‘İzmir, yükselen değer’

İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni ‘Yerel Kalkınma ve Mali Yönetim Stratejisi’ açısından inceleyen Prof. Dr. Oğuz Esen, bir rapor hazırladı. Raporda, 2004-2016 yılları arasında İzmir’e merkezi hükümetin 9.9 milyar TL, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ise şirketleriyle birlikte 11.9 milyar TL yatırım yaptığı vurgulandı. “2016 yılında merkezi hükümetin kişi başı harcaması 407 lira iken, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kişi başı yatırım tutarı 545 TL’ye ulaşmıştır” diyen Prof. Esen, gelecek yıllarda İzmir ekonomisinin daha hızla büyüyeceğini ve diğer büyük kentlerden farklılaşacağını söyledi. Raporda, toplam vergi gelirleri içinde yüzde 10.6’lık payı olan İzmir’in, merkezi bütçe giderleri içindeki yüzde 2’lik payına da dikkat çekildi.

İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Esen, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni ‘Yerel Kalkınmanın Odağında Mali Yönetim Stratejisi’ açısından inceledi. 2004-2016 dönemini kapsayan çalışmasını 9 bölümde toplayan Oğuz Esen, İzmir ekonomisinin son çeyrek yüzyıl içinde en hızlı büyüdüğü dönemin 2004-2016 yılları olduğunun altını çizdiği raporunda, mali özerkliği sağlayacak sürdürülebilir bir mali yapı oluşturan, uluslararası denetime ve derecelendirmeye açılan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, mali itibarını ‘kaldıraç gibi’ kullanarak İzmirin de varlık değerini yükselttiğine dikkat çekti. Raporda, “Yaratılan yeni kapasitelerle İzmir’in gayri safi hasılası ve Büyükşehir Belediyesi’nin gelirleri artarak sürdürülebilir bir büyüme sürecine girilmiştir. Önümüzdeki yıllarda İzmir ekonomisinin daha hızla büyüyeceği ve diğer büyük kentlerden farklılaşacağı kolaylıkla görülebilir” ifadesine yer verildi.

‘Büyüme etkileyici’

Küresel krizden büyüyerek çıkan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, görev sahasının genişlemesinden de olumsuz yönde etkilenmediğine vurgu yapılan ‘Yerel Kalkınmanın Odağında Mali Yönetim Stratejisi’ başlıklı raporda, Prof. Dr. Oğuz Esen şu tespitte bulundu:

“İzmir ekonomisinin gelişimine geniş bir perspektiften bakıldığında, son 26 yıl içinde en hızlı büyüdüğü dönem 2005-2014 dönemi olduğu görülür. Bu dönemde İzmir ekonomisi yüzde 5.1 büyümüştür. Hızlı büyüdüğü ikinci dönem 1988-1994 arasıdır. Bu dönem büyüme oranı yüzde 3.7 olmuştur. 1995-2000 yılları arasında ise büyüme oranı yüzde 3.3 olarak gerçekleşmiştir. Küresel kriz öncesi İzmir, Türkiye ekonomisinden daha yavaş büyümesine karşın, 2011 yılından sonra Türkiye oranının üzerinde büyümüştür. 2004’te İzmir’de 10 bin 538 TL olan kişi başına gelir, 10 yılda yüzde 196lık artışla 31 bin 179 TL’ye çıkmıştır. İstanbul’un kişi başına gelir artışı aynı dönemde yüzde 198dir. Bu dönem içinde İstanbula uluslararası bölgesel bir merkez olması yönünde devlet politikası çerçevesinde verilen destekler dikkate alındığında, İzmir ekonomisinin büyümesi etkileyicidir. Ankara’da ise kişi başına gelir artışı, hem İzmir’in hem de Türkiye ortalamasının oldukça altında kalmıştır.”

‘Yaşam kalitesi arttı’

2000’li yılların başında ciddi bir mali krize giren İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, politikasında reform yaparak sürdürülebilir yeni bir mali strateji izlemeye başlamasıyla birlikte borç düzeyini azalttığına da dikkat çekilen rapor şöyle devam etti:

“Uzun dönemli planlama ile İzmir’in ihtiyaç duyduğu altyapı yatırımlarının öncelikleri belirlenmiş; şeffaf, israf ve yolsuzluktan uzak sürdürülebilir bir mali yönetim sistemi oluşturulmuş ve mali yapısı uluslararası denetim ve derecelendirmeye açılmıştır. Böylece, artan mali itibarı ve kredibilitesi ile altyapı yatırımlarının finansmanında mali bir özerkliğe kavuşmuştur. Finansman kanallarının kapandığı küresel kriz ortamında bile İzmir Büyükşehir Belediyesi, büyük altyapı yatırımlarını uygun koşullarda finanse edebilmiştir. Nihayetinde de mali itibarını bir kaldıraç gibi kullanarak İzmir’in varlık değerini yükseltmiştir. Yaşam kalitesini artıran yatırımlar; turizmi, tanıtım ve pazarlamayı, kırsal kalkınmayı sağlayan stratejiler sonucunda İzmir’de, diğer yerel yönetimlere esin kaynağı olabilecek bir yerelde kalkınm a modeli yaratılmıştır.”

İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni ‘Yerel Kalkınmanın Odağında Mali Yönetim Stratejisi’ açısından inceleyen raporda, 2004-2016 döneminde Türkiye’deki büyüme oranının yüzde 5.2 olarak tesbit edildiği, aynı dönemde İzmir Büyükşehir Belediyesi’ndeki reel gelir büyüme oranının yüzde 13.1, reel gider büyüme oranının ise yüzde 12.9 olarak belirlendiği kaydedildi. Türkiye ekonomisinin ortalama yüzde 7.7 büyüdüğü 2004-2007 döneminde İzmir Büyükşehir Belediyesi reel gelirlerindeki artışın (yüzde 33), giderlerindeki artıştan (yüzde 17) iki kat fazla olduğuna vurgu yapan Prof. Dr Oğuz Esen, İzmir’de toplam harcamalar içindeki personel payının, diğer büyükşehir belediyelerinden daha az olduğunu ifade etti.

2004’te 17 lira olan kişi başına düşen yatırım harcamalarının, dönem içinde sürekli yükselerek 2016 yılında 16 kat artışla 389 TL’ye ulaştığı kaydedildi.

Vergisini ödüyor

2016 yılında İzmir’de 52.1 milyar lira vergi toplandığı belirtilen raporda, 2004-2016 arasında merkezi yönetim gelirleri yüzde 14.6, genel bütçe gelirleri yüzde 14, Türkiyede toplanan vergi gelirleri yüzde 14.7 artarken, İzmir’de toplanan vergi gelirlerinde yüzde 17’lik artış tesbit edildiği de vurgulandı. İzmir’deki vergi gelirlerinin Türkiye ortalamasının üzerinde artmaya devam ettiği ve bunun da Büyükşehir Belediyesi gelirlerine yansıdığı vurgulanan raporda şöyle denildi: “2004 yılında İzmir vergi gelirleri, Türkiye vergi gelirlerinin yüzde 8.8’i iken, 2016 yılında bu oran yüzde 11.4’e yükselmiştir. İzmir vergi gelirleri dönem içinde ortalama yüzde 17, toplam Türkiye vergi gelirleri ise yüzde 15 artmıştır. Yani İzmir vergi gelirleri, dönem içinde daha hızlı artmıştır.”