ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke’nin görev süresi Ocak 2014’te doluyor. Şu sıra hararetle tartışılan konulardan biri yeni Fed başkanının kim olacağı. Buna cevap aramadan önce Bernanke hakkında bir iki şey söylemek isterim.
Bernanke, Fed’e ABD’nin en prestijli üniversitelerinden birisi olan Princeton’daki profesörlüğünü bırakarak geldi. Akademisyen olarak makroekonomi alanında “lider” tabir edilebilecek çok değerli çalışmalara imza atmış, kanımca yaşayan en zeki ve başarılı iktisatçılardan biri. Böyle bir ismin ABD tarihinin en büyük krizlerinden biri sırasında Fed başkanlığı yapması kendisi için şanssızlık oldu. Çünkü ister istemez çok yıprandı. Dikkat edilirse şu ana kadar söylediklerim Bernanke’nin kriz döneminde uyguladığı politikalardan bağımsız ve sadece akademisyen kişiliğine duyduğum saygı ve hayranlığı dile getiren ifadeler.
Kriz döneminde uygulanan politikalar elbette tartışılabilir. Ancak yinelemek isterim ki her ekonomi politikasının artıları ve eksileri vardır. Alternatif politikaların daha iyi olup olmadığı hiçbir zaman yaşanmadan anlaşılamaz. Bu nedenle Bernanke gibi bir “üstad” eğer mevcut politikaları onaylamışa eleştirmeden önce “bir bildiği vardır” demek bence daha sağlam bir yaklaşım olur.
Başkan adayları kimler?
Fed başkanlığı için düşünülen adaylardan seçilme olasılığı en yüksek olan isimler Lawrence Summers ve Janet Yellen. Geçmişte Hazine Bakanlığı yapmış olan Summers, onun arkasından Harvard Üniversitesi’nde rektörlük ve yakın zaman önce de Başkan Obama’nın danışmanlığını yapmış olan iddialı bir isim.
Wall Street çevrelerinde kurduğu yakın bağlar bir avantaj olarak gösteriliyor. Fed’de halen başkan yardımcılığı yapmakta olan Janet Yellen ise yıllarca Kaliforniya Üniversitesi’nin Berkeley kampüsünde akademisyen olarak çalıştıktan sonra San Francisco Fed Başkanlığı yapmış bir isim. Akademik olarak değerlendirilecek olursa Summers’ı çok rahat geçiyor ve en üst kulvarda Bernanke ile koşuyor.
Gerek akademik nitelikleri, gerekse para politikası uygulamasında sahip olduğu tecrübelerle yeni Fed başkanlığı için en güçlü aday olduğu söyleniyor. “Güvercin” duruşu ile piyasaların da tercih ettiği isim olan Yellen’in başa gelmesi durumunda Fed politikalarında önemli bir değişiklik beklenmiyor.
Yellen seçilirse Fed’e başkanlık edecek ilk kadın başkan olacak ki bu da çok önemli bir eksiği doldurur ve genç kuşaklara mükemmel bir örnek olur.
Fed başkanlığı giderek Summers ve Yellen arasında bir yarış havasına sokulurken Başkan Obama sanıyorum bu kutuplaşmadan rahatsız olarak başka adaylar da olduğunu hatırlattı ve geçen hafta Donald Kohn’un ismini telaffuz etti. Donald Kohn Fed’in alt kadrolarında çekirdekten yetişmiş ve merkez bankacılığının tabiri caizse “makine dairelerini” iyi bilen çok tecrübeli bir isim.
Öte yandan yukarıda bahsettiğim akademik camianın ağır toplarına kıyasla bence bir parça hafif kalıyor. Çünkü ben kendi adıma ideal bir merkez bankası başkanının hem bu işin altında yatan teorik altyapıya hâkim hem de pratik tecrübesi olan bir kişi olması gerektiğine inanıyorum.
Anketler ‘Yellen’ diyor
CNBC’nin temmuz sonu yaptığı ankete göre yüzde 70 çoğunluk Obama’nın Yellen’i aday göstereceğine inanırken Summers’ın başkan olacağına inananlar yüzde 25’de kalıyor. Yüzde 5’lik dilimde ise Donald Kohn dahil 8 ayrı isim var.
