Serpil Yılmaz

Şili’nin başkenti Santiago’un en lüks semti Vitacura’da son akşam yemeği için Sukalde restoranındayız. 1840’lardan kalma bir ev... Bir yıl önce Filistin göçmeni Zandra Reyes Dihmes, aşçılık eğitimi alan oğlu Matias Paloma Reyes ile bu restoranı hem Şili tadları ile donatıyor, hem de gastronomi eğitim almaya parası yetmeyen gençlere yemek dersleri veriyor.
Matias uzun yıllar New York’da ünlü aşçılarla çalışmış, hem de ABD Başkanı Barack Obama’nın baş aşçısının arkadaşı olmayı başarıp, White House’un turistik olmayan odalarını görebilmiş. Matias pazar pazar dolaşıp, Şili’nin gün yüzü görmemiş deniz ürünlerinden tutun da meyvelerine kadar yeni lezzetler üretiyor. Bizim için hazırladığı menü size yemek türleri hakkında bir fikir verebilir:
Başlangıç içkisi Şili’nin Pasifik Okyanusu’na yakın yerinde yetişen çilekgillerden yaban mersinini andıran bir meyveden yapılmış.
Şili’de karşınıza sık çıkabilecek bir bulgur türü; Quinoa yatağında acılı baharatla hazırlanmış karides; yılan balığı mürekkep balığının boyasıyla üzerine Pablo Neruda’nın yılan balığı şiiri yazılan patetes cipsi, inek sırtı ve yanında sebze püresi, sorbe, Atacama Çölü bölgesinde yetişen Hindistan cevizli tatlı

Şili’nin en etkili kurumlarından birisi, başkanlığını Ekonomi Bakanı Juan Andres Fontaine’nin yaptığı ve 1954 yılında kurulan özerk bir idare olan ‘Chile Foreign Invesment Committe’ (Şili Yabancı Yatırımlar Komitesi).
Hazine, Dışişleri, Sosyal Kalkınma, Maden bakanları ile birlikte Merkez Bankası Başkanı’nın da yönetim kurulunda olduğu bu komitenin Başkan Yardımcısı avukat Matias Mori’nin sunumunu izledim. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını çekmek ve hukuki süreçlerde Şili’nin haklarını korumak üzere konumlandırılan komite, 1996’dan beri çekilen yabancı sermayenin milli gelire oranının ortalama yüzde 6.9 olduğunun altını çiziyor.
1974 - 2010 yılları arasında ABD 25.9, İspanya 18.7, Kanada 17.7, İngiltere ise 8.8 milyar dolar yabancı sermaye yatırımı ile başı çekiyor. Şili’deki yabancı sermaye yatırımlarının tutarı ise toplam 77 milyar 261 milyon doları buluyor. Yatırımlar içinde, madenler, hizmet sektörü ve elektrik yatırımları ağırlık taşıyor.
Şili’nin şeffaflık ve finansal görünümünü yansıtan tablolar arasındaki yeri yalnız Latin Amerika değil, OECD ülkeleri içinde de ön sıralarda yer alıyor.
Türkiye ile Şili arasında bir ekonomik ilişkiden söz edeceksek, bunun

Şili’deki ceviz ihracatçıları “Türkiye şaşkınlığını” gizlemiyor. Türkiye geçen yıl Şili’den 32 milyon dolar değerinde, 8 bin ton ceviz ithal ederken, bu yıl ithalat miktarını 9 bin tona çıkarıyor. Bu da 40 milyon dolar demek.
Türkiye, Şili’nin ceviz ihracatında yüzde 20’lik paya sahip. Şili’nin geçen yıl toplam ceviz ihracatı 28 bin ton civarında gerçekleşirken, ihracat geliri de 160 milyon dolara yükseldi.
2000-2008 yılları arasında ceviz ihracatını 5 kat arttıran Şili, 2008 yılında 125 milyon dolarlık ihracat yapabilmişti.
Türkiye, Şili’den ceviz ithal eden ülkeler arasında miktar olarak birinci, fiyat olarak ise ikinci sırada. Çünkü ithalatını daha çok kabuklu ceviz olarak yapıyor, ürünün işlenmesi Türkiye’de gerçekleştiriliyor.


Türkiye’ye Şili cevizini tanıtan işadamı Juan Luis Vial Claro, pazara Çukurova Üniversitesi’ndeki akademik çalışma ile girdi.

Dünyanın bittiği, ticaretin başladığı ülke: ŞİLİ

Türkiye’den Şili’ye yaptığım 24 saati aşan yolculuk sonrası, Hotel Atton’da bir saatlik bir mola verdikten sonra, başkent Sandiago’yu tepeden seyreden döner kuledeki Giratorio restoranında, Türk Büyükelçiliği İkinci Sekreteri Can Kanadoğlu ile buluştuk.
Yemeğimize eşlik eden Şili şarabı ve somon bu ülkenin tarım dışı ihracatında listenin başında geliyor.
Bir gazeteci klasiğini tekrarlayarak, dışişlerinden gördüğüm ilk diplomata “Burada kaç Türk yaşıyor?” sorusunu yöneltiyorum.
Kanadoğlu, Şili’de toplam 200 kadar Türk nüfusu bulunduğunu belirtiyor ve hemen ekliyor.
“Orta sınıf işadamları ağırlıkta. Daha çok Amerika ve Almanya gibi üçüncü ülkelerden satın alıp, perakende piyasalarına ikinci el satışı yapan işadamları çoğunlukta. Son dönemlerde buradaki işadamlarından Antep ve Adana’ya ceviz ihracatı hareketlendi.”

