VİRÜS YAYILDI, PETROL ÇAKILDI, PİYASA ŞOKTA
Koronavirüsün yayılma hızı küresel ekonomide tahribatı sürdürüyor. Dün ise petrol şoku piyasaları sarstı. Algoritmik işlemlerle, borsalar sert düştü. Rusya ve Suudi Arabistan’ın arz kesintisi için anlaşamaması petrol fiyatını yüzde 30 düşürdü. ‘Korku endeksi’ VIX yükselirken küresel borsalarda kayıp yüzde 9’lara vardı. Virüsün etkisi 2.5 aylık bir süre içinde geçebilir ancak Ortadoğu’daki yeni dengeler ve ABD seçimleri türbülansın sürebileceği endişelerini artırıyor.
Küresel büyük dalga devam ediyor. Çin kaynaklı yeni koronavirüsün (Kovid-19) ekonomik aktivitede yarattığı durgunluk sonrası şimdi de OPEC ile Rusya’nın arz kesintisi konusunda anlaşamamasının getirdiği kriz yaşanıyor.
Rusya ile yeni kotalar konusunda anlaşamayan Suudi Arabistan’ın veliaht prensi Muhammed bin Salman fiyatları aşağı çekerek pazarda savaşı başlattı. Brent petrolün varil fiyatı bir günde yaklaşık yüzde 30 oranında geriledi.
Ortadoğu borsaları son yılların en büyük düşüşünü yaşıyor. Kuveyt, Suudi Arabistan, Dubai borsaları yüzde 8’in üzerinde değer kaybetti. Önceki haftayı 109.601 seviyesinden tamamlayan Borsa İstanbul, açılışta 102.067 seviyesine kadar geriledi.
Dolar kuru 6.11 TL seviyesinde, faiz 11.24, Brent petrol ise 35.63 seviyesinde bulunuyor. Piyasalar koronavirüsü bir kenara bırakarak petrol fiyatlarına döndü. Algoritmik işlemlerin devreye girmesi ile sert düşüler yaşandı.
Morgan Stanley 2020 ikinci çeyrekte Brent petrolün varil fiyatının 35 dolar seviyesine düşeceğini tahmin etmişti. Goldman Sachs ise 20 dolar seviyelerinin test edilebileceğini öngörmüştü. Gelişmeler virüsün etkisinin mayıs ortasında kaybolacağı yönünde. Ancak Ortadoğu’daki yeni denge ve kasımda yapılacak ABD seçimleri türbülansın süreceği izlenimini veriyor. Türkiye açısından baktığımız zaman enerji maliyetlerinin azalacak olması olumlu etki yaratsa da küresel bazda yaşanacak bir durgunluk Türkiye’yi de etkileyecektir.
Ülkelerde kriz modu
Koronavirüsle birlikte ülkelerin kriz modu artarken şimdi de petrolün eklenmesinin, büyümede ciddi sorunlar getireceği yönünde güçlü sinyaller veriyor. Virüs nedeni ile İtalya’da 16 milyon kişinin yaşadığı bölge karantinaya alındı. Avrupa ülkelerinde virüs etkisini sürdürüyor ve teyit edilen kişi sayısı artıyor. ABD’de şu anda en az 33 eyalette virüs vakası var ve birçok büyük ABD şirketi çalışanları evden çalışmaya teşvik etmeye veya izin vermeye başladı.
Bank of America (BofA), araştırma notunda 9 gün içinde yaklaşık 9 trilyon dolar küresel hisse senedinin piyasada eridiğini belirtti. Çin’den gelen veriler de olumsuz. Çin’in ihracatı ocak - şubat döneminde bir önceki yıla göre yüzde 17 düştü.
Dolar güvenli liman olmayı sürdürecek mi?
ABD 10 yıllık tahvil faizi tarihi dip seviyelerine geriledi ve dün sabah yüzde 0.40 seviyesine kadar gerilerken, doların güvenli liman özelliği de sorgulanmaya başladı. Euro/dolar paritesi yükselişe geçti. Paritede güçlü direnç seviyesi 1.18’de bulunuyor. Dolar endeksi DXY 95.14’e geriledi. Doların küresel çapta gerilemesi dolar/TL’de de 6.15’in altındaki hareketi destekliyor. Dolar/TL kuru teknik olarak üçgen formasyonu içerisindeki hareketini sürdürüyor.
ABD’de devre kesici çalıştı
New York borsası, koronavirüsün ekonomik etkisine yönelik endişelerin artması ve petroldeki sert düşüşle, haftanın ilk işlem gününe büyük kayıpla başladı. S&P 500 endeksi yüzde 7 düşüş gösterince devre kesici uygulamaya girerek piyasada işlemler 15 dakika durduruldu. Dün İngiltere’de FTSE 100 endeksi, Almanya’da DAX ve Fransa’da CAC 40 endeksleri yüzde 7’nin üzerinde düşüş kaydetti.
Yatırımcı nasıl korunacak?
Piyasalar bir süre al - sat ile maliyetleri dengeleyecek. Kritik eşikler aşılmadıkça algoritmik işlemlerle alım yapanlar pozisyona girme eğiliminde olmayacaktır.
Yabancı yatırımcılar Borsa İstanbul’da bir süredir satıcı pozisyonda. Alım yönünde bir süre daha aktif olmaları beklenmiyor. Piyasaları tutan kurumsal yerli yatırımcılar. Pozisyonlarında çok aşırı bir değişiklik beklenmiyor. Yaşanan sert düşüşler sonrasında yeniden alıma geçmeleri piyasalarda oluşan boşlukların tamamlanmasını sağlayacaktır.
Hiç kimse fiyat hareketlerinin yarattığı fırsatları kaçırmak istemiyor. İşte bu nedenle piyasalarda düşüş eğilimi arttığında hisse taşıyıcılarının bile ilk yaptığı mevcut hareketten yararlanabilmek adına daha aşağıdan maliyet oluşturmak için satış yapmak.
Borsada panik satışların getirdiği aşağı hareket güçlü hisselerde de değer kayıplarını beraberinde getiriyor. BIST 100 Endeksi’nde 106.000 seviyesi önemli. Bu seviye aşılmadıkça 106.000 - 99 bandında bir süre hareket yaşayabilir. Uzun vadede hisse almayı düşünenler için piyasalar kademeli alıma fırsat tanıyor.