Sami KOHEN
DIŞİŞLERİ Bakanı İsmail Cem, Katar'ın başkenti Doha'da yapılan İslam Konferansı Örgütü'nün (İKÖ) toplantısından mutlu döndü. Nedenini sorduğumuzda yanıtı hazırdı:
"Yapmak istediğimizi yoluna sokabildik".
Ne idi yapmak istediği?
Komşularla iyi, yapıcı bir diyalog kurmak...
Komşular derken, kastedilen
İran, Irak ve Suriye'dir.
İKÖ Konferansı, Bakan'a bu üç ülkeye mensup meslektaşları ile ikili görüşmeler yapmak olanağını verdi.
Tabii bunların en önemlisi, Suriye Dışişleri Bakanı Faruk el Şara ile ilk buluşması idi. Cem böyle bir görüşme için arzulu idi, ama talepkar değildi. Bunu "ayarlayan" Tunus Dışişleri Bakanı oldu. Havayı yoklayan Tunuslu diplomat, iki tarafta da böyle bir arzu bulunduğunu sezdi ve Cem ile Şara'yı bir araya getirmeyi başardı.
Türkiye açısından İKÖ toplantısının en yararlı yanı da, bu ve diğer önemli ikili temasların gerçekleşmesini sağlamış olmasıdır.
"Ege'de kaygı uyandıran bir durum var... Kıbrıs'ta gerginlik tırmanıyor... Kosova, Balkanlar her an patlamaya hazır" diyor Cem. "Bu bakımdan Türkiye'nin içinde bulunduğu öbür bölgedeki (Ortadoğu) komşuları ile ilişkilerinin iyi olması büyük önem taşıyor."
Doha'daki temaslar sayesinde üç komşu ile de ilişkilerin "iyileştirilmesi" yolunda "ilk olumlu adımlar" atılmış oldu...
* * *
İRAN ile ilişkiler, artık diplomatik bağların yeniden normal düzeye getirilmesinden, daha özlü ortak çalışmalar aşamasına giriyor. Yeni İran Büyükelçisi, Ankara'da görevine başladı. Yeni Türk Büyükelçisi de bugünlerde Tahran'a gidiyor. Bu arada ekonomi ve güvenlik alanlarında ikili temaslar başlıyor. Sınır güvenliği konusundaki işbirliği Doha'da Cem'in İran Dışişleri Bakanı Harazi ile yaptığı görüşmede ele alındı ve ortak güvenlik komitesinin yeniden harekete geçirilmesi karalaştırıldı. Bu görüşmede esas ikili ilişkilerin nasıl geliştirileceği konuşuldu, "hassas konular"a (örneğin Türk - İsrail ilişkilerine) değinilmedi...
Cem'in Iraklı meslektaşı ile görüşmesi de, daha çok ikili işbirliği olanakları üzerinde odaklandı. Türkiye'nin Irak'a neler satabileceği, Türk müteahhitlerinin Irak'ta neler yapabileceği konusunda çalışmalar yakında başlayacak. Bu arada Devlet Bakanı Işın Çelebi'nin Bağdat'a gitmesi, Karma Ekonomik Komisyon'un çalışmaya başlaması bekleniyor. Tabii bütün bunların BM'nin Irak'a karşı uyguladığı yaptırımları "delmeden", çizilen sınırlar içinde yapılmasına da özen gösterilecek.
Cem - Şara görüşmesi çeşitli konuları kapsadı.
Fakat ilginç olan husus, Suriyeli Bakan'ın su sorununu gündeme getirmekten çekinmesidir. Böylece daha işin başında havayı bozabilecek bir tartışmaya girilmedi. Buna karşılık Faruk el Şara, Türk - İsrail askeri anlaşmasına karşı düşüncelerini dile getirdi. İsmail Cem de, bilinen Türk görüşünü bildirdi ve özellikle bunun Suriye veya diğer komşu ülkelere karşı yönelik olmadığı konusunda güvence verdi.
Bu bağlamda ilginç gelişme, Suriyeli Bakan'ın, daha önce İKÖ'ye sunduğu ve Türkiye'yi bu anlaşma nedeni ile kınayan bir tasarıyı geri çekmesi oldu. Bu jestin yanı sıra, Şara gazetecilere demecinde de, Suriye'nin (Filistin'deki eylemler dışında) "her türlü teröre karşı" olduğunu söyledi ki, bu da anlamlı bir söz. Türk diplomatları bu ifadenin PKK'yı da içerdiği şeklinde yorumlanabileceğini söylüyorlar...
* * *
İKÖ toplantılarının sonunda yayınlanan bildiride, örgüt üyesi ülkelerin "İsrail ile ilişkilerini gözden geçirmesi, bu ilişkilerin normalleştirilmesine son vermesi ve karşılıklı büro ve temsilcilikleri kapatması" isteniyor.
Bu, İsrail ile birçok alanda sıkı ilişkileri bulunan Türkiye'yi ne kadar bağlar? Yani Ankara örneğin buna uyarak İsrail ile askeri ve ekonomik işbirliğine son verecek, temaslarını donduracak mı?
Cem bundan önce olduğu gibi bu toplantıda da Türkiye'nin bildirinin bu bölümüne rezerv koyduğunu, dolayısı ile politikasını değiştirmesinin de söz konusu olmadığını söylüyor. Bakan Doha'da görüştüğü meslektaşlarına Ankara'nın bu tutumunu izah ettiğini ve bunun onlar tarafından da anlayışla karşılandığı izlenimini edindiğini söyledi.
Umarız öyledir...
Yazara Email S.Kohen@milliyet.com.tr
