'Olası bir İstanbul depremi için önlemler tamam' sözü hiç de inandırıcı değil. Olabilecekleri bilim adamları açık açık söylüyor. Depremin 8 şiddetinde olacağını iddia edenler de var. Ve hepimiz biliyoruz ki; kentteki yapıların durumu berbat. Mevcut her 100 binadan 72'sinin yıkılması gerekiyor. Üstelik bunlar varlıklı nüfusa ait. Yoksul kesim, 'binam elden gider' mantığıyla kontrolden dahi kaçıyor. Sonuçta olası bir depremden 6 milyon kişinin etkilenmesi bekleniyor. Acilen de ilk etapta bir milyon kişinin başka yerlere nakli gerekiyor...
Bunlar felaket tellallığı değil. Ekim 1999'dan bu yana çalışan 58 bilim adamının ortak görüşleri...
İstanbul ve Deprem Çalışma Gurubu'nun tespitlerine göre; yapı stoğunun yüzde 80'i 5 katla 8 - 9 katlı betonarme ve hiçbir mühendislik - uzmanlığa uymayan inşaatlardan oluşuyor. Beton kalitesi de çok düşük. Grubun ev sahipliği ve de sözcülüğünü yapan Çocuk Vakfı Başkanı
Mustafa Ruhi Şirin, 'Çalışma; yeni kent dokusu, ekonomik, sosyal, hukuki konuları da içeriyor. Tespitler ve çözüm önerilerini rapor halinde hükümete, Cumhurbaşkanına ileteceğiz. Çok ciddi bulgular var!!! Ayrıca gerçekleşmesi yönünde Dünya Bankası başta olmak üzere depreme yönelik çalışmalar yapan kuruluşlarla işbirliği öngörüyoruz' diyor.
İşte acı gerçekler
. İstanbul'da 500 yılda bir büyük deprem oluyor. Önümüzdeki 30 yılda olma ihtimali çok yüksek.
. Yapı stoğu yeterli teknik özelliklere sahip değil. Sağlamlaştırma 15 yıldan önce bitmez, olsa bile depreme karşı garantisi yok.
. İlk etapta bir milyonluk nüfusun deprem riski az ya da olmayan yörelere kanalize edilmesi gerekiyor.
. Bu nüfus için 7 bin hektarlık alana ihtiyaç var. Bu alan kamu arazisi olarak devlet tarafından sağlanmalı.
. Yeni yerleşim yerlerinin galaksi şeklinde oluşması evlerin az katlı, sade, sağlam yapılar olması şart.
. Yeni iş merkezlerinin şehirliye geri dönmesini sağlamak amacıyla vakıf oluşturulmalı.
. Şehiriçi yol şebekesinin bir bölümü yaya yolları ve çıkmaz sokaklarla gerçekleştirilmeli.
. Düşük ve orta gelir grubuna öncelikle konut kredisi sağlanmalı, kredi konut maliyeti kadar olmalı.
. Evlerin parçaları sanayi tarafından üretilmeli, hafif, kuru yapı ve prefabrik teknikler kullanılmalı.
. Sanayi sektörü yeni yerleşmelerde sürükleyici bir rol alacağından, bu sektöre teşvik sağlanmalı...
Kiracı göçe hazır
İstanbul'dan git demek kolay da nasıl olacak? Bu konuda da bir çalışma yapılmış. INFO Araştırma, Yayıncılık ve Ticaret LTD'nin 2000 yılı başlarında gerçekleştirdiği anketin satırbaşları şöyle:
"İstanbul'da kiracı olan aileler, aile reislerinin çalıştıkları işyerleri ile birlikte yeni bir şehire gitmeye hazır.
Ev sahibi ailelerin bir kısmı aile reisinin işyeri ile birlikte şehir değiştirebileceği görüşünde, bir kısmı ise düşüneceğini söylüyor.
Sahip olduğu gayri menkulün kira geliri ile yaşayan aileler ise İstanbul'u terketmeyi düşünmüyor.
Sanayinin ise çalışanlarıyla birlikte ve üretim sürecine sekte vermemek, ayrıca bazı teşvik ve avantajlar sağlanmak kaydıyla gideceği sanılıyor."
Sözün özü; sağlam zeminli bir yerde iş ve aş olanağı sağlandığı takdirde
giderim diyenlerin oranı yüzde 40,
herhalde giderim diyenlerin ise yüzde 32. Yani yüzde 72 göçü düşünüyor. Tercih edilen yerlerin başında da yüzde 19'la Antalya - Mersin, yüzde 14'le Ankara - Konya geliyor.
PSYS...
Önceleri rağbet görmeyen prefabrik konutlar şimdi kapanın elinde kalıyor. Özellikle de merkezdekiler. Hak sahibi olmak için depremzede belgesi yeterli ama; bazı prefabriklerde (belediyelerin dağıttığı) belli bir puanı tutturmak da gerekiyor. Tıpkı Öğrenci Seçme Yerleştirme Sınavı (ÖSYM) gibi. Bu da Prefabrik Seçme Yerleştirme Sınavı. Yani
PSYS...İşte bazı sorular:
"Ad - soyad, Cins - yaş, Aile kaç kişi, Ev sahibi - kiracı, Becerisi - yetenekleri, Şu an yaşadığı yer, Varsa telefonu, Deprem anındaki adresi, Hasar durumu, Kira yardımı alıyor mu, Kaç yıldır orada yaşıyor, Aylık geliri, Mal varlığı, Kaybettiği yakınları, Deprem nedeniyle işyeri ve iş kaybı, Ailede sağlık sorunlu kimse var mı? Varsa nedir..."
Yazara E-Posta: tbengin@milliyet.com.tr
