Emlak vergisi 2010’da yüzde 100 zamlanacak

Türkiye yeni yıla zamlarla giriyor. Elektriğe yüzde 1.3 zam geldi, doğalgaza ise zam yolda. 10.2 milyar TL olarak öngörülürken, 2009 bütçesi tam 6 kat artışla 62.8 milyar TL açık veriyor. Bütçenin 2010’da ise 50.1 milyar TL açık vermesi bekleniyor. Temel soru bu açığın nasıl finanse edileceği, yani ek vergilerin yolda olup olmadığı. Türkiye bu yılda öyle büyük yatırımlar, katma değer üreterek büyümeyeceğinden açık vatandaşın cebinden alınacak ek vergilerle sağlanacak. 2010 bütçesinde vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 18.2 artması bekleniyor.
“Vergi sisteminde yakaladığı açıklarla kanun değiştiren” adam olarak tanınan Gazi Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü Başkanı Prof. Dr. Şükrü Kızılot’a göre en büyük vergi artışı emlak da olacak. Emlak vergisi yüzde 100 artacak. Ancak emlak vergisi diğer vergilere kıyasla daha düşük olduğundan cebi asıl akaryakıt ve sigaraya yapılması beklenen ve yüzde 35-40’ları bulması beklenen zamlar yakacak.
Görünen o ki, 2010’da vergiler yine dolaylı gelecek ve yine dar gelirli, işsiz, emekli, ücretli kesim vergi yükünün altında ezilecek. Ücretlinin gelirindeki artış yüzde 5 gibi sembolik olurken, ödeyeceği vergilerde artışlar yüzde 100’ü bulabilecek. Kızılot’la 2010’un vergilerini konuştuk.

Bütçe açığı büyüyor. Bunun finansmanı için ilave vergiler bekliyor musunuz?
Krizin yaratacağı daralma, işsizlik ve yoksulluğu öngörmeyen 2009 bütçesi, hedeflenen 62.8 milyar TL ile Cumhuriyet tarihinin en büyük açığını verecek. 2009 sonu tahminlerine göre, vergi gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 2.7 gerileyecek. Düşünün en son 1951 yılında bir önceki yıla göre vergi gelirlerinin yüzde 0.4 gerilediği görülmüş. Vergi gelirleri 60 yıldır ilk kez gerilemiş olacak. Vergi yükünü büyük oranda üstlenen dar gelirli kesim tüketimini kısınca, vergi gelirleri rekor düzeyde geriledi.

Krizden çıkış bütçesi olarak gösterilen 2010 bütçesi derda deva olamaz mı?
Bir bütçenin krizden çıkış bütçesi olabilmesi için yatırımı, tüketimi desteklemesi gerekir. Bu bütçede aksine yatırım harcamalarında kısıntı yapılıyor, vergi gelirlerinde ciddi artış planlanıyor. Ekonominin durgunluk dönemlerinde bütçe tabii açık verecek, bu doğal. Doğal olmayan açığın boyutunu öngöremeyen hükümet.

‘Kadrolaşma bütçesi’
Size göre bu açık ne için veriliyor, nasıl finanse edilecek?
2010’da bütçeden en büyük payı alan Milli Eğitim Bakanlığı’nın bütçesinde sadece yüzde 2.9, Sağlık Bakanlığı bütçesinde ise yüzde 11.9 artış öngörülmüş. Kurumsal bazda baktığınızda, artıştaki aslan payı yüzde 117.9 ile Başbakanlık bütçesinde olmuş. 2010 bütçesi dar gelirliye kaynak ayıran bir bütçe değil, yeşil kartlılara sağlanan kaynak sadece yüzde 4.1 artırılmış. Kamu görevlilerini gözeten bir bütçe de değil. Memura verilen yüzde 2.5 artı yüzde 2.5’lik zam, krizde gelirleri reel olarak gerileyen memura hakça yaşamasını sağlayacak kaynak aktarımını yapamamıştır. 2010 bütçesi bir kadrolaşma bütçesidir. 2010’da üniversitelere 7 bin öğretim elemanı alınması hedefleniyor. Üniversitelerin, akademik özgürlüğünün yok olduğu bir ortamda, bu kadar fazla öğretim elemanı alımı, siyasi kadrolaşmanın durmaksızın süreceğini gösteriyor.

En yüksek vergi artışı hangi kalemde olacak peki?
Krizin de etkisiyle inşaat metrekare maliyet bedelleri, 2009’un ilk dokuz ayında yüzde 6.8 azaldı. Ama emlak vergisine baz teşkil eden konutların bina inşaat metrekare maliyet bedelleri, bu yıl yüzde 25 artırıldı. Bir de arsa değeri var. Bu da binanın değerine eklenecek. Arsaların 2010 metrekare birim değeri, bazı semtlerde (il ve ilçelere göre değişiyor) yüzde 20, bazılarında ise yüzde 600 artırıldı. Buna göre evinizin 2010 emlak vergisi hesaplanırken, önce yüzde 25 yükseltilen bina metrekare maliyet bedeline göre değeri hesaplanacak. Buna (varsa) yüzde 8 kalorifer, yüzde 6 da asansör farkı ilave edilecek. Binanın yaşına göre amortisman (aşınma payı) indirimi yapılacak. Oturduğunuz daireye isabet eden ve 2010 yılı değeri yüzde 20 ila 600 arasında yükseltilen arsa payının değeri de bina değerine eklenecek. Bütün bunlara baktığınızda emlak vergisi yüzde 50 - 100 arasında artırılmış oldu. Geçen yıl dükkanı için 1.200 TL ödeyen Hasan Bey, 2010’da 2 bin TL vergi ödeyecek.

Yatırımcı şirketler daha az vergi ödeyecek
Vergi açısından şirketleri neler bekliyor?
2010’da şirketlerin ödediği kurumlar vergisi oranı yine yüzde 20 olacak. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin yatırım indirimiyle ilgili iptal kararı Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe girdiğinde, 2006’dan önce yatırım yapan şirketler, 2008 sonu itibariyle indirim konusu yapamadıkları yatırım indirimi tutarını 2010 ve izleyen yıllarda da kurum kazançlarından indirip daha az vergi ödeyecekler.
2009 Nisan’daki sigortalı sayısına ilave olarak 2009 sonuna kadar işe alınan sigortalıların primleri, 2010’da asgari ücret boyunca İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak. Bakanlar Kurulu yetkisini kullanırsa bu süre daha da uzayacak.
Temmuz 2010 tarihine kadar 18-29 yaş arasındakilerle yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınların istihdamı ile ilgili istihdam teşviklerinin kademeli uygulanmasına devam edilecek.

Motorlu taşıtlar vergisi yüzde 10 artacak
Motorlu taşıtlar vergisinde bu yıl oranlar nasıl olacak?
Bu vergi yaklaşık 13 milyon kişiyi ilgilendiriyor. Son yıllarda yeniden değerleme oranına göre artırılan motorlu taşıtlar vergisi, bu oranının düşük yani yüzde 2.2 çıkması nedeniyle Bakanlar Kurulu’nca yetki kullanılmak suretiyle yüzde 10 civarında artırılacak.
Çevre temizlik, damga vergisi ve harçlarda durum ne?
Bu vergiler yıllardır yeniden değerleme oranına göre artırılıyordu. Bakanlar Kurulu’nun yetkisini kullanıp buradaki vergilerde de yüzde 8-10 civarında bir artış yapması bekleniyor.

Faiz geliri kazanan beyanname vermeyecek
Finansal kazançlar ne olacak?
Borsadaki vergiler bu yılda vergiden muaf. Borsa yatırımcısı beyanname de vermeyecek yine, kazançlarından stopajda kesilmeyecek. Faiz geliri elde edenler de elde ettikleri gelir ne olursa olsun bundan dolayı beyannameye vermeyecek, gelir vergisi ödemeyecekler. Hazine bonosu alınırken, mevduat, repo yapılırken işlem yapıldığı anda alınan stopaj ise devam edecek.

