Belge yayımlamak medya için suç değil

Heinrich Boell Stiftung Derneği’nin düzenlediği “Sosyal Medya ve İfade Özgürlüğü Konferansı”na katılmak için İstanbul’da bulunan Uluslararası İfade Özgürlüğü grubunun (EFF) direktörü Jillian C. York, Milliyet’in sorularını yanıtladı
l Arap dünyası ya da Çin gibi ülkelerdeki ifade özgürlüğü sorunları Batı basınında geniş yer buluyor. Fakat WikiLeaks’e gizli Amerikan belgelerini sızdıran Bradley Manning’in tutukluluk koşulları hakkında haberlere anaakım medyada pek rastlanmıyor.
ABD’de internet siteleri yasaklanmıyor, evet ama hükümet sansür için başka yollar buluyor. Bradley Manning’i destekliyorum ama yasalara göre suç işlediği için yargılanması için haklı sebepler olabilir. Fakat medya bilgileri alan ilk kaynak değildi. Onlara belgeler Julian Assange tarafından getirildi. “The Pentagon Papers” (Vietnam Savaşı’yla ilgili Savunma Bakanlığı’na ait gizli belgeleri New York Times gazetesi yayımlamıştı) olayı da aynen böyle gerçekleşmişti. Hükümetten resmi bir baskı görmedik. Ama Beyaz Saray çevrelerinden ya seçilmiş temsilcilerden telefonlar geldi. Örneğin Senatör Joe Lieberman, Amazon’u arayıp WikiLeaks’le ilişkisini kesti. Resmi bir karar olsaydı, bu şeffaflık ve hesap verilebilirlik demekti. Böylesi çok daha tehlikeli. WikiLeaks bir suç işlemedi, belgeleri yayımlayan bir medya kuruluşu gibi düşünülmeli.

KÖTÜ BİR SINAV VERİLDİ
- New York Times, Guardian, Der Spiegel gibi büyük basın kuruluşları WikiLeaks’in verdiği belgeleri kullandı. Ama ABD hükümetinden baskı gelmeye başladığında yardımlarına koşmadılar.
New York Times (NYT) bu konuda çok kötü bir sınav verdi. Ombudsmanları Margaret Sullivan “Daha fazlasını yapmalıyız” dedi. NYT’ye karşı bir sürü eleştiri yöneltebilirim fakat kurumun içinden birinin çıkıp bu önerileri yapması mükemmel. Umarım devam ederler.

-Bu durumda Washington Post’un ombudsmanın görevine internetten gelen okuyucu tepkilerinin yeterli olduğunu söyleyerek son vermesine ne diyorsunuz?
NYT’nin birçok döneminde ombudsmanlar gazetecilik etiği açısından yanlış işler yapıldığını söyleyebilmiştir. Sullivan’ın yaptığı işi çok etkileyici buluyorum. Fakat önerilerinin ve uyarılarının görmezden gelinmesi üzücü. Sosyal medyada geri dönüş olmak çok iyi. Fakat şöyle bakın, Thomas Friedman yıllardır Ortadoğu hakkında ipe