"Yılbaşı yemeğine çok aç gitmeyin"

axcum011.jpg Ömrünü diyet yaparak geçiren, "yaramasın" diye su bile içmeyenlerdenseniz beslenmeyi öğrenmenizde yarar var. Beslenme uzmanı Dilara Koçak, "Dilara Koçak ile İyi Yaşam" (Doğan Kitap) adlı yeni kitabında işte bunu söylemeye çalışıyor. Sanılanın aksine zayıflamak ya da zayıf kalmak için bir kibrit kutusu beyazpeynir ve iki zeytine mahkum bir şekilde yaşamak zorunda değilsiniz. Hamburger, kızarmış patates, alkol ya da kaymaklı baklava da tüketerek zayıflamak mümkün. Tabii ki bunları haftanın beş günü yememek şartıyla... Bu sebeple "diyet" kelimesi yerine "beslenme tedavisi" kavramını kullanmak daha doğru. Doğru beslendiğinizde vücut, üzerindeki fazlalığı zamanla atar. Bilinçsiz diyet yapmak kilo aldırır. Diyet listesi tek başına işe yaramaz. Önemli olan davranış değişikliği. Diyetle birlikte psikolog desteği daha iyi sonuç veriyor. Gerçek açlık ile duygusal açlık birbirinden çok iyi ayırt edilmeli, boşlukların yerini yemek doldurmamalı. Bir kere diyet yapmaya başlayan insanın hayatı diyet yapmakla geçiyor. Neden diyetler işe yaramıyor? "Herkes için özel bir beslenme çözümü ve tipi mutlaka var" Beslenme konusunda probleminiz varsa, bunu çözmek için önce beslenmeyi öğrenmelisiniz. Diyet listesine bağımlı kalmak çözüm değil. Hiçbir besin tek başına suçlu değildir, hiçbir besin de mucize yaratmaz. Bu nedenle önemli olan besin çeşitliliğinde miktar ve sıklık açısından ölçüyü bulmak. Sevdiğiniz besinleri hayatınızdan çıkarmanız gerekmiyor. Doğal gıdaları seçmek tabii ki en doğrusu. "Beslenme çözümünüzü kendiniz bulun" derken ne kastediyorsunuz? Kişiler kendi kendilerine nasıl çözüm bulabilirler? Kesinlikle. Ben hiçbir besinin yasaklanması taraftarı değilim. Hamburger, patates kızartması, tatlı yiyebilir, içki de içebilirsiniz. Ama haftanın beş günü değil. Zayıf olacaksınız diye sevdiğiniz tüm zevklerden mahrum kalırsanız mutsuz olursunuz. Bu da sağlıksız bir durum. Sevdiğiniz şeyleri yiyerek de zayıflayabilirsiniz o zaman. Evet. Sabah güne gofretle başlayan çocuklar var. İncelediğinizde ebeveynlerin de benzer davranışlar gösterdiği ortaya çıkıyor. Anne ve babalar billinçli olmalı. Her birey için özel bir beslenme çözümü ve tipi mutlaka var. Beslenme çocuklukta mı öğrenilir?? Bazı sebzeleri sevmeyen insanlar olabilir tabii. Ancak en azından bireyin sevdiği sebzeleri ortaya çıkarmak, farklı sebze pişirme şekillerini denemek, çorba içinde veya tavuk ile sote etmek, fırında börek gibi pişirmek ya da püre haline getirmek gibi birçok yöntem denenebilir. Sebze sevmeyen bir insana örneğin lahanayı nasıl sevdirirsiniz? "Canınızın istediği her şeyin tadına bakın ama ölçüyü kaçırmayın" Dünya Sağlık Örgütü'nün tavsiyelerine göre alkol tüketimine ılımlı miktarda izin var. Alkolün cinsi ve miktarı çok önemli. Yüksek alkol içeren (yüzde 45-50) rakı, votka, viski yerine, daha düşük alkol içeren (yüzde 12-14) şarabı tercih etmek daha doğru olur. Çünkü bir kadeh rakı neredeyse üç kadeh şarabın kalorisine eşit. Üstelik şarapta üzümden kaynaklanan antioksidanlar var. Yılbaşında şampanya yerine portakal