ABD Temsilciler Meclisi'nin Ermeni yanlısı kararı benimseme yolunda adım adım ilerlemesi karşısında, Ankara hazırlamış olduğu Eylem Planı'nı aynı şekilde adım adım uygulamaya koyuyor.
Planda öngörülen önlemlerin bir kısmı ABD'ye, bir kısmı da Ermenistan'a yönelik.
Ankara bu konuda kararlılığının ilk sinyallerini vermeye başladı: Genelkurmay Başkanı Gen. Kıvrıkoğlu, ABD ziyaretini iptal ederek Kongre'nin tavrına ilk tepkisini gösterdi... Hükümet, Türkiye'ye gelmek isteyen Ermenistan vatandaşlarına vize uygulamasını yürürlüğe soktu.
Eğer Ermeni karar tasarısı haftaya Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'nda onaylanıp kesinleşirse, bunun arkası gelecek, yani Türkiye hızla "yaptırımlar paketi"ni açıp içindekilerini teker teker uygulamaya koyacak.
* * *
ANKARA'nın öylesine münasebetsiz bir karar karşısında tepkisini karşı eylemlerle göstermesi doğal. Kimse bunun ikili ilişkilerde ve bölgesel durumda yol açacağı gerginliğin sorumluluğunu Türkiye'ye yükleyemez.
Ancak Türk diplomasisi, bu tavır karşısında milletçe duyulan infiali yansıtırken, Türkiye'nin temel ve uzun vadeli çıkarlarını dikkate almak ve olaya soğukkanlılıkla daha geniş bir perspektiften bakmak durumundadır.
Diğer bir deyişle, alınacak mukabil önlemler değerlendirilirken, bunun sadece karşı tarafı değil, bizi de nasıl etkileyeceğini - yarar - zarar hesabı iyi yapılarak - düşünmek lazım.
ABD'ye karşı "yaptırımlar"da Ankara'nın karşılaştığı bir ikilem var: Yönetim, bütün organları ile, Ermeni karar tasarısına karşı çıkmış, önünü kesmek için ciddi çaba harcamıştır. Şimdi Ankara cezalandırıcı önlemleri uygularken, sadece Temsilciler Meclisi'ni değil, Türkiye'ye destek olan ABD yönetimini de karşısına almış olmuyor mu?
* * *
WASHİNGTON'un Türkiye'ye jeostratejik konumu ve ABD'nin bölgesel (hatta küresel) çıkarları nedeni ile büyük önem verdiği malum. Yani Amerikalılar Türkiye'yi darıltmak istemezler. Dolayısı ile Türk diplomasisi, bunu koz olarak kullanıp, ABD'ye "gereken cevabı" verebilir. Washington sonuçta Türkiye'yi alttan alacaktır...
Bu argüman - ve tahmin - doğru olmakla beraber, biraz daha ayrıntılı olarak incelenmeye değer.
Örneğin Genelkurmay Başkanı'nın ziyaretini iptal etmesi, Ankara'nın Bağdat'a bir büyükelçi göndermesi ve Irak ambargosunu delmesi, herhalde Washington'un "not etmekle" yetineceği ve fazla telaş göstermeyeceği gelişmelerdir.
Yaptırımlar paketinde yer aldığı bildirilen iki önlemin olası etkisi ve sonuçlarını da iyi değerlendirmek gerek. Biri İncirlik ile ilgili. Önceki gün Başbakan'ın bir muhabirin "İncirlik kapatılabilir mi" şeklindeki spekülatif sorusuna "o konularda da gelişmeler olabilir" diye "lastikli" bir yanıt vermesi, boş yere kafaları karıştırıyor.
Aslında düşünülen şey, İncirlik'te üslenen ABD uçaklarının Kuzey Irak'a karşı giriştiği hava harekatının kısılmasıdır. Yetkililer herhalde bunun yarar - zarar tartışmasını daha etraflıca yapacaklardır. Bunu yaparken de Türkiye'nin Kuzey Irak'taki kendi operasyonları ile dolaylı ilintisini de hesaba katacaklardır.
* * *
KALDI ki, daha geniş açıdan bakıldığında, konu ABD'nin Türkiye'ye pek çok alanda verdiği destek (ve bunun kaybedilmemesi gereği) ile irtibatlıdır. Bu hesabı da iyi yapmalı. Tıpkı ikinci önemli önlem olarak düşünülen ihaleler konusunda olduğu gibi.
Türkiye büyük savunma ihalelerinde ABD'yi teknolojik üstünlükten fiyata kadar, çeşitli faktörler nedeni ile tercih ediyor.
ABD'nin bu ihalelerden dışlanması, belki ilgili şirketlerin canını sıkar ama, Türkiye'nin savunma projeleri de bundan olumsuz etkilenebilir.
Kısacası, ABD Temsilciler Meclisi'nin kararına karşılık verirken alınacak önlemlerin
(1) etkinlik ve caydırıcılık ölçüsünü, (2) bunun Türkiye'nin siyasal, ekonomik ve askeri çıkarlarına yansımasını, (3) sonuçta Türk dış politikasının ne yönde etkileneceğini iyi hesaplamak gerek. Bir de tabii, yaşanacak sıkıntıların Ermeni aktivistlerin ekmeğine yağ süreceğini de...
Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr
