YENİ DÖNEM

20 Ocak’ta göreve başlayan ABD Başkanı Barack Obama’nın yönetiminin ilk yüz günü içinde, nisan ayında Türkiye’ye gelecek olması Türkiye-ABD ilişkilerinde birçok açıdan yeni bir döneme girildiğini gösteriyor. Gezi, ABD’ye uzun süre mesafeli hatta tepkili yaklaşan Türkiye’nin ve Türk kamuoyunun kazanılması amacını da taşıyor.
Milliyet’e bilgi veren Beyaz Saray’dan üst düzey bir yetkili, “Gezinin planlamasına henüz başlıyoruz. Bu gezi, önemli bir NATO müttefikimizle ortak konuları görüşmek açısından önemli bir fırsat teşkil ediyor. Bu aynı zamanda Başkan’ın Müslüman dünya ile başlattığı ve sürdürmeyi planladığı diyaloğun genişlemesi için iyi bir şans” dedi. Yeni dönemin önemli konuları şöyle sıralanıyor:

IRAK’IN GELECEĞİ
ABD, Türkiye’nin Irak yönetimi ile Kuzey Irak’taki Kürt yönetimi ile iyi ilişkiler kurmasını önemsiyor. Obama yönetimi eski başkan George W. Bush’tan farklı olarak Kuzey Irak Bölgesel Kürt yönetimine “ayrıcalıklı” muamele yapmıyor.
Kürtlerin, ABD’nin Irak’tan çekilme takvimine şüpheyle ve endişeyle yaklaştığı için, Türkiye ile ilişkileri kuvvetlendirme yoluna gitmesi bekleniyor.

PKK’NIN TASFİYESİ
Kuzey Irak’taki dengelerin Türkiye lehine gelişmesi ve Kürt grupların Türkiye’ye “mecbur” olması PKK’nın da orta vadede askeri kanat olarak tasfiye edilmesini kolaylaştırabilir. Türkiye’nin bölgeye ve Güneydoğu’ya yönelik açılımları da bu süreci hızlandırabilir.

KKTC İÇİN AB’YE BASKI
Obama yönetimi, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ile müzakere sürecinin pragmatik nedenlerle hızlanmasını istiyor. AB’nin enerji güvenliği ve Kafkasya enerji hatlarının geleceğini KKTC’ye yönelik izolasyonun bitmesine, Kıbrıs Rum Kesimi’nin vetosunun kalkmasına bağlayan Obama ve ekibi böylece bir taşla üç kuş birden vurmayı hedefliyor.

AFGANİSTAN
Obama yönetimi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) Kosova ve Bosna tecrübelerinin Afganistan için önemli olduğunu düşünüyor.
Buna karşılık TSK da nisandaki NATO zirvesi ve Obama’nın gezisi öncesinde Afganistan’a beş helikopter hibe etme, bölgesel yeniden yapılandırma timlerinin (PRT) sayısını artırma gibi önemli jestler yapmaya hazırlanıyor.

‘ERMENİ SOYKIRIMI’
Türkiye’den Washington’a gelen parlamento heyetlerinin de edindiği izlenime göre Obama’nın “soykırım” kelimesini kullanma ihtimali artık iyice azalıyor. Türkiye’nin de Ermenistan’a yönelik tarihi bir jeste hazırlandığı ve bunun Başkan’ın ziyaretinin hemen öncesinde açıklanacağı belirtiliyor.
Öte yandan, Obama’nın bu konuda Türkiye’nin yanında olması nedeniyle Kongre’deki diyaspora baskısı da artacak. Diplomatik kaynaklar “İlk seneyi kazasız atlatırsak, Ermenistan konusunda da çok rahatlarız” diyor.

MÜSLÜMAN DÜNYAYA MESAJ
The Washington Post, Obama’nın ilk büyük Avrupa gezisinin son ayağına Türkiye’yi eklemesini “Arap ülkelerinin tersine, dini değerlerle laikliği bağdaştırabilmiş bir örneğin desteklenmesi” olarak yorumladı. Gazeteye konuşan ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi Marc Grossman da Türkiye’yi “Medeniyetlerin çatışmadığı yer” olarak tanımladı.

DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinde “basın özgürlüğünden” bahsetmesi, basının eleştiri hakkının “sağlıklı bir gerginlik” olduğunu belirtmesi, Obama yönetiminin temel haklar ve özgürlükler konusunda çok daha titiz olacağı ama yapıcı önerilerle AKP yönetimini AB’ye yaklaştıracağını gösteriyor. ABD, artık azınlık hakları, kadın hakları ve yolsuzluklar konularında da Bush yönetiminden daha duyarlı olacak.

İslam âlemine Türkiye’den hitap etmeyecek
ABD Başkanı Barack Obama’nın nisanda yapacağı Türkiye ziyareti, seçim döneminde dile getirdiği “ilk 100 gün içinde bir Müslüman ülkede önemli bir konuşma” vaadinin gerçekleştiğine sahne olmayacak.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi’nden Mark Hammer, Washington Post, The New York Times ve Milliyet’e yaptığı açıklamalarda “O konuşma Türkiye’de yapılmayacak” dedi.
The Washington Post’un haberine göre, Türkiye ziyareti Obama yönetimine “Müslüman alemine yönelik yapacağı konuşma için zaman kazandıracak.” Beyaz Saray basın sözcüsü Robert Gibbs, geçtiğimiz hafta olağan brifingde sorulan “Bu konuşma planı hâlâ geçerli mi?” sorusuna “Çalışmalarımız sürüyor” yanıtını vermişti. Beyaz Saray’a yakın çevreler, Türkiye’nin bu konuşmanın güzergahının dışında bırakılmasını, özellikle Türkiye’deki “ılımlı İslam” tartışmasını sona erdirmek ve ülkenin laik kimliğinin ABD tarafından “yeniden ve geleneksel çizgide” algılandığını göstermek açısından önemli buluyor.
Obama, Müslüman dünya ile daha geniş bir diyalog kurmak istediğini ABD tarihinde ilk kez yemin töreni konuşmasında dile getirmişti.
Beyaz Saray kaynakları, Obama’nın Türkiye ziyaretinin “Müslüman değerler ve laikliğin bir arada yaşayabildiğini” vurgulamak açısından önem taşıdığını belirtirken, “Türkiye’ye özel ve Türkiye’ye hitap eden bir konuşma yapılacağının” altını çiziyor.