Kapalı İstiare Nedir? Açık ve Kapalı İstiare Farkları Nelerdir? Örneklerle Kapalı İstiare

Edebiyatta anlamı güçlendirmek, anlatımı daha etkileyici hale getirmek için kullanılan sanatların başında istiare gelir. Özellikle şiirlerde sıkça rastlanan bu sanat, soyut kavramların somutlaştırılmasını sağlar. İstiare, benzetme sanatının özel bir türü olarak kabul edilir, açık istiare ve kapalı istiare olarak ikiye ayrılır. Bu iki türün farklarını anlamak, edebi metinlerdeki derin anlamları çözümlemede büyük önem taşır.

KAPALI İSTİARE NEDİR?

Kapalı istiare, benzetme sanatında sadece benzeyen unsurun kullanıldığı, kendisine benzetilenin ise söylenmediği bir anlatım biçimidir. Yani bir varlık ya da kavram, benzetildiği şeyin özelliklerini taşıyormuş gibi anlatılır. Bu türde benzetme açıkça yapılmaz; ancak okuyucu, kullanılan sözcüklerden benzetilen şeyi sezebilir. Örneğin “Yüreğim kor gibi yanıyor.” cümlesinde “kor” sözcüğü kullanılmasına rağmen, aslında “aşk” ya da “özlem” gibi soyut bir duygunun sıcaklığı anlatılmaktadır. Bu nedenle burada kapalı istiare vardır. 

AÇIK VE KAPALI İSTİARE ARASINDAKİ FARKLAR

Açık istiarede, yalnızca kendisine benzetilen öge yer alır. Benzeyen söylenmez, sadece benzetilen kullanılarak bir anlam aktarımı yapılır. Örneğin “Bu çocuk tam bir aslan.” cümlesinde, çocuk “aslana” benzetilmiştir ancak çocuk kelimesi açıkça yer almadığı için bu bir açık istiaredir.

Kapalı istiarede ise tam tersi bir durum söz konusudur. Yalnızca benzeyen kullanılır, kendisine benzetilen söylenmez. Yani bir kelime, benzetildiği şeyi çağrıştıracak biçimde kullanılır ancak doğrudan söylenmez. Bu nedenle kapalı istiare, okurun anlamı sezmesine ve yoruma açık bir anlatıma sahiptir.

CÜMLELERLE KAPALI İSTİARE ÖRNEKLERİ

1. Onun bende bıraktığı acı kalbime saplandı.

Benzeyen: Acı
Benzetme yönü: Saplanmak
Kendisine benzetilen: Ok

Bu cümlede “ok” kelimesi geçmediği hâlde acının saplanmasıyla benzetme kurulmuş, dolayısıyla kapalı istiare yapılmıştır.

2. Yaşadığı talihsizliklerden sonra hayatı alabora oldu.

Benzeyen: Hayat
Benzetme yönü: Alabora olmak
Kendisine benzetilen: Gemi

Gemi kelimesi kullanılmadan hayatın sarsılması anlatılmış, bu da kapalı istiareye örnektir.

3. Bu cennet köşesinde insan huzur buluyor.

Benzeyen: Yer
Benzetme yönü: Mutluluk vermesi
Kendisine benzetilen: Cennet

Kalınan yer doğrudan “cennet”le özdeşleştirilmiş ve benzetilen söylenmeden anlatılmıştır.

4. Yılandan korkmam, yalandan korktuğum kadar.

Benzeyen: Yılan
Benzetme yönü: Tehlike ve sinsilik
Kendisine benzetilen: Yalan veya sahtekârlık

Yılan kelimesiyle sahte davranışların tehlikesi vurgulanmış, bu da kapalı istiare örneği oluşturmuştur.

5.Askerlerimiz, düşman ordusuna dörtnala hücuma geçti.

Benzeyen: Asker
Benzetme yönü: Dörtnala koşmak
Kendisine benzetilen: At

Askerlerin cesaret ve hız bakımından atlara benzetildiği bu örnekte at kelimesi geçmediği için kapalı istiare vardır.

6.Çocukluk hayallerim suya düştü.

Benzeyen: Hayaller
Benzetme yönü: Suya düşmek ve kaybolmak
Kendisine benzetilen: Somut bir nesne (örneğin taş)

Burada da hayallerin yok olması, suya düşen bir nesnenin kaybolmasına benzetilmiş ve kapalı istiare yapılmıştır.