abonesi var ve 2023 yılının son haftasında ChatGPT aleyhine dava açtı. Davanın gerekçesi, yapay zekânın öğrenme sürecinde telif hakkı ödenmeden, makalelerinin izinsiz ve bedelsiz kullanılması.  

Bu 2023 yılında açılan tek dava olmadı.

İspanya’da aralarında El Mundo, El Pais gibi devlerin olduğu 83 medya kuruluşu Facebook ve Instagram’ın çatı şirketi META aleyhine 550 milyon Euroluk bir dava açtı. Bu davanın konusu da META’nın kullandığı algoritmalarla elde ettiği kişisel verilerle reklam pazarını AB düzenlemelerine aykırı olarak domine etmesi. Hemen hatırlatayım, kişisel veri toplama meselesi oldukça önemli, İrlanda Veri Koruma Komisyonu, Facebook’a kullanıcıların kişisel verilerini AB’den ABD’ye aktardığı için 1.2 milyar Euro para cezası verdi. 

■  Avustralya haberlerin telif hakkıyla ilgili dünyada ilk düzenlemeyi yapan ülke olmuştu, ABD de geçen senenin sonunda Gazetecilik Rekabet ve Koruma