suyu mu içmeli? Zaman zaman "raydan çıkıp" bir-iki kadeh alkol almanın sağlığa çok zararı olur mu? Canınızın istediği her şeyin tadına bakın ama ölçüyü kaçırmayın. Yılbaşı yemeğine çok aç gitmemek önemli veya evdeyseniz geç saatler için daha hafif seçimler yapılabilir. Yemeğin ve alkolün dozunu biraz fazla kaçırdıysanız ertesi gün hemen bu durumu düzeltmenizi öneririm. Alkol vücutta su tutar, ertesi sabah eliniz yüzünüz şiş uyanabilirsiniz. Bu nedenle bol su içmek çok önemli. Sağlıklı bir yılbaşı sofrası nasıl olmalı? "Zayıflamanın tek bir hapı, otu ya da formülü yok" Tabii ki değil. Eğer fast food ürünleri "yeterli ve dengeli" beslenmenin içinde bir çeşit olarak kullanılıyor, sürekli yenmiyorsa şişmanlatmaz. Şişmanlıkta genetik faktörler de büyük önem taşır. Anne babadan birinin şişman olması halinde çocuğun şişman olma riski yüzde 40'ken, her ikisinin de şişman olması halinde bu oran yüzde 80'e çıkıyor. Dolayısıyla genetik olarak şişmanlığa meyilli kişilerin dengeli beslenme ve egzersiz konusunda daha dikkatli olması gerekir. Obezitenin tek suçlusu fast food mu? Eskiden de sık sık kızarmış patates ile kızarmış köfte yer ama kilo almazdık. Beslenmesini iyi yöneten vejetaryenler sağlıklı. Eğer süt, peynir, yumurta ve yoğurt yiyorsanız, hayvansal protein desteğiniz oluyor. Ama bunları hiç tüketmiyor ve sadece sebze yiyorsanız, ciddi bir şekilde magnezyum, çinko, demir, kalsiyum açısından yetersizlikler oluyor. Bunları da kesinlikle tablet şeklinde almalı. Kurubaklagiller ve soyadan elde edilen bitkisel proteinler yeterli değil. Vejetaryenler sağlıklı mı? "Beslenmeyi öğrenmek zorundayız" Bunları bilinçli tüketmeli. Bunların da kalorisi sıfır değil. Bir paket diyet bisküvide yaklaşık 150 kalori var. Bu da iki dilim ekmek demek. Dolayısıyla iki dilim ekmekle daha mutlu olan kişi iki dilim ekmeğini yiyebilir. Zayıflamanın tek bir hapı, otu ya da formülü yok. Beslenmeyi öğrenmek zorundayız. Light ürünler ne kadar sağlıklı? Light değiller kesinlikle. Beslenme uzmanına giden, sağlığına dikkat eden erkeklerde gerçekten ciddi bir artış var. Hiç sorunu olmayan, boyu ve kilosu arasındaki orantı iyi olan erkekler bile "Doğru besleniyor muyum acaba?" diye bize başvuruyor. Ancak erkeğin üstündeki stres o kadar büyük değil. Kadına hem erkek hem kadın bakıyor çünkü. Erkekler de artık sağlık konusunu ciddiye alıyor. Onlara "light erkek" diyenlere ne demek istersiniz? Kitabın ilk bölümünde enerji kaynakları (karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, mineraller) irdeleniyor. Ardından "Neden yemek yeriz?", "Yeme krizi nasıl başlar?", "Sık tartılmak problem mi?" gibi sorulara cevap veriliyor. Hamileyken, emzirirken, ergenlikteyken, menopozdayken, sınavınız varken gibi yaşamın birçok dönemine ait ipuçları var. Dünyada en çok uygulanan diyetler de inceleniyor. Özel günlerde (evlilik hazırlığı, ramazan, bayram, yeni yıl, sonbahara girerken, kış depresyonu, bahar yorgunluğu, yaza geçiş gibi) nasıl sağlıklı beslenilebileceğini de anlattım. Son bölümde ise iyi yaşamı hedeflemek için yapılacakları özetlemeye çalıştım. Kitapta neler var?