Buğday bol gözüktü destek doping oldu

DUYGU ERDOĞAN - Türkiye’de hububat hasadı başladı. 2022 yılı üretiminin buğdayda geçen yıla göre yüzde 10.4 artışla 19.5 milyon ton, arpada ise geçen yıla göre yüzde 48 artışla 8.5 milyon ton olacağı tahmin ediliyor.

Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) alım fiyatları sert ekmeklik buğday için ton başına 6 bin 50 lira, arpa için 5 bin 500 lira olarak belirlendi. Bu fiyatlar piyasada ‘taban fiyat’ olarak algılandığı için üreticinin yeni hasadını dünya piyasalarıyla eşdeğer bir fiyattan satabilmesi sağlanmış oldu.

Bu kapsamda ayrıca TMO’ya buğday ve arpa satan üreticilere ton başına buğdayda bin lira, arpada 500 lira ilave hububat alım primi verilecek.

Savaş olumsuz etkiledi

Yani taban fiyatlar buğdayda 7 bin 50 lira, arpada ise 6 bin lira seviyesinde olacak. TMO’nun yeterli stok elde etmek için attığı bu adımın, tüccarları da harekete geçirmesi bekleniyor. Eylül ayına kadar piyasada fiyatların bir miktar daha yukarıyı görmesi muhtemel.

Önce pandemi ardından ise dünyanın önemli tahıl ambarları olan Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş hububat fiyatlarında dünya çapında yeni rekorların görülmesine neden olmuş, geçen sezon Türkiye’de uygulanan 2 bin 250 liralık fiyat oldukça düşük kalmıştı. TMO, stoktaki ürünleriyle yıl boyu piyasayı regüle etmeyi hedefliyor.

Şimdiden ekime hazırlanmalıyız

Ziraat Odalarına danışmanlık veren Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, dünya piyasalarıyla dengeli bu fiyatın olumlu karşılandığını anlatırken, “TMO, daha çok ürün almak için bu yıl atak yaptı. Ama ileride fiyatlar yükseldikçe kendi şartlarını da güncellemesi lehine olur. Girdi kalemlerindeki maliyet artışları öngörülemiyor. Eğer o tarafta yeni bir hareket olursa yeni ekim dönemi öncesi çiftçimize para kazandırmalıyız, aksi durumda hububat üretiminden uzaklaştırmış oluruz” dedi.

‘5 milyon ton stok olmalı’

Ulusal Hububat Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Özkan Taşpınar, TMO’nun ticaret borsaları ve lisanlı depolardan alımlar yaparken karşısında sanayici ve tüccarların da olacağını belirtirken, 7 bin 50 liralık taban fiyatın geçileceğini söyledi. Taşpınar, “Sanayici ve tüccar ürün almak istiyorsa bu taban fiyatı geçmek zorunda. Bu durumda TMO da, sanayici ve tüccar karşısında kendi taban fiyatını geçerek alım yapmak zorunda.

TMO kesin olarak stoklarına 5 milyon ton ürün alması gerekiyor. İleride piyasayı regüle edebilmesi için lazım. Biz buğdayda kendimize yeterli durumdayız ancak yurt dışına mamul ürün üretmek için ithalat yapılıyor. Artık sanayici nereyi uygun bulursa oradan getirir. TMO geçen yıl ithalat yoluyla stoklarını karşıladı. Fiyatlar yükselerek giderse taban fiyat sabit durabilir ama TMO’nun fiyatları güncelleyerek devam etmesi gerekir. Piyasadan mal alabilmesi için piyasaya uyum sağlaması lazım bu nedenle eli güçlendirilmeli” dedi.

Taşpınar, mevcut alım fiyatlarını üretici, sanayici ve tüccarın olumlu karşılandığını, fiyatların dünya piyasaları ile eşdeğer hale getirildiğini kaydetti.

‘Borçlu olan tüccara gidebilir’

Dünyada gıda endişelerinin devam ettiğini ve Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın hububat başta olmak üzere sıkıntılar oluşturduğunu hatırlatan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, TMO’nun alım fiyatının da bunu gösterdiğini ifade etti.

Yıldırım, “TMO ilk kez böyle bir uygulamaya giderek prim veriyor. Demek ki, TMO buğday almak ve stok durumunu yeterlilik seviyesinde tutmak istiyor. Yıl içinde piyasayı regüle etmek için ihtiyaç olacak. Gidip ithalatla bulmak zor olabilir, iç piyasadan karşılamak daha doğru görülüyor. Mevcutta piyasada ton başına 6 bin 500 liranın üzerinde fiyatlar var. TMO bin liralık desteği sonbaharda ödeyecek. Çiftçi eğer borçlu durumdaysa erkenden satıp parasını erken ödeyen tüccara da vermek isteyebilir. Unutmamak lazım ki, üretici bu fiyatla hem borç ödeyecek, hem geçinecek, hem de sonbaharda tekrar ekim için ilaç, mazot, gübre alacak” dedi.