İsviçre’de soykırım inkârı ifade özgürlüğü

Strasbourg’daki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Dairesi, Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek’in 1915 olaylarına ilişkin “Ermeni soykırımı emperyalist bir yalandır” sözleri nedeniyle İsviçre’de ceza alması konusunda verilen ihlal kararıyla ilgili bu ülkenin yaptığı itiraz başvurusunu reddetti.

2005 yılında Lozan’daki bir konferansta sarf ettiği sözler nedeniyle İsviçre tarafından cezaya çarptırılan Perinçek, kararı AİHM’e taşımıştı. Nihai kararı veren Büyük Daire, ‘ifade özgürlüğünün ihlal edildiği’ gerekçesi ile Perinçek’i haklı buldu. Kararın gerekçesinde, AİHM’in Ermeni kurbanların ve günümüz Ermenilerinin onurunun, Avrupa İnsan Hakları Şartı’nın özel hayata saygıyı içeren 8’inci maddesi ile korunduğu vurgulandı. Bu nedenle Mahkeme’nin karar alırken özel hayata saygı ve ifade özgürlüğü ilkeleri arasında denge kurması gerektiği belirtildi.

Mahkeme, “demokratik bir toplumda Ermeni toplumunun haklarını korumak adına Perinçek’in cezalandırılmasına gerek olmadığına” hükmetti. AİHM’in uluslararası mahkemelerin aksine 1915 olaylarının soykırım olup olmadığına hükmetme yetkisinin bulunmadığı da belirtildi. Perinçek’in konuşmasına yönelik incelemede ise şu ifadeler kullanıldı: “(Perinçek) 1915 ve ertesi yıllardaki olayların kurbanlarına yönelik aşağılama ve nefret söyleminde bulunmadı, Türkler ve Ermenilerin yüzyıllarca barış içinde yaşadığını not etti. Ermenilere ‘yalancı’ demedi, onları tektipleştirme girişiminde bulunmadı. İddiaları ‘emperyalistler’e yönelikti.”

Holokost vurgusu

Karardaki bir diğer vurgu ise olayın İsviçre’de yaşanması üzerine oldu. Kararda, Perinçek’in İsviçre’de hüküm giymesinin, “Ermeni azınlığın düşmanlık ve ayrımcılığa maruz kaldığı Türkiye’deki durum ile meşrulaştırılamayacağı” belirtildi. Türkiye’de Ermenilere yönelik düşmanlığın ve Hrant Dink cinayetinin, Perinçek’in ifadelerinin sonucunda meydana geldiğinin söylenemeyeceği kaydedildi. Perinçek’in Ermenileri ‘emperyalist güçlerin enstrümanları’ olarak nitelemesinin hakaret olduğu ancak açıklamalarının geneline bakıldığında ‘Ermenilerin imha edilmeyi hak ettiklerine dair bir ifadede bulunmadığının’ altı çizildi. AİHM’nin Yahudi Soykırımı’nın (Holokost) inkarını suç sayan kararları olduğunu hatırlatan Mahkeme, bu davaların Nazi dehşetine sahne olan Almanya, Avusturya, Fransa ve Belçika’da verildiğini vurguladı. İsviçre ile 1915 olayları arasında ise doğrudan bağlantı olmadığı belirtildi.

‘Önemli bir dönüm noktası’

Mayıs 2005:Doğu Perinçek Mayıs 2005’te Lozan’da davaya konu olan sözleri sarf etti.

Mart 2007:Lozan Bölge Mahkemesi Perinçek’i ırkçılıkla mücadele yasasını ihlalden suçlu buldu. Perinçek kararı temyize götürdü.

Aralık 2007:İsviçre Federal Mahkemesi kararı onayladı. Perinçek AİHM’e gitti.

Aralık 2013:AİHM alt mahkemesi Perinçek’in hüküm giymesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi.

Mart 2014:İsviçre, AİHM’de temyize gitti.

28 Ocak 2015:Strasbourg’da ön duruşma gerçekleşti.