ABD'ye karşı girişilen terörist saldırıyı izleyen gelişmeler, Türkiye'yi nasıl etkileyecek?
Bu soru günlerden beri tartışılıyor. Dehşet verici olayın hemen ardından ilk yapılan değerlendirmelerde, bunun Türkiye'nin lehinde bir ortam yarattığı belirtildi. Bunun bir nedeni olarak, Türkiye'nin jeostratejik konumu gösterildi; yeni oluşumun Türkiye'nin önemini daha da artıracağı belirtildi. İkinci bir neden olarak da, Türkiye'nin zaten yıllardır terörle mücadele ettiği, Batı'nın ise ancak şimdi terörizmin tehlikesini kavradığı hatırlatıldı ve sonuçta Türkiye'nin haklı görülmeye başlandığı öne sürüldü.
Baştaki bu iyimser değerlendirmelerden sonra, son günlerde daha çok yeni olayların Türkiye'ye yükleyebileceği yeni sorumluluklar ve yaratabileceği sıkıntılar üzerinde durulduğu görülüyor. Özellikle bazı çevreler - Körfez Şavaşı dönemini anımsatarak - Türkiye'nin olaylar tarafından sürüklenebileceğini ve arzulamadığı politikalar benimsemek zorunda kalabileceğini iddia ediyorlar.
Resmi ağızlar ise Türkiye'nin terörle mücadelede ABD'nin yanında yer aldığını, ancak "olumlu dinamiklerden yararlanmaya çalışırken, maceraya girmekten sakınacağını" vurguluyorlar...
* * *
YUKARIDAKİ sorumuza dönersek, bunun yanıtını araştırırken, olup bitenlerin ışığında Türkiye'yi ilgilendiren konuları tek tek ele almak daha doğru olur.
Türk - ABD ilişkileri yeni dönemde nasıl olacak? Olaylar Türkiye'nin AB üyeliği perspektifine (ve AGSK'ya) nasıl bir yön verecek? Kıbrıs sorunu bundan nasıl etkilenecek? Ankara'nın Ortadoğu ve Orta Asya politikaları nasıl gelişecek? Petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinin geleceği ne olacak?..
Bugünden itibaren biz bu sütunda konuyu çeşitli boyutları ile irdelemeye çalışacağız.
* * *
TÜRK - ABD ilişkileri ile başlayalım.
Gerek Türk, gerekse Amerikalı diplomatların ve analistlerin kanısınca, bu ilişkiler şimdi "gerçek bir stratejik işbirliği" aşamasına girmek şansına sahip. Ankara'nın sergilediği tavır, Türkiye'nin yerini ve önemini ortaya koydu. Türk yetkililer, terörizm gibi bir meselede Ankara'nın ABD'yi desteklemesinin ve ayrıca daima kendisine yardım eden müttefikinden yana çıkmasının "doğal ve doğru" olduğu görüşündeler. Ölçülü ve ihtiyatlı bir davranışla, Türkiye bu ortamdan yarar da sağlayabilir...
Bu savaşın uzun süreceği ve çeşitli cephelere yayılabileceği düşünülürse, tabii ki olayların seyrine göre bazen Ankara'nın nazik durumlarla karşılaşması beklenebilir. Örneğin Irak gibi yakın bir komşunun hedef alınması durumu gibi...
* * *
KUŞKUSUZ zamanla ABD'nin Türkiye'den istek veya beklentilerinin ne olacağını şimdiden kestirmek olanaksız. Ama Washington'daki analistlerden aldığımız mesaj Bush yönetiminin Türkiye'nin hassasiyetini bildiği ve Ankara'nın kabul edemeyeceği taleplerde bulunmayacağı yönündedir. Bir Amerikalı gözlemcinin deyişi ile "Birbirimizi iyi tanıyor ve işbirliğinin hangi alanlarda nasıl gerçekleştirilebileceğini biliyoruz... Aynı lisanı konuşuyor ve birbirimize güveniyoruz."
Bu nedenle Ankara'da ve Washington'da terörizmle savaş sürecinde Türk - ABD ilişkilerinin daha pekişeceği ve ciddi pürüz çıkmayacağı kanısı hakim.
Eğer böyle olursa, gerçekten ABD'de de Türkiye'nin lehinde bir hava oluşacak ve Bush yönetiminin "güçlü, istikrarlı modern bir Türkiye modeli"ne daha aktif destek verme arzusu güçlenecektir...
Yarın: AB ile ne değişir?
