NASA TEKNiĞiYLE BEYiNDE iYiLEŞME

ABD’de eğitim alan Psikiyatrist Dr. Tanju Sürmeli, NASA’da 1960’lardan beri uygulanan ‘neurofeedback’ adlı sistemle beyindeki pozitif dalgaları artırarak beynin kendi kendini iyileştirmesini sağlıyor. Sürmeli’nin ‘neurofeedback’ yöntemini anlattığı ‘Beynin İyileştirme Gücü’ adlı kitabı geçen ay çıktı. Dr. Sürmeli neurofeedback yöntemini ve uygulandığı alanları Milliyet’e anlattı:

“Beyni müzik tonuyla ödüllendiriyoruz”

Neurofeedback yöntemi nasıl uygulanıyor, anlatır mısınız?
Önce beynin EEG’sini çekiyoruz, sonra hastanın kafasına elektrotlar yerleştirip beyne kendi beyin dalgasının normalde olması gereken şeklini izletiyoruz. Beyin kendisinin elektriksel akımını görüyor, beyni öyle olması gerektiği konusunda koşullandırıyoruz. Bu işlemi bilgisayarda üç boyutlu oyunlara dönüştürüyoruz, beyin o oyunlar vasıtasıyla kendi dalgalarını düzeltiyor. Düzeltme işini doğru yaptığı müddetçe ödül olarak bir müzik tonu veriyoruz beyne. Beyin müzik tonunu sever, bu bir klarnet sesi de olabilir, zil sesi de.

Örneğin epilepsi hastası bir çocukta bu nasıl uygulanıyor?
Beyindeki elektriksel akımlar bilgisayara kaydediliyor, bu kayıtlar önce çıplak gözle inceleniyor, sonra kendi yaşıtı olan ve epilepsi hastası olmayan çocuklarınkiyle karşılaştırılıyor. Yüzde 85 oranında doğru verilerle normalden sapmalar gösteren elektrik akımlarını görüyoruz. Bu beyindeki akımlarda düzensizlik demek. Beyne oradaki elektrik akımını normale yaklaştırmayı öğretmemiz gerek. Bunun için de neurofeedback yöntemini uyguluyoruz. Normale yaklaştırdığımız zaman ilk baştaki hiperaktivite, öğrenme güçlüğü gibi problemler yok oluyor.

Bu yöntem vücutta başka neleri düzenliyor?
Vücut ısısını, kalp atışını, nefes alış verişinizi değiştirmeyi öğretebiliyoruz. Örneğin Türk insanı hep yanlış nefes alıyor, karnımızdan nefes alıp vememiz gerekirken biz bunu göğsümüzden yapıyoruz. Bu yüzden organlara da yeteri kadar oksijen yollayamıyoruz. Bu da ağrılarımızı tetikleyebiliyor. Stres karşısında hızlanan kalp atışını ve nabzı yavaşlatmayı öğretiyoruz.

“Alzheimer hastalarında gelişme kaydettik”

Alkol ve uyuşturucu bağımlılarında nasıl bir etki yaratıyor?
Alkol bağımlılığında ilaçla piskoterapinin başarı oranı yüzde 44. Eroin ve kokainde ise yüzde 20. Bu tedaviye Neurofeedback de eklenirse başarı oranı yüzde 78’e çıkıyor.

Alzheimer hastalarında kullanılıyor mu?
Alzheimer’ı yüzde 80 doğruluk payıyla erken yaşta teşhis etmeye yarıyor. Ayrıca 70-80 yaşlarında dokuz alzheimer hastamız vardı, ilaçlardan bir fayda görmüyorlardı, bunları neurofeedback tedavisine aldık, anlamlı gelişmeler elde ettik, hastalığın ilerlemesi yavaşladı, evin yolunu bulma gibi hafızanın kaybolmuş bazı unsurları geri geldi.

Şizofrenlerde kısmi gelişme

Şizofreni, paranoya gibi psikotik hastalıklarda kullanılabilir mi?
Bazı şizofreni hastalarının şüpheciliklerinde, kulaklarına ses gelmesinde, halüsinasyon görmelerinde düzelmeler oldu. Bu konuda şu anda bir makale yazıyorum, nisan ayında Amerika’da yayımlanacak. Benim şizofren hastaları üzerinde yaptığım vaka çalışmasıydı, şimdi bunu ABD’deki bilim adamlarıyla kontrollü bir çalışma halinde yapacağız, bunun için Amerikan hükümeti bir fon çıkardı.



NEUROFEEDBACK İLE NELER MÜMKÜN?
- Yöntemin uygulandığı 52 şizofreni hastasının 17’sinde kulağa gelen sesler ve halüsinasyonlar kayboldu.
- 23 zihinsel engelli çocuktan 19’unda tedavi sonrasında hem davranışlarında, hem algılamalarında olumlu gelişmeler kaydedildi, bu sonuçlar daha sonra Amerika’daki “Clinical EEG & Neuroscience” dergisinde de yayımlandı.
- Neurofeedback tedavisinin uygulandığı Alzheimer hastalarında evin yolunu bulma gibi hafızanın kaybolmuş bazı unsurları geri geldi.
- Epilepsi hastalarının normalde yüzde 35’i hiç bir tedaviye cevap vermiyor, bu yüzde 35’lik kesimin yüzde 65 - 82 gibi bir bölümünde başarı elde edildi.
- Migrene iyi geldiği kanıtlandı, ayrıca strese dayalı baş ağrıları, raynaud hastalığında ağrıların azaltılmasında kullanılıyor.
-İşadamları ve sporcular tarafından da kullanılan neurofeedback yöntemiyle performansınızı artırabilir, kendinize kaslarınızı daha çok çalıştırmayı öğretebilir, karamsarlığı üzerinizden atabilir, hatta aşk acısının azaltabilirsiniz.


iLK OLARAK NASA PiLOTLARINA UYGULANDI
Bu yöntemi, ilk kez 1960’lı yıllarda Dr. Barry Sterman NASA’daki pilotlar üzerinde uygulamaya başladı. Pilotlar 1960’larda üretilen savaş uçaklarının kokpitinde bayılmaya başlayınca Dr. Sterman pilotların bayılma sebebini araştırdı. Dr. Sterman, uçakların kokpit kısmında pilotlarda geçici epilepsi nöbetlerine neden olan bir toksik madde bulunduğunu keşfetti. Dr. Sterman, aynı zamanda bu pilotların beyninde SMR dalgalarının düşük düzeyde olduğunu tespit etti. Bunun üzerine pilotları, neurofeedback çalışmalarına soktu. Bu çalışmaların ardından pilotların bayılmalarında yüzde 65 oranında düşüş tespit edildi.


Hasta yakınları ne diyor?

“İki buçuk ayda okuma yazma öğrendi”
Semih Can Gündoğan 8 yaşında, ilkokul ikinci sınıfa gidiyor. Okuma-yazmayı öğrenmekte güçlük çeken ve kendi yaş grubundaki çocuklara kıyasla daha zor cümle kuran Semih, iki buçuk aydır neurofeedback tedavisi görüyor. Annesi Nuran Gündoğan, tedavinin ardından Semih’in okuma-yazmayı öğrendiğini, kendini ifade edebildiğini ve düzgün cümleler kurarak konuşmaya başladığını anlatıyor.

“Bulut bile çizemezdi, resim yapıyor”
13 yaşındaki Berk Altın-ceviz’in annesi Özlem Altınceviz ise oğlunda dikkat dağınıklığı, davranış bozukluğu, öğrenme güçlüğü bulunduğunu, ancak neurofeedback tedavisinin ardından tüm bunlarda olumlu gelişmeler kaydettiklerini anlatıyor: “Şu anda 40 seansı geçti, artık ayakkabısını kendisi bağlayabiliyor, önceleri bir bulutu bile çizemiyordu, şimdi resim yapmaya başladı, ayrıca burada özel eğitim de alıyor.”


DR. TANJU SÜRMELİ KİMDİR?
Psikiyatrist Dr. Tanju Sürmeli, tıp eğitimini 9 Eylül Tıp Fakültesi’nde tamamladıktan sonra Amerika’da Yale, Columbia-NYSPI, New York Medical College, Manic Depression Foundation, University of Texas gibi üniversitelerin psikiyatri ve nöroloji merkezlerinde eğitim aldı. ABD’deki birçok yabancı bilim dergisinde araştırmalarıyla ilgili bilimsel makaleleri yayımlandı. 2001 yılından beri neurofeedback yöntemini Türkiye’de uygulayan Dr. Sürmeli’nin geçen ay ‘Beynin İyileştirme Gücü’ adlı kitabı çıktı.