BM, AB, Rusya, hatta Çin yeni İran liderinin sözlerini derhal kınadılar. En ilginci, Filistin yönetimi başkanı Mahmud Abbas buna tepki göstererek, "Önemli olan İsrail'in haritadan silinmesi değil, haritada bağımsız bir Filistin devletinin yer almasıdır" şeklinde konuştu. Ahmedinecad'ın sözlerinin İran'ın "reformcu" kesiminde de pek onaylanmadığı görülüyor. Örneğin eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, "İran için ekonomik ve siyasal sorunlar yaratacak sözlerin söylenmemesi gerektiğini" belirtti...* * *Peki, Ahmedinecad neden böyle konuştu? Kime ne mesaj vermek istedi?Bizde ve dışarıda İran'ı yakından izleyen çevrelerin değerlendirmelerinde şu tespitler öne çıkıyor:İç faktör:50 yaşındaki Ahmedinecad, Ayetullah Humeyni'nin çizgisinde olan bir devrimci. Haziran seçimlerinde reformcuların desteklediği eski başkan Haşimi Rafsancani'yi yendiği zaman, İran'ın iç ve dış politikalarının "katılaşacağı" tahmin edilmişti. Ahmedinecad "devrimin ruhunu" yeniden canlandırmak, reformcu akımlara "kapılan" gençleri yeniden "Humeynici" çizgiye çekmek istiyor. "Kudüs Günü" ona ulusal bir heyecan yaratmak fırsatını verdi...Dış faktör:Ahmedinecad Filistin davasını "sahiplenerek" ve düşman saydığı İsrail'i yok etme çağrısında bulunarak, Arap ve İslam dünyasında etkinliğini artırmak istiyor. Kuşkusuz bazı kesimler bu tavırdan cesaret alıyor; ancak Arap ve İslam dünyasında İsrail'le ilişkisi bulunan ülkeler -ve bu arada Filistin yönetimi- bundan rahatsızlık duyuyor (nitekim Ankara da rahatsızlığını resmen duyurdu)...Ahmedinecad bu çıkışı yaparken İran'ın, şimdiki konjonktürden yararlanarak bölgedeki nüfuzunu da artırmayı hedefliyor. Petrol fiyatlarının yükselmesi İran'ın ekonomisine güç katarken, Irak'ta Şiilerin giderek hâkim duruma gelmeleri de, Tahran'daki Mollaların elini kuvvetlendiriyor. Bu ortamda Ahmedinecad, İsrail gibi "birleştirici" bir konuda sesini yükselterek, bu etkinliğini sergilemek fırsatını buluyor...Nihayet İran lideri bu tavrı ile, başta Batılılar olmak üzere, uluslararası camiaya da, nükleer programından asla vazgeçmeyeceği, Atom Ajansı veya Güvenlik Konseyi gibi kurumlaran gelecek baskılara karşı da dik duracağı mesajını veriyor...* * *Ahmedinecad'ın bu sözlerinin pratik anlamı nedir? Bu çıkışın bölgesel ve küresel etkileri ne olabilir? Aslında kimse İran'ın "İsrail'i haritadan silmek" için bu devlete karşı savaş açacağını beklemiyor. Zaten Ahmedinecad'ın demecinden sonra yapılan açıklamalarda da böyle bir niyetin olmadığı belirtildi. Ancak Tahran rejimi, savaş olmadan da İsrail'i bir şekilde dize getirmek niyetini taşıyor. Bunu da Hizbullah, İslami Cihad ve benzeri örgütleri destekleyerek yapmak çabasında. Dolayısıyla Ahmedinecad'ın sözleri, bu yöndeki desteğin artacağının sinyali sayılıyor.Tahran'ın tavrı, uluslararası camianın İran konusunda daha duyarlı davranması ve onu daha yoğun baskı altında tutması olasılığını artırıyor. Bu da bölgede daha büyük sürtüşmeler ve gerginlikler yaşanmasına yol açacak. İran konusunda deneyimli eski bir diplomatımızın dediği gibi "2006'da İran, Ortadoğu'daki başlıca tehlike odaklarından biri" olmaya aday görünüyor... skohen@milliyet.com.tr İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad'ın "İsrail'in haritadan silinmesi" gerektiğine ilişkin sert çıkışı bütün dünyayı ayağa kaldırdı.
