"Gölge topları" Türkiye'de de üretiliyor

Koca, ABD'nin California eyaletine bağlı Los Angeles kentinin susuzluk sorununu çözmek için büyük barajlardan birini 96 milyon tane siyah plastik topla örtmesini ve kendisinin yıllardır uygulamaya çalıştığı bu projeyi AA muhabirine anlattı. ABD'de "gölge topu" olarak adlandırılan cisimlerin barajlardaki suyun buharlaşarak boşa gitmesini önlemenin yanı sıra, atık su depoları, nükleer santraller, maden şirketleri ve havalimanlarında da kullanılabileceğini ifade eden Koca, şunları söyledi:

"Tüm nükleer santrallerin soğutma havuzları bulunur. Bu havuzlar yurtdışında birçok şirket tarafından gölge toplarıyla doldurulur ve herhangi bir sızma ve çevreci bir provokasyona maruz kalmamak için soğutma sırasında buharlaşma engellenir. Havalimanlarında da, özellikle sulak bölgelerde kuşlar su içmek için bu alanlara inerler. Bu alan toplarla kapatılırsa hayvanlar suyu görmeden gitmek durumunda kalır. Aynı zamanda alandaki uçaklar da zarar görmeyecek, çevrenin dengesi de bozulmayacak."

Belediyelerin, birtakım kurum ve kuruluşların ve açık kimyasal ürün üreten firmaların atık su depolarındaki suyun buharlaşması sonucu kimyasalların havaya karıştığını söyleyen Koca, bu alanların gölge toplarıyla örtülebildiğine dikkati çekti. Koca, ayrıca, maden şirketlerinin siyanür havuzlarını bu toplarla kapatması gerektiğini hatırlattı. Siyanür havuzlarından su içen hayvanların ölebildiğini anlatan Koca, Avrupa'da ölen kuş başına ciddi maddi yaptırımların uygulandığını belirtti.

"Bu toplarla oynanıyor mu?"

Koca, Los Angeles'ta kullanılan yöntemin Türkiye'de de uygulanabilir olduğunu, özellikle yaz aylarında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kullanılan barajlarda ciddi bir buharlaşma sıkıntısı yaşandığını ifade etti. Gölge topu projesinin Türk medyasında yer bulmasının ardından gelen tepkileri anlatan Koca, şöyle konuştu:

"Yurtdışında böyle bir uygulama yapılınca tüm ulusal basında yer aldı. Fakat biz bunu daha önce düşünüp başta Ankara olmak üzere birçok ilde tanıtmaya, insanlara ulaşmaya çalıştık ancak destek alamadık. Aksine bizim görüştüğümüz birçok kişi 'Bu toplarla oynanıyor mu, eve götürsek çocuklar oynar mı?' şeklinde sorularla geldi. Bizi ciddiye almayarak umursamaz bir tavır sergilediler. Bu da bizim ürünü pazarlama açısından şevkimizi kırdı. Bu topları dünyada üç tane firma üretiyor. Biri Amerika'da, biri Çin'de, biri de biziz."

Koca, topların suya zarar verebileceği yönündeki iddialara karşılık, "Kullandığımız malzeme petrolden üretilen yüksek yoğunluklu polietilen. Üretilen top, içindeki suyu akıtmadığı için, baraj sularına kimyasal olarak hiçbir zararı yok" ifadesini kullandı. Gölge toplarının suyun bulunduğu alanı yüzde 92-93 oranında kapatarak buharlaşmayı engellediğini ifade eden Koca, "Bu uygulama yapılırsa ülke olarak çok ciddi bir maddi kayıptan kurtuluyor ve suyu da kurtarmış oluyoruz. Daha çevreci ve pratik bir yöntem yok" dedi.

Baraj suları buharlaşıyor

Uzmanlara göre, barajların doluluk oranları nisan-kasım ayları arasında dörtte bir oranında azalıyor. Bu azalış, buharlaşmadan kaynaklanıyor. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile belediyelerin su ve kanalizasyon idarelerinden derlenen bilgilere göre, Ankara'daki barajlardan Elmadağ Kargali yüzde 99'luk oranıyla kentin en çok su toplayan barajı. Bunu yüzde 97,31'le Eğrekkaya, yüzde 89,97'yle Çubuk, yüzde 85,13'le Akyar, 73,32'yle Kavşakkaya, yüzde 67,59'la Kurtboğazı, 32,57'yle Çamlıdere barajı izliyor. Başkentteki barajların doluluk oranı ise yüzde 44,21 olarak kayıtlara geçti. İstanbul'daki barajlardan Elmalı yüzde 81,50, Pabuçdere yüzde 81,37, Ömerli yüzde 80,61, Alibey yüzde 75,42, Terkos yüzde 70,86, Kazandere yüzde 67,16, Darlık yüzde 69,91, Büyükçekmece yüzde 68,13, Sazlıdere yüzde 63,70 ve Istrancalar Barajı yüzde 44,98 dolulukla hizmet veriyor. İl genelindeki barajların ortalama doluluğu da yüzde 72,93 olarak ölçüldü.