Yaman Törüner

Yaman Törüner

yaman.toruner@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı


Faydalı ve pazarlanabilir buluşlar, tarih boyunca mucitlerine iyi para ve şöhret kazandırdı. Ancak, bazen insanları peşinden koştursa bile, başarılı olmayan buluşlar da var. Hatta, bu buluşlardan bazıları mucidinin hayatına mal oldu. Bazı buluşlar ise, çizim ve anlatımdan öteye gidemedi; teoride kaldı. Deneme sırasında başarılı bir sonuç elde edilemeyen ya da denemelerde başarılı olsa bile, ticari başarı sağlayamayan buluşlar da var.
Petrol ürünlerinin icadı, başarılı olmuş ve çok para kazandırmış buluşların başında gelse bile, otoriteler insanoğluna en zarar veren buluşun “petrol” olduğunda hemfikir. Öte yandan, kötü ellere geçen ve insanoğlunun zararına kullanılan buluşlar da var. Atom bombası, bunlardan sadece birisi.

Hayata mal olan buluşlar
Mucidinin hayatına mal olan buluşların başında, mucidinin kanat takarak, insan gücü ile uçurmaya çalıştığı icatlar geliyor. Bu icatların denenmesi sırasında onlarca mucit öldü. Leonardo da Vinci bile paraşüte benzeyen bir uçma aleti yapmış; fakat bu buluşu, çizimden öteye gidememişti. Fransız devrimi sırasında “giyotin”i icat eden Joseph-Ignace Guillotin, “giyotin” ile ölüme mahkum edildi ise de, bu kararı veren Robespierre’nin devrilip “giyotin”le öldürülmesini takiben özgür kaldı. 15. yüzyılda Çinli Wan Hoo sandalyesinin altına 47 büyük roket bağlamış ve yardımcılarına bunları ateşletmişti. Amacı, aya gitmekti; patlama sırasında hayatını kaybetti. Çifte Nobel ödülü kazanan, Radyum elementinin mucidi Marie Curie, denemeleri sırasında radyoaktiviteye maruz kaldı ve bunun sonucunda da “anemi”den öldü. Curie, ışık saçan bu elementi masasında tutar ve seyrederdi. İçinde radyum bulunan “ışık saçan boya”nın mucidi Von Sochocky de, 1928’de Curie’nin yakalandığı hastalıktan hayatını kaybetti.
İlk “uçan otomobil” prototipi, 1917’de Gleen Curtis tarafından tanıtıldı ama uçurulamadı. İlk üretim şeridini icat eden Henry Ford, 1928’de uçan bir otomobil yaptırdı; fakat test pilotu ilk denemede yere çakılıp ölünce, üretimden vazgeçti. İntihar komandolarının ve teröristlerin “uçan otomobil” kullanarak hedeflerine ulaşabileceği endişesi, günümüzde bu projelerin tamamen rafa kaldırılması sonucunu doğurdu.

Beklenmeyen sonuçlar
Roma İmparatoru Charlemagne, “asbestos”tan imal edilmiş masa örtüsünün yanmadığını misafirlerine göstererek, övünürdü. Günümüze kadar “asbestos” solumak nedeniyle, çoğu işçi milyonlarca kişinin öldüğü biliniyor.
Mayalar ve Azteklerin bir icadı olduğu tahmin edilen tütün kullanımının, bugüne kadar kaç milyon kişinin ölümüne yol açtığı ise, bilinmiyor. Çinli alşimistlerin bir icadı olduğu bilinen barut, birçok silahın ve bombanın yapımında kullanıldı ve bu icat, milyonlarca kişinin ölümüne yol açtı. Sonradan icat edilen kimyasal ve biyolojik silahların nelere mal olduğu ise, tahmin bile edilemiyor.
Arsenik’i Arap alşimist Musa Cabir Hayan bulmuştu. Daha sonra, bir an önce mirasa konmak isteyen mirasçıların, murislerini öldürme planlarında yaygın biçimde kullanıldı. Uzun süre, bu ölümler gıda zehirlenmesi zannedildi. Charles Darwin’in de kullandığı Arsenik ihtiva eden bir ilaç yüzünden öldüğü tahmin ediliyor. Napolyon’un da, Arsenik kullanılarak imal edilmiş olan duvar kağıdında nem sonucu oluşan Arsenik gazı ile zehirlenerek öldüğü anlaşıldı. Denenen fakat hayata geçirilemeyen icatlar arasında, Kingdom Brunel’in hava basıncı ile çalışan süratli treni, Ferdinand von Zeppelin’in kitle ulaşımında kullanmak istediği “zeplin” projesi, hayata geçirilemeyen “hidrojen bombası” var.
Ölümcül kurşun ihtiva eden ve ABD’de 1980’e, Avrupa’da da 1990’a kadar kullanılan benzin; önceleri sıtma ve savaş amacı ile kullanılan, sonradan kuş ve insan ölümlerine yol açtığı anlaşılan DDT; Thalidomide dahil, zararı sonradan anlaşılan ve yasaklanan ilaçlar ve hatta Betamax kasetler, buluşların en kötüleri arasında yerlerini alıyor.
Eric Chaline ise, şimdiye kadar yapılan en zararlı icadın, LSD, eroin ve morfinin bulunması olduğunu iddia ediyor.