O dönemin koşulları altında, Hazar petrolünün Azerbaycan'dan dev bir petrol boru hattı sistemiyle Türkiye'nin Akdeniz sahillerine ulaştırılabileceği, akla pek yatkın görünmüyordu...Bu projeyi kim sahiplenecek, kim finanse edecekti? Büyük petrol şirketleri buna ilgi gösterecek miydi? Rusya buna engel olacak mıydı? ABD ve direkt ilgili üç ülke (Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan) sonuna kadar sebat edebilecek miydi?..Bu konudaki tartışmalar ve şüpheler yıllarca sürdü. Hatta projenin gerçekleşmesi yolunda ilk kilometre taşı sayılan Azerbaycan'daki temelin Eylül 2002'de atılmasından sonra da, tereddütler ve kaygılar devam etti...Ve şimdi nihayet, deneyimli enerji uzmanı Necdet Pamir'in deyişiyle, bu "ince, uzun yolun" sonuna varılıyor. Yarın Bakü'de düzenlenecek bir törenle, Hazar petrolü, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattına pompalanacak. Ham petrolün önümüzdeki sonbaharda Ceyhan'a ulaşmasıyla, "mutlu son" gerçekleşecek, yani on küsur yıllık bir hayal hakikat olacak...* * *BTC projesi, başta Azerbaycan'ın Hazar havzası enerji kaynaklarını daha bağımsız olarak değerlendirme arzusunun ve ABD'nin de "alternatif enerji yolları" arayışının bir ürünüdür.Türkiye'nin hararetle benimsediği bu proje, başta Rusya'nın (kendisini "by-pass" edeceği için) engelleme çabalarıyla karşılaşmıştır. Bazı dev petrol şirketleri de bu fikre sıcak bakmamıştır. Ancak ABD ve direkt ilgili ülkelerin kararlılık ve çaba göstermesi sonunda bu engeller aşılabilmiştir.Şimdi toplam 2.6 milyar dolarlık bir dış finansman ile gerçekleşen bu 1730 kilometre uzunluğundaki boru hattı, yeni bir 'enerji koridoru' olarak devreye giriyor ve dünya enerji tarihinde bir dönüm noktası oluşturuyor.* * *Türkiye'nin bu projeye daha başından beri büyük önem vermesi boşuna değil. BTC'nin gerçekleşmesi, Türkiye'ye stratejik, siyasal, ekonomik, sosyal alanlarda -zamanla daha da somutlaşacak- kazançlar sağlayacaktır.Stratejik alanda, Necdet Pamir'in dediği gibi, Türkiye bu coğrafyada önemli bir enerji yolu oluyor. BTC'nin 2010 yılında dünya piyasalarına 50 milyon ton Azeri petrolü ulaştırması bekleniyor. BTC petrol boru hattına paralel olarak bir doğal gaz boru hattı şebekesi de kuruluyor. Bu hattın 2006'nın sonunda devreye girmesi söz konusu...BTC'nin saece Azeri değil, ileride Kazak petrolünü de taşıması olasılığı var. Kazak hükümeti şimdi bu proje ile daha yakından ilgileniyor. Eğer bu da sağlanırsa, taşınacak petrolün miktarı zamanla iki katına çıkarılabilecek.Pamir'in hatırlattığı gibi, Türkiye Kerkük-Ceyhan boru hattına ev sahipliği yapıyor. Sırada başka yeni enerji hatları tasarıları var: Samsun-Ceyhan... Türkiye üzerinden Yunanistan'a, Macaristan'a gidecek gaz boru hatları... Bunlar bugün için hayal görünebilir; ama BTC örneği ortada.Bunun Türkiye için ekonomik kazanımı -şimdilik mütevazı da olsa- ileride özellikle bazı bölgelerin kalkınmasına ciddi katkıda bulunacağı şimdiden söylenebilir.Hasılı, BTC projesi başta bir efsane veya serüven gibi görünüyordu. Demek ki akılcı stratejiler, kararlılık ve sebatla hayaller hakikat olabiliyor... skohen@milliyet.com.tr 1990'ların başında yeni bir proje olarak ortaya atıldığında, hayal sanılmıştı...
