Sözü geçen ülke, Özbekistan... Henüz iki ay önce kansız bir devrim geçiren Kırgızistan'ın komşusu...Özbekistan'ın Kırgızistan sınırına yakın Andican kentinde, hafta içinde barışçı olarak başlayan, ancak dün kanlı geçen gösteriler, ilk bakışta değişim akımının bu ülkede de ilk sinyallerini vermekte olduğu izlenimini yaratıyor.Bu izlenim ne kadar doğrudur veya gerçekleşme şansı nedir? Diğer bir deyişle, Gürcistan, Ukrayna ve Kırgızistan'dan sonra, Özbekistan da halk hareketi yolu ile rejim değişikliğine sahne olacak mı?Şüpheli. Bu aşamada söylenebilecek şey "domino etkisi"nin Taşkent'e kadar yayılmasının, o kadar kolay bir iş olmadığıdır...* * *BUNUN başlıca nedeni, Özbekistan'da İslam Kerimov'un nefes aldırmayan, katı bir totoliter yönetim kurmuş olmasıdır. (Kırgızistan'da devrik Askar Akayev'in rejimi nispeten daha liberaldi)...Özbekistan'da radikal İslamcı grupların bugünkü rejimi devirip bir şeriat düzeni getirmek istediği, Kerimov'un da bunlara karşı savaş açtığı doğrudur. "Hızbul Tahrir" gibi militan örgütlerin terör eylemlerine giriştiği de biliniyor.Ancak Kerimov, köktendincilere karşı mücadelesini yürütürken, başka nedenlerle veya amaçlarla rejime karşı çıkanları da hedef alıyor ve ağır baskı politikasını ülke çapında hissettiriyor. O kadar ki, çeşitli uluslararası kuruluşlar, Özbekistan'ı binlerce kişiyi hapishanelerde tutmakla, çeşitli işkence yöntemlerine başvurmakla ve temel insan haklarını ihlal etmekle suçluyorlar.* * *ANDİCAN kentindeki gösteriler ve çatışmalar, hapse atılan 23 tüccarın köktendincilikle suçlanması sonucunda patlak vermiştir. Üç bin kadar göstericinin resmi binalara saldırması üzerine güvenlik güçleri de karşılık verdi. Böylece ilk kez Özbekistan'da bir şehir, halk hareketine (ve kanlı çatışmalara) sahne oldu.Göstericilerin olaylar sırasında "adalet, özgürlük, demokrasi" gibi sloganlar kullanması anlamlıdır. Bunlar şimdiye kadar Özbekistan'da insanların telaffuz etmeye cesaret etmediği sözcüklerdi. Bu harekete katılanların ifadesine göre tutuklanan işadamlarının köktendincilikle ilgisi yok. Kerimov muhaliflerini sindirmek için bu tür suçlamaları araç olarak kullanıyor.Özbekistan'ı yakından izleyen analistler de bu görüşe hak veriyor ve köktendinciliğin bu ülkede bir tehdit oluşturduğunu kaydetmekle beraber, Kerimov'un politikasının radikalizmi büsbütün körüklediğini, ayrıca çoğu fakir ve işsiz olan halk kitlelerini de ümitsizliğe ve öfkeye sevk ettiğini belirtiyorlar...* * *KERİMOV'un "demir yumruk" politikası, Özbekistan'da -örneğin Kırgızistan'da olduğu gibi- "halk hareketiyle değişim" için müsait bir ortam oluşturmuyor. Bu nedenle çoğu gözlemci, Andican'daki gösterilerin hızla ülke çapında yayılıp Kerimov'un alaşağı edilmesine yol açacağına ihtimal vermiyor.Ancak Özbekistan'da böyle bir hareketin başlamış olması dahi, önemli bir gelişme. Artık Özbekistan -değişim sırasının ona da ne zaman geleceği sorusu ile- dünya gündemine oturuyor... skohen@milliyet.com.tr ORTA Asya'daki bir ülkeden protesto gösterileri veya ayaklanma haberi gelince, kaçınılmaz olarak "Şimdi de devrim sırası bu ülkede mi?" sorusu akla geliyor.
