MOSKOVA
Başbakan Bülent Ecevit ile Rus meslektaşı Vladimir Putin arasında dün baş başa ve ayrıca heyetlerin de katılımı ile yapılan görüşmeler, - imzalanan dört belge ve imzalanamayan bir protokol bir yana bırakılırsa -
Türk - Rus ilişkilerine yeni bir ivme ve de yeni bir anlayış kazandırmış bulunuyor. İki tarafın da konuşmalarında vurguladığı bir konsept, "rekabet yerine işbirliği" şeklinde ifade ediliyor.
Ecevit'in Moskova ziyaretini, özellikle ikili ilişkilere böyle yeni bir yön verme konusunda ortaya çıkan ortak kararlılığın ışığında değerlendirmek gerek.
Görüşmeler sonucunda imzalanan dört belgeden, terörle mücadelede işbirliği deklarasyonu önemli. Ama açıkçası özellikle veterinerlik ve diplomatik pasaportların vize muafiyeti ile ilgili anlaşmalar, bu gezinin sıradan bir yan ürünü.
Terörizm ile ilgili deklarasyon genel ilkeleri içeriyor ve bu alanda işbirliği öngörüyor. Bu belgede spesifik olarak PKK'dan veya Çeçenlerden söz edilmiyor. Ama şu da bir gerçektir ki, iki taraf da bu belgedeki ifadeleri, kendi topraklarındaki şiddet eylemlerinin ışığında değerlendirmek eğilimindeler. Bu belge ile ortaya konan tavrın pratikte nasıl veya ne ölçüde uygulanacağı, zamanla görülecek.
* * *
GÜNLERDİR sözü edilen, Rusların mutlaka bu ziyaret sırasında gerçekleşmesini arzuladığı, fakat sonuçta imzalanmayan belge ise, "Mavi Akım"ın ek protokolü...
Dünkü görüşmelerde bu büyük projenin yaşama geçirilmesi hususunda her iki tarafta da tam bir mutabakat ve kararlılık olduğu belirtildi. Ecevit ek protokolün Bakanlar Kurulu'na sunulacağı ve kısa zamanda onaylanacağı sözünü verdi. Putin de, bu belgenin "burada imzalanmamasını bir trajedi olarak görmediğini" söyledi ve bunun Ecevit'in vaat ettiği gibi en kısa zamanda gerçekleşeceğinden emin olduğunu belirtti.
Öyle anlaşılıyor ki, "Mavi Akım"la ilgili son işlem olan ek protokolün onayı hususunda Ecevit kısa zamanda hükümeti ve Meclis'i harekete geçirmeye kararlı. Bu meselenin "teknik" yönünün dışında, bir de Türkmenistan'ın ve Azerbaycan'ın (ve de ABD'nin) karşı çıkmasından kaynaklanan bir siyasal boyutu var. Ecevit buradaki basın toplantısında, bu konuda hiçbir ülkenin Türkiye'nin kararına müdahale edemeyeceğini söylemek suretiyle bu projenin önümüzdeki aylarda muhakkak hayata geçirileceği mesajını verdi.
* * *
GÖRÜŞMELERDE daha çok ikili işbirliğinin geliştirilmesine ilişkin konular üzerinde durulduğu anlaşılıyor. Bu ticari, ekonomik, teknolojik, savunma gibi çeşitli alanları kapsıyor. Örneğin, Türkiye'nin Rusya'ya ihracatının artırılması, Rus girişimcilerinin Türkiye'de yatırım yapması, Rusya'dan (helikopter gibi) savunma araç ve gereçlerinin alınması gibi... Ayrıca, iki ülkenin Avrasya platformunda ortak girişimlerde bulunması da, planlanan yeni işbirliği alanları arasında.
Siyasal konulara gelince, bu ziyaretin "Çeçenistan olaylarının gölgesi"nin düşmemesine Türk tarafının özen gösterdiği seziliyor. Başbakan muhataplarına bu konuda Türkiye'nin kaygılarını anlatırken, oldukça yumuşak ifadeler kullandı. Ecevit basın toplantısında Çeçenistan konusundaki Türk görüşünün Rusya ile ilişkiler dikkate alınarak iletildiğini söylerken bu bağlamda "her adımı atamazsınız, böyle bir lüksümüz yok" şeklinde konuştu.
Görüşmelerde (bu arada Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in Rus meslektaşı ile buluşmasında da) Kıbrıs sorununa değinilmediği belirtildi ki bu, görüş ayrılıklarını ortaya çıkarabilecek konulara girmekten çekinildiğini gösteriyor. Bu da ilişkilerle ilgili yeni yaklaşımın bir başka göstergesi...
* * *
YELTSİN'in Ecevit'i kabul edip etmemesi "sorunu"nda da, aynı tavır sergileniyor. Başbakan basın toplantısında Rusya Devlet Başkanı'nın sağlık durumu nedeniyle bu randevuyu veremeyebileceğini söyledi. Zaten bunun için zaman da pek kalmadı. Ecevit'in programına göre bugün öğleyin Moskova'dan ayrılması gerek. Son dakikada Yeltsin'den bir davet gelir mi bilinmiyor.
Ecevit'in ifadesiyle bu görüşme gerçekleşmezse "bazı olumsuz yorumlara yol açabilir". Ama gene de Ecevit "Ben temaslarımdan ve aldığımız sonuçlardan memnunum" diyor ve esas olan şeyin de, bu ziyaretin ilişkilere yeni bir ivme kazandırması olduğu mesajını veriyor.
Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr
