Manisa’daki kışlalarda bir ay içinde yaşanan 4 toplu zehirlenme vakası bana 4 yıl önce Tekirdağ’daki bir başka kışlada yaşanan olayı anımsattı. Tugay nöbetçi amiri yarbay sabah mutfağa girdiğinde kahvaltı listesinde olmayan omleti görmüş, soruşturunca da soğuk hava dolabında ertesi günün mönüsü olan düğün çorbasında kullanılmak için duran 4 yumurtanın nöbetçi astsubayın isteği üzerine kullanıldığını ortaya çıkartmıştı. Hazine’yi 0.91 TL (doksan bir kuruş) zarara uğratmakla suçlanan astsubay da askeri mahkemede görülen davada bu zararı ödemeye ve 6 ay hapse (ertelendi) mahkûm olmuştu. Yani TSK mutfaktaki en ufak suistimale dahi göz yummamıştı. Şimdi ise kışlalardaki karavanadan zehirlenen binlerce asker var ve kasta varan ihmaller zinciri söz konusu. Hatta örgütsel faaliyet olup olmadığı da soruşturuluyor. Tabii bu arada kışlalara gıda alımı sistemi ve ihaleler konusu de (doğruluğu-yanlışlığı) tartışılıyor. Ancak bunların hiçbiri askerin yemeği konusunda çok daha duyarlı (dört yumurta örneğinde olduğu gibi) olunması gerektiği gerçeğini değiştirmiyor. Ya da olunuyorsa da önlemlerin yetersizliğini gösteriyor. Nitekim dün bu konuyu konuştuğum Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği (TEMAD) Genel Başkanı Ahmet Keser’in tespitleri de bu yöndeydi:
“Gıda Kontrol Müfreze Komutanlığı diye TSK’nın bir birimi var. Düz mantığa göre, bu birime çiğken riskli olan gıdaları kontrol edin dersiniz. Örneğin tavuk eti risklidir, erken pişmiş bulgur pilavı risklidir. Yine çok çabuk bozulan özelliğini yitiren değişime uğrayan şeyler var; peynir, açıkta süt gibi. Bunların Gıda Kontrol Müfrezesi tarafından yemekten evvel yemeği kim yaparsa yapsın kontrol edilmesi lazım. Fakat bunları kontrol etmezler ancak bir olay çıktıktan sonra kavanozlarda saklanan yemek numuneleri kontrol edilir, sorun orada. Yani bu birim önleyici kontrol yapmıyor, zehirlenmeden sonra sebep bulmaya yönelik kontrol yapıyor. Sistemin zehirlenme olduktan sonra değil, önceden kontrole dayalı olması lazım.”
Mümkün mü?
“Diyelim ki etli kuru fasulye yapılacak; kontrol edilmesi gereken şey et. Ya da tavuk haşlama çıkacak, bunların çiğken, kazana girmeden kontrol edilmesi gerekiyor. Bu yemek öğlen hazır olsun diye saat 09.00’da pişmeye başlayacak. O halde 08.00 ile 09.00 arasında et veya tavuğu çiğ halde kontrol edecekler. Yok piştiyse de erin önüne koymadan laboratuvar testini yapacaklar. Bunlar ne yapıyor, bir karın ağrısı falan olursa acaba hangisinden diye çıkartıp numunelere bakıyorlar. O zaman da zaten iş işten geçmiş oluyor. Ha yeterli eleman, laboratuvar yok diyorlarsa da kursunlar ya da o hizmeti de satın alsınlar. Kaldı ki terminolojide var olan nükleer, biyolojik ve kimyasal harp kavramı kapsamında her birliğin bu tür saldırılara karşı mobil laboratuvarlarını oluşturmaları şart.”
Risk büyük
TSK’nın sorumluluğunun önleyici tedbir almak ve de anlaşma yapılan şirketteki birilerinin ya da şirkete sızmış birininin sabotaj yapabileceği ihtimalini hesaplamak olduğunu belirten Keser devam ediyor:
“Biz hep iyi tarafından bakıyoruz, asker şundan, bundan zehirlendi diye ama böyle bir vakanın üst üste olması sıkıntılı. Demek ki bu olaylara hep sonradan müdahale edilmiş, önleyici bir tedbir geliştirilmemiş... Örneğin bir öncekinin nedenleri açıklanmamış, sadece bakterinin adı söylenmiş. Bakteri nerede, nasıl üremiş bunlar konuşulmuyor. Bugün bu bakteri vardır, yarın başka bir bakteri çıkar. Bu bakteri nasıl girmiş askerin tabağına?..
TSK’nın yumuşak karnıdır bu. Risk Genelkurmay Başkanı’nı da kapsar, sisteme yeni girmiş acemi eri de kapsar. Neden? Bazen Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları o bölgelere gidiyor, askerlerle yemek yiyor. Peki, böyle bir olay orada yaşanırsa ne olur? Kontrol ediliyor mu? Edilmiyor. Ha ediliyorsa, daha ağır bir şey ortaya çıkıyor, demek ki rütbelilerin canı önemli, erlerinki önemsiz. Böyle bir sonuç ortaya çıkar ama bana sorarsanız kontrol edilmiyor...”
Özetle, dememiz o ki savcılık soruşturmasından ne çıkarsa çıksın, kışlaya gıda alımlarında hangi yöntem uygulanırsa uygulansın, askerin yemeğini önceden kontrol edecek sistematiği sağlıklı bir hale getirmek şart. Hele de FETÖ başta olmak üzere tüm terör örgütlerine karşı çok yoğun bir mücadele verilen şu dönemde...
