Türkiye hızla köyleşiyor

DOĞU ile Batı bölgeleri arasında çok sözü edilen eşitsizlik, devletin resmi rakamları ile de ortaya kondu. Her beş yılda bir Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından yapılan "İllerin Sosyo - Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması" bu yıl yeniden gerçekleştirildi. En son 1991 yılında yapılan ve ortaya çıkan olumsuz sonuçları kamuoyundan gizlenen araştırmanın bu seneki sonuçları Türkiye'deki eşitsizliği çaprıcı biçimde ortaya koydu. Toplam 76 ildeki istihdam, sağlık, sanayi, tarım, inşaat, altyapı, mali ve demografi göstergelerinden oluşan 58 değişkenli endekse göre, Türkiye'nin en hızlı gelişmişlik düzeyini ancak İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli ve Bursa'dan oluşan beş il yakaladı.
DPT tarafından yapılan araştırmaya göre, Eskişehir, Antalya, İçel, Tekirdağ, Adana, İçel, Muğla, Aydın, Balıkesir, Kırklareli, Kayseri ve Denizli sosyo - ekonomik olarak ikinci derecede gelişmişlik seviyesini yakaladı. Üçüncü derecede gelişmişlik düzeyini yakalayan 26 il içinde yeralan Bilecik, Edirne, Zonguldak, Çanakkale, Isparta, Manisa, Uşak, Konya, Gaziantep, Hatay, Sakarya, Bolu, Burdur, Kırıkkale, Kütahya ve Nevşehir belli bir standartta gelişmeyi yakalarken, Elazığ, Trabzon, Samsun, Kırşehir, Rize, malatya, Amasya, Karaman, Afyon ve Niğde'nin de yeraldığı Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki 44 ilin sosyo - ekonomik olarak gerilediği ortaya çıktı.

Yani 5 büyük il başta olmak üzere toplam 32 il birçok sorunlarına karşın 2000 yılına doğru giderken, 44 il hem insani yaşam standartları hem de ekonomik olarak geriliyor. Özellikle Muş, Şırnak, Ağrı, Ardahan gibi göçün yoğun olarak yaşandığı ve şehirleşmek bir yana köyleşmenin gözle görülür hal aldığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin sosyal ve ekonomik yönden gelişmişlikleri ile büyük şehirler arasındaki gelişmişlik düzeyi arasındaki uçurum da korkutucu boyutlarda. Bu bölgelerde gelir, istihdam ve genel olarak refah bakımından Türkiye'nin çok altında yaşıyor. Ortaya çıkan endekse göre, en yüksek gelişmişlik düzeyini yakalayan İstanbul'daki yaşam standardı endeksi 5'e yakınken, en geri kalan il olan Muş'un endeksi -1.24 olarak belirlendi.
Araştırmanın sonuç kısmında yapılan analize göre, Zonguldak ile Gaziantep arasında birleştirilen çizginin batısında kalan birinci, ikinci ve kısmen de üçüncü derece gelişmişlik düzeyini yakalayan iller ile bu çizginin doğusunda kalan iller arasandaki gelişmişlik farkının yüksek olduğu belirtildi. Gelişmenin büyük iller etrafında dairesel olduğu belirtilirken, Devlet Planlama Teşkilatı, gelişmenin dengeli dağılmasından sözetmenin mümkün olmadığInı dile getirdi. Araştırmaya göre bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması konusunda özendirici nitelikte tedbir ve uygulamalar özel sektörü yeteri kadar harakete geçiremekte ve göç önemli bir sorun olara varlığını sürdürmektedir. DPT eşitsizliğin kaldırılması için bölgesel gelişme politikalarına ihtiyaç olduğunu açıkladı.

DPT'nin yaptığı "İllerin Sosyo - Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması" araştırmasında bölgeler itibarı ile bakıldığında Türkiye'nin Doğusu'nun tamamen unutulduğu ortaya çıkıyor. Marmara Bölgesi 1.69 ile en yüksek gelişmişlik endeksine sahip olduğunun görüldüğü araştırmada Doğu Anadolu'da bu oran - 1.13 olarak saptandı. Sanayi ve ticari faaliyetlerin yaygın olduğu Marmara bölgesi en yüksek gelişmişlik endeksini yakalarken, Ege bölgesinin gelişmişlik endeksi 0.50, İç Anadolu bölgesininin endeski de 0.06 oarak saptandı. Geri kalan üç bölgede gelişme bir yana sosyo - ekonomik standartlarda gerilemenin olduğu ortaya çıktı. Örneğin Karadeniz Bölgesi'nin gelişmişlik endeksi -0.54 olarak belirlendi. Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nin gelişmişlik endeksi -1.03 iken, Doğu Anadolu Bölgesi'nin sosyo - ekonomik gelişmişlik endeksi -1.13 olarak tespit edildi. Böylece devletin yaptığı araştırmalar göre, bu üç bölge ve içinde yer alan 44 ilin standartların altında yaşadığı belirlendi.