Irak'ta hükümeti kurma görevi Şii siyasetçi Adil Abdül Mehdi'ye verildi

Yeni Irak Cumhurbaşkanı Berham Salih, tecrübeli Şii İslamcı siyasetçi Adil Abdül Mehdi'ye hükümeti kurma görevi verdi.

Daha önce Başbakan Yardımcılığı görevi yapan Salih, dün gece geç saatlerde milletvekilleri tarafından sembolik bir makam olan cumhurbaşkanlığına seçilmişti.

Salih kısa süre sonra, geçmişte Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve Petrol Bakanlığı görevlerini yürüten Abdül Mehdi'ye hükümeti kurma görevi verdi.

Fransa'da eğitim alan ekonomi uzmanı Abdül Mehdi, geçen Mayıs'ta yapılan genel seçimlerde en yüksek oyu alan iki Şii bloğunun başbakan adayıydı.

Abdül Mehdi'nin, onbinlere ev ve iş yerininin yıkılmasına ve milyonlarca kişinin evlerinden olmasına yol açan IŞİD'le savaşın ardından, ülkenin yeniden inşasına önderlik etmesi gerekiyor.

Cumhurbaşkanı nasıl seçildi?

2003'te Saddam Hüseyin'in devrilmesiyle sonuçlanan Amerikan işgalinin ardından varılan iktidar paylaşımı uzlaşması uyarınca, Parlamento Başkanı Sünni Araplar'dan, Başbakan Şii Araplar'dan, Cumhurbaşkanı ise Kürtler arasından seçiliyor.

Cumhurbaşkanlığı için 20 aday vardı, ancak yarış özerk Kürt yönetimindeki iki parti Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasındaydı.

Salih PUK'un adayıydı. KDP ise Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani'nin uzun süre özel kalem müdürlüğünü yapan Fuad Hüseyin'e deskek verdi.

Parlamento Başkanı Muhammed el Halbusi'ye göre dünkü son oylamada Salih 237 milletvekilinin 219'unun oyunu aldı.

Salih'in özellikle Kürt bölgesinin bağımsızlığı konusundaki tutumu nedeniyle milletvekillerinin büyük bölümünün desteğini aldığı belirtiliyor.

Irak'ın yeni Cumhurbaşkanı Berham Salih kimdir?

58 yaşındaki Salih 1976'da o dönem yeraltında faaliyet gösteren Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne (KYB) katılmış ve dört yıl sonra Irak'tan İnglitere'ye kaçmıştı.

İngiltere'de istatistik doktorası yapan Salih, KYB'nin İngiltere sözcüsü oldu. Daha sonra 1991'den 2001'e dek ABD'deki Kürt temsilcisi olarak hizmet verdi ve bunun ardından KYB öncülüğündeki hükümette yer almak için Kürt bölgesine döndü.

Salih 2004-2005 yılları arasında Irak geçici hükümetinin başbakan yardımcılarından biriydi. Salih aynı görevi 2006-2009 yılları arasında da yaptı. Bunun ardından 2012'de Kürdistan Bölgesel Yönetimi hükümetinin başbakanıydı.

KYB'nin kurucusu Celal Talabani'nin ölümünden sonra geçen yıl partiden ayrıldı ve Demokrasi ve Adalet Koalisyonu adlı yeni bir Kürt muhalefet partisi kurdu. Ancak geçen ay bu partiden istifa edip, KYB'ye geri döndü.

Hükümeti kurma görevi neden Abdül Mehdi'ye verildi?

Irak Anayasası'na göre Salih'in parlamentodaki en büyük bloğun adayını hükümet kurmaya davet etmesi için normalde 15 gün süresi vardı. Ancak Salih görevi derhal Abdül Mehdi'ye verdi.

Abdül Mehdi, ikisi de parlamentodaki en büyük grup olan iki Şii bloğunun üzerinde uzlaştığı adaydı. Şii bloklarından birinin liderliğini din adamı Mukteda Sadr ve eski Başbakan Haydar el Abadi, diğerinin liderliğini ise İran destekli milis lideri Hadi el Amiri ve eski Başbakan Nuri El Maliki yapıyor.

Mukteda Sadr uzlaşmayı memnuniyetle karşıladı ve Twitter'da "Irak en büyük bloktan daha büyüktür" mesajını paylaştı.

Yeni Başbakan Abdül Mehdi kimdir?

76 yaşındaki Adil Abdül Mehdi 1960'lı yıllarda siyasi faaliyetleri yüzünden idam cezasına çarptırılınca Irak'tan kaçtı ve Fransa'ya yerleşti. Fransa'da ekonomi doktorası yapan Abdül Mehdi Fransa'da düşünce kuruluşlarında çalıştı ve dergilerde editörlük yaptı.

Bir dönem Maocu ideolojiye yakın bir çizgiye geçen Abdül Mehdi, İran'la yakın bağları olan Şii İslamcı parti Yüksek Irak İslam Konseyi'ne (SIIC) katıldı.

Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra Irak'a dönen Abdül Mehdi 2004-2005 Irak geçici yönetiminde Maliye Bakanlığı yaptı ve uluslararası kreditörleri Irak'ın borcunu silmeye ikna etti.

İbadi hükümetinde de iki yıl Petrol Bakanlığı yapan Abdül Mehdi kabinedeki siyasileri tarafsız teknokratlarla değiştirme kararının ardından yaşanan "kaygı ve kaos atmosferini" gerekçe göstererek istifa etmişti.

Abdül Mehdi, geçen yıl lideri Ammar el Hekim ayrılıp Ulusal Hikmet Hareketi adlı yeni bir parti kurana dek SIIC üyesiydi.

Kaynak: BBC Türkçe