Günlük hayatımızda, her fırsatta, bir mali raporla karşılaşırız. Örneğin, bir lokantaya gittiğimizde, garsondan istediğimiz hesap, en basit bir “mali rapor” biçimidir. Yolsuzlukların birçoğu da, mali raporların içine gizlemek veya iki ayrı muhasebe tutmak sayesinde yapılır. Örneğin, 2008 yılındaki Lehman Brothers Skandalı’nda, şirket, 50 milyar dolara varan borçlarını, mali tablolarda “satış” olarak göstermiş ve şirketin durumu kamuoyundan gizlemişti.
Raporlamaların en düzgün biçimde yapılabilmesi için geliştirilmiş, SAP gibi yazılım programları ve uluslararası kabul görmüş denetçi firmalar vardır. Bunların çalışmaları da, Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu gibi devlet kurumları tarafından denetim altında tutulur. Özellikle de, ülkemiz borsasına veya dünya borsalarına girmiş olan şirketler, periyodik olarak denetlenir ve mali raporlar düzenlerler. Bu nedenle de, yönetimler, kuruluşların borsalara açılmasını özendirirler. Şu anda ülkemizde en iyi denetlenen ve mali tabloları, raporları incelenebilen; dolayısıyla da, vergi kaçırmaları olanaksız olan kuruluşlar, bankalardır.
Yıllık rapor...
Bir şirketin kârlılığı ve yönetimin başarı düzeyi, çeşitli raporlamalarla hissedarlara, düzenleyici kuruluşlara ve maliyeye gönderilir. Bu raporlamanın en önemli olanı, kuruluşların “yıllık raporları”dır. Bu raporda, sadece mali bilgiler değil; kuruluşun değerleri, verimliliği, çalışanları ve gerek ulusal, gerekse uluslararası sistemlere uyumluluğu yer alır. Uluslararası kabul görmüş muhasebe prensipleri, bu raporların hazırlanmasında temel rolü oynar. Yıllık raporların içinde bilanço, kâr zarar tablosu ve nakit akış tablosu en önemli açıklamaları oluşturur.
Kuruluşların mali bilgileri, yatırımları ve gelecek dönemler için öngörüleri, kuruluşun yönetimini, hissedarlarını ve kreditörlerini yakından ilgilendirir. Nakit akım tablosu, bütçeler ve gelecek dönemlerle ilgili tahminleri içeren tablolar, kuruluş yöneticileri tarafından kullanılır. Maliye’nin vergi matrahlarını hesaplamada kullandıkları tablolar, kuruluşların kamu ile paylaştığı tablolarından biraz farklı olabilir.
Her kuruluşun içinde dolandırıcılık, hırsızlık gibi, suç unsurlarına rastlanabilir. Bu konulardaki incelemeler, hukuk departmanı ile birlikte yapılır; alınacak karşı önlemler, başka bir raporlamayla yönetime bildirilir. Yine, büyük kuruluşların halkla ilişkilerini düzenleyen ve temiz çevre için yapılanları anlatan, raporları da vardır.
Muhasebe aşamaları
Muhasebeciler, herhangi bir işlemi muhasebeleştirirken ve bu işlemi raporlarken sekiz aşamalı bir yöntem kullanır. Muhasebe raporlamaları, belli bir zaman periyodu içinde, kuruluşun performansını gösterir. Muhasebe kayıtlarının doğru olup olmadığı, iç denetçiler tarafından yerinde ve anında denetlenir; varsa, yanlış kayıtlar düzeltilir. Tüm işlemler bir hesaba borç, diğer bir hesaba alacak verilmek suretiyle muhasebeleştirilir. Mali tabloların hazırlanması sırasında, borç ve alacak toplamlarının birbirine eşit olması gerekir.
Bu konuya devam edeceğim.
