Endonezya'nın 1945'te bağımsızlığa kavuşmasından sonra, diğer bazı bölgelerde olduğu gibi Açe'de de ayrılıkçı bir hareket başladı. "Özgür Açe Hareketi" (GAM) adlı örgüt, bağımsızlık için silahlı mücadeleye girişti. Endonezya hükümeti, terör olarak gördüğü bu hareketi, bölgeye gönderdiği 50 bin askerle bastırmaya çalıştı. 30 yıl süren çatışmalar, 15 bin kişinin ölümüne yol açtı.Geçen aralıkta "tsunami" Açe bölgesinde 130 bin insanın hayatına mal olurken, gerek Cakarta'daki hükümet, gerekse Açeliler (ve bu arada GAM), bu felaket karşısında savaşı bırakıp barışmak ve birleşmek gerektiğini anladı... * * *Tsunaminin yarattığı yeni hava, iki tarafın ateşi kesmenin dışında, kalıcı bir çözüm için masaya oturmalarını sağladı. Uluslararası camianın -ve özellikle AB'nin- devreye girmesi sonunda, bir müzakere süreci başlatıldı ve bu, önceki gün Helsinki'de bir anlaşmanın imzalanması ile sonuçlandı.Buna göre, GAM bağımsızlıktan vazgeçiyor ve Cakarta'nın egemenliği altında kalmaya razı oluyor. Buna karşılık, Açe bölgesi geniş bir özerkliğe sahip olacak. Endonezya'nın hapsettiği GAM militanları serbest bırakılacak, Endonezya askerlerinin büyük kısmı bölgeden çekilecek...Böyle bir mutabakat bir yıl önce hayal bile edilemezdi. Tabii tsunami, bunu sağlayan başlıca etken. Ama buna 9 ay önce seçilen Cumhurbaşkanı Bambang Yudhoyono'nun bu sorunu çözmek için gösterdiği siyasi iradeyi ve cesareti de eklemek lazım. Aynı şekilde GAM liderleri de, özellikle tsunaminin perişan ettiği Açe'de artık savaşı sürdürme güçlerinin çok zayıfladığını ve bağımsızlık hayallerinin gerçekleşemeyeceğini anladılar.İki taraf liderlerinin anlaşma ile ilgili olarak şu söyledikleri, yıllarca sürüncemede kalan sorunların sağduyu ile çözümlenebileceğini gösteriyor. Endonezya Başkanı Yudhoyono: "Bu kaçırılmaması gereken altın bir fırsat. Tarihte böyle fırsatlar her zaman ortaya çıkmaz..." GAM lideri Malik Mahmud: "Demokrasi sayesinde ülkede adalet ve barış kurulabilecek. Açe'yi şimdi daha iyi bir gelecek bekliyor..."* * *Gene "tsunami" felaketine uğrayan ve 20 yıldır etnik ayrılıkçılığa dayalı şiddete sahne olan bir başka Asya ülkesindeki son bir gelişmeye bakalım.Sri Lanka'da, Dışişleri Bakanı Lakehman Kadirgamar'ın bir terör saldırısında öldürülmesi, gözleri bu ülkeye çevirdi. Adanın kuzey bölgesinde yaşayan azınlıktaki (Hindu) Tamil'ler, Sinhaliz'lerin (Budist) hâkimiyetinden ayrılmak arzusundalar. Tamil Kaplanları (LTTE) adlı örgütün hükümet güçleriyle çatışmaları bugüne kadar 65 bin kişinin yaşamına mal oldu. 2003'te, taraflar arasında bir ateşkes anlaşması gerçekleşti, ancak sorun yerinde saydı.Uzlaşma yanlısı olarak tanınan Tamil kökenli Kadirgamar'ın kimin tarafından öldürüldüğü henüz anlaşılamadı, ama bunun LTTE'nin militan bir kanadının eseri olduğu sanılıyor. Bu olayın yeni bir terör dalgası başlatması olasılığı karşısında, Sri Lanka'nın kadın Cumhurbaşkanı Kamaratunga'nın şu sözleri dikkat çekici: "Terör ve nefretin hâkim olmasına izin veremeyiz. Ben barış sürecini başlatmak için çabalarımı şimdi ikiye katlayacağım..." skohen@milliyet.com.tr Türk kamuoyu geçen aralıkta Asya'daki "tsunami" faciası sırasında, Endonezya'nın Sumatra Adası'nın kuzeyindeki eski bir Osmanlı eyaletinde Açe adını taşıyan bir halkın varlığını öğrenmişti. Nüfusu 4 milyonu bulan Müslüman Açeliler Türkiye'ye büyük sempati besliyorlardı. Ulusal bayrakları da tıpkı Türk bayrağına benziyordu.
