Medeniyetler İttifakı diye anılan bu proje dün 36 sayfalık bir rapor şeklinde İstanbul'da ortaya kondu.BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın desteği ile Türkiye ve İspanya başbakanlarının girişimi sonunda çeşitli uluslara mensup 20 "akil adam"ın hazırladığı bu proje, "medeniyetlerin çatışması" tehlikesinden söz edildiği bir dönemde, "medeniyetler arasında birlik" sağlamayı amaçlıyor.Gerçekten bütün insanlığın dört elle sarılması gereken ideal bir hedef bu.Aslında esas amacı daha çok Batı ile İslam dünyası arasında yakınlaşmayı sağlamak olan bu proje için, "ittifak" ("alliance") terimini kullanmak fazla iddialı veya erken... Ama olsun. Önemli olan projedeki öneriler doğrultusunda farklı inançlara ve kültürlere sahip insanların birlikte barış içinde yaşamaları için ilk adımların atılmasıdır... Böyle bir örgüt yok tabii. Şimdilik sadece bir "ittifak" projesi var. Böyle bir projenin yaşama geçirilmesi, Kofi Annan'ın da dünkü basın toplantısında belirttiği gibi, kısa zamanda mümkün değil. Özellikle son yıllarda yaşanan savaşlar, çatışmalar, yaygınlaşan öfke ve nefret, ne yazık ki silinmesi zor olan çok derin izler bırakıyor. Annan'ın deyişi ile, rapor kendi kendine gerçekleşemez, bunun için sessiz çoğunluğun sesini duyurması gerekecektir.Rapor son zamanlarda yaşanan şiddet ve çatışmaların nedenlerini izah eden bölümde önemli bir saptama yapıyor: Bu sürtüşmelerin sebebi dini değil, siyasidir.Gerçekten birçok çatışmada din araç olarak kullanılıyor. Dış görünüşte bu dinler arası bir kavga olarak görünebilir. Bazı radikal gruplar davalarına bu havayı vermek isteyebilir. Hatta bu nedenle toplumlar veya uluslar arasında derin uçurumlar yaratılabilir.Ama çoğu zaman bu çatışmanın siyasi amaçlı olduğu görülüyor. Ortadoğu'daki çeşitli savaşlar ve eylemler, bu arada ABD'nin Irak'ı işgali, Iraklıların direnişi, İsrail-Filistin çatışması, bunun canlı örnekleri.Aynı din ve kültür grubu içinde de sürtüşmelerin sebebi, dini değil, siyasidir. Örneğin Irak'taki Şii-Sünni çatışmaları iktidar mücadelesinden çıkıyor. Endonezya'dan Suudi Arabistan'a kadar İslam dünyası içindeki şiddet eylemlerini herhalde dinle izah etmek mümkün değil. Neden çatışıyorlar? Raporda da belirtildiği gibi, özellikle Ortadoğu'daki çeşitli sorunlar çözümlenmedikçe, medeniyetler arasında yakınlaşma (ve hele "ittifak") hayal olur...Bu nedenle "akil adamlar"ın tavsiyelerinden biri bu sorunların çözümü için harekete geçilmesidir. Ama işte burada büyük zorluklar var. Bu sorunları kim, nasıl halledecek? Çatışan tarafları kim uzlaştıracak?Raporda daha pratik sayılabilecek tavsiyeler var. Örneğin medeniyetler arası yakınlaşma için, diyaloğun kurulması, medya ve diğer iletişim araçlarının kullanılması, eğitime önem verilmesi gibi... Aslında bunun için de siyasi iradeye gerek var. Ayrıca ilgili kurumlar da aynı sorumluluk içinde buna yardımcı olmalı. Karikatür krizi dahi bu konuda kültür ve zihniyet farkının nelere yol açabileceğini gösterdi.Ama gene de umutsuzluğa düşmemeli. Başbakan Erdoğan'ın belirttiği gibi, olaylara seyirci kalmakla bir şey hallolmaz. Bu proje medeniyetleri yekten birleştirmeyecek, ama mümkün olduğu kadar fazla insana çatışma ile bir yere varılamayacağı, diyaloğun tercih edilmesinin daha akıllıca olacağı inancının aşılanması bile, bir başarı olacaktır. skohen@milliyet.com.tr Kim "dur" diyecek?