İş dünyasının “güvercin tedirginliği” ile ilk kez karşılaşmıyorum. Yanlış anlaşılma kaygısını besleyen yolların, Ankara ile kesişmesi de rastlantı olmasa gerek.
Bu girişi yapmamın nedeni, yazımda gayet açık ve sarih biçimde kayda geçtiğim ifadelere rağmen, 500. Yıl Vakfı Kurucu ve Onursal Başkanı Jak Kamhi’nin “Küçük de olsa yanlış intiba bırakmasının önüne geçmek amacıyla” açıklama yapma gereği duyması.
Kamhi’nin cevap verme hakkına duyduğum saygıdan dolayı bana gönderdiği mektubu sizinle paylaşıyorum:
Kamhi’nin mektubunda yapmaya çalıştığı “ince ayarlara” bakarsak, iki nokta göze çarpıyor. Bunlardan birincisi; “dışişleri rolü”, ikincisi de “alınan sinyalin adresi.”
Kamhi’nin Çankaya Köşkü’nde dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in elinden “Devlet Üstün Madalyası” almasının gerekçeleri herkesin malumu.
1974 Kıbrıs ambargosu, 1985 ABD Kongresi’ne gelen Ermeni tasarısı, AB ile müzakere sürecini başlatan 17 Aralık 1994 Brüksel Zirve Kararları, Türkiye’nin AB adaylığını açıklayan 1999 Helsinki Zirvesi ve Davos’ta ortaya çıkan “one minute krizi” sonrası İsrail ziyaretleri; işadamının ABD-AB ve İsrail üçgeninde yaptığı çalışmaların yalnızca başlıkları olabilir.

Jak Kamhi

Uzun zamandır olmadığı kadar sıcak ve dostane bir sohbet ortamı davete damgasını vurunca, diplomatik üslup arka plana itiliyor...
Şili’nin İstanbul Fahri Konsolosu Haluk Sanver’in ev daveti üzerine; kırmızı zemin üzerine serilen “beyaz iş” keten örtünün üzerinde yenilen yemeğin öznesinin Türkiye olacağı muhakkak.
2004 yılından bu yana Türkiye’ye 4’üncü kez gelen Şili eski Cumhurbaşkanı Ricardo Lagos, 1983-1986 dönemi Dışişleri Bakanı ve TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Erkut Yücaoğlu’nun kayınpederi Vahit Halefoğlu, emekli Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Metin Ataç ve Balyoz davasından tutuklu, İstanbul bağımsız milletvekili adayı emekli Orgeneral Çetin Doğan’ın eşi Nilgül Doğan ile Süzer Holding İcra Kurulu Başkan Yardımcısı ve Kosta Rika Cumhuriyeti İstanbul Fahri Konsolosu Serhan Süzer ile aile dostlarının sıralandığı uzun yemek masasındaki sohbette, tünelin ucunda beliren Türkiye-İsrail yakınlaşmasının ışığını görüyorum.

Netanyahu’nun “tarihi çıkışının” artçısı

MEB’in tespiti: Çocuklar okula gitmiyor
Avrupa Parlamentosu’nu ziyaret eden 100 Bilfen öğrencisi ile Brüksel’deyken, İstanbul Milli Eğitim İl Müdürü Muammer Yıldız’a, OECD ve BM’nin eğitim istatistiklerinde Türkiye’nin alt sıralarda olan yerinin, gelişmiş ülkeler düzeyine çıkması önündeki engelleri sormuştum.
Bana göre nüfusun 50 yaş üstü istatistiklere girdiği sürece Türkiye’nin eğitim ligini atlaması mümkün görünmüyordu...
Neticede Japonya gibi “sürekli gelişim” felsefisine sahip olmayan bir ülkede, “öğretme” imkânları daralan bu kesimin okuryazarlık oranını yüzde 100’e ulaştırmak, kimsenin öncelikleri arasında yer almıyor.
Yıldız o ana kadar hiç kimsenin dikkat çekmediği bir noktaya değiniyor...
“Asıl sorun orta yaş üstü nüfusun okuryazarlık oranındaki düşüklük değil. Okullaşma oranında gerileme ilköğretim çağına iniyor. Türkçe eğitim almakta güçlük çeken Kürt vatandaşlarımızın çocukları arasında, okula gitme oranı düşüyor...”
Dünyanın gelişmiş 17 ekonomisi arasına girmekle övünen Türkiye’de, okula gitmeyen çocukların sayısı artıyor.

Bir pazar sabahını Büyükçekmece Kaya Ramada Otel’de düzenlenen kahvaltıya ayıran işadamları, eski bir hesap uzmanı olan CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun meslekte aldığı ilk hayat dersini dinlediler.
Beylikdüzü, Çatalca, Hadımköy, Küçükçekmece, Büyükçekmece, İSTOÇ, Silivri sanayici ve İşadamlarının yanı sıra, kahvaltıya katılan çeşitli meslek gruplarının temsilcileri ve sivil toplum gönüllüleri, Kılıçdaroğlu’na iş yaşamından hayvan haklarına kadar çeşitli konularda sorular yönelttiler.
Aldıkları davet çok cazipti: “Açık açık her soruyu sorabilirsiniz!”
Kılıçdaroğlu’nun hayat dersinden başlayayım...

Memur teşekkür eder!
Kılıçdaroğlu, “Hayata bakış açımı değiştirdi” diye, hesap uzmanı olduğu sırada yaşadığı bir olayı şöyle anlatıyor: