Bu gezi, tüm dikkatlerin Irak, Kıbrıs ve AB üzerinde odaklandığı bir sırada, Türk diplomasisinin Orta Asyada şekillenmeye başlayan yeni dengelerde bir varlık göstermek için çaba harcamayı da ihmal etmediğini gösteriyor.Başbakan Erdoğanın bu vesile ile söylediği şu sözler anlamlıdır: "Biz buralara çok önem veriyoruz. Bazı gecikmeler olabilir. Bunları bir an önce aşmak ve ilişkilerimizde bir sıçrama yapmak istiyoruz..."* * *TÜRKİYE 1990ların başında, bağımsızlığa yeni kavuşan Türki cumhuriyetlere ilgi göstermiş, ancak hazırlıksız olduğu için ilişkileri daha çok (kardeşlik, akrabalık gibi sloganlar kullanarak) duygusal zeminde yürütmeye çalışmıştır. İlişkilere bu bakış açısı istenilen sonuçları vermemiş, hatta bu yüzden zaman zaman (her iki tarafta da) düş kırıklığı yaşanmıştır.Son dönemde bu ilişkilerin daha gerçekçi ve akılcı bir zemine oturtulmasına çalışılmıştır. Ne var ki, mevcut potansiyel ve olanaklar düşünüldüğünde, bu ülkelerle bağları çok daha ileri noktalara ulaştırmak hiç de zor değil...* * *BAŞBAKANın kısa gezisi, bu ülkelerle ekonomik bağların güçlendirilmesi için elverişli bir ortam bulunduğunu ortaya koydu. Aslında bu ülkelerle ticari ilişkiler, komik sayılacak kadar alt düzeyde. Kırgızistan ile ticaret hacmi 40, Tacikistan ile de 50 milyon dolar civarında! Şimdi bu rakamların 200 - 250 milyon dolara çıkartılması hedefleniyor. Tabii ayrıca Türk işadamlarının daha dinamik atılımları ile oralarda yeni yatırımlar, müteahhitlik işleri ve hatta ortak girişimler gerçekleştirilebilir.Ancak Türk diplomasisini Orta Asya ile daha yakından ilgilenmeye sevk eden önemli siyasal ve stratejik nedenler de var. 11 Eylül sonrası yeni konjonktür, Afganistandaki olaylar, teröre karşı mücadele birdenbire Orta Asyayı, küresel stratejilerde kilit bir bölge haline getirdi.Halen ABD Kırgızistan dahil, birçok Orta Asya ülkesinde askeri üs kurmuş durumda. Başbakan Erdoğanın Kırgızistandan ayrıldığı gün, Rusya Başbakanı Vladimir Putin başkent Bişkeke geldi ve bir Rus askeri üssünün açılışını yaptı...* * *ABD ve Rusya gibi, Çin de bu geniş bölgedeki yeni "Büyük Oyun"un içinde. Eğer Türkiyenin "çok boyutlu dış politika" anlayışında bir Orta Asya ayağı varsa (ki kavram olarak var) bu platformda aktif bir oyuncu olarak kendisini göstermek zorundadır. Bu da, duygusallıkla veya lafla değil, "real politik"in icaplarını yerine getirmekle, karşılıklı yarar sağlayacak sağlam ilişkiler kurmakla olur.Türkiyenin bu ülkelerle birtakım manevi bağlarının bulunması ve ayrıca onlar için bir örnek oluşturması gibi özellikleri var ki bunlar da bir "artı avantaj"dır.Bölgede ABD, Rusya, Çin gibi devlerin ve diğer etkin ülkelerin bulunması, bir engel sayılmamalıdır. Onlarla birlikte herkesin yararına bir işbirliği, hatta ortaklık dahi düşünülebilir.Şimdi Ankaranın böyle bir amaçla yeni Orta Asya açılımının "devamını getirmesi"ni beklemek lazım... skohen@milliyet.com.tr BAŞBAKAN Recep Tayyip Erdoğanın 4 günlük Kırgızistan - Tacikistan gezisi, Türkiyenin Orta Asya politikasında yeni bir açılımın işaretini verdi.