KIZILOT’TAN TÜYOLAR

‘Araba vergisini kuzu kuzu ödemeyin’
- Ocak ayında ödenecek vergiden önce aman dikkat aracınızın kasko değerini öğrenin. Bunun yüzde 5’ini hesaplayın, sonra bu yüzde 5 ile ödeyeceğiniz vergiyi kıyaslayın. Ödeyeceğiniz vergi bu yüzde 5’in üzerinde ise o zaman bir alt birimden vergi ödeyeceksiniz. Bu haktan yararlanmak için, bu hesaplamayı yapıp ilgili vergi dairesine bir dilekçe ile başvurmanız gerekiyor. Yaklaşık 7 milyon araba sahibini ilgilendiren bu konuda uyarıyorum, ilan edilen vergiyi kuzu kuzu ödemeyin. Önce kasko değerine bakın, çünkü sağlanacak avantaj 100 lira olabileceği gibi aracına göre 3 bin TL’yi de bulabilir.
- 2010 yılında 200 metrekareyi aşmayan tek konuta sahip emekliler hiç emlak vergisi ödemeyecek. Sadece emekliler değil çalışmayan ev hanımları, işsiz vatandaşlar, özürlüler de 200 metrekareyi aşmayan tek konutları varsa onlar da vergiden bu yıl yine muaf olacaklar.

Benzinin fiyatı 4.5 TL’ye çıkar
Yeni vergilerle akaryakıt fiyatı ne olabilir yeni yılda?
2010 bütçesinde vergi gelirlerinin yüzde 18.2 artacağı tahmin edilmiş. Bu artış ise temel olarak KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilere dayandırılmış. Bu hedefin tutturulabilmesi için ya ÖTV oranlarının artıracaksınız ya da yurtiçi talebi canlandıracaksınız. Talebi bugünden yarına canlandıramayacağınıza göre ÖTV’ye yükleneceksiniz. Nitekim 2010’da ÖTV’de yüzde 31.6’lık artış öngörülüyor.
ÖTV gelirlerinin yüzde 56’sı akaryakıttan alındığına göre en büyük zam akaryakıta gelecek. Yüzde 26.15 vergi artışı hedeflenen ÖTV’de bir de yüzde 18 KDV alınacak. Alın size 35’lik zam. Benzinin fiyatı bugün 3.35 TL, bu vergi artışına göre 2010’da fiyat kaçınılmaz olarak 4.5 TL’ye yükselecek. Akaryakıt temel hammadde olduğundan kullandığımız plastiğin bile fiyatı artacak. Devlet oralardan da KDV gelirini artıracak.

3 liralık sigara 4.2 lira olacak
Bu hesaba göre sigaranın fiyatı ne olacak?
MHP’nin savunduğu gibi 6 liralık sigara 9 lira, 3 liralık olanı da 4.2 lira olacak. Bunun dışında özellikle alkollü içkilerden alınan vergilerde artış olacak. Hesap aynı, alkole de akaryakıtta olduğu gibi yüzde 35 zam beklenmeli. Ancak sigarada artış yüzde 40’ı bulur.
Çünkü yasaklar nedeniyle sigara içenlerin sayısı azaldı. Devletin buradaki azalışı telafi etmek için sigaradaki zammı daha yüksek tutması gerçekçi görünüyor. Sigaradaki zam bu nedenle yüzde 40’ı bulabilir. Bir seferde mi yapar, kademeli mi yapar onu bilemem tabii.
Bildiğim, 2010 için hedeflenen 50 milyar TL’lik bütçe açığının tutturulabilmesi vergi gelirlerindeki artış hedefinin gerçekleşmesine bağlı. Ve bu zamlar yapılacak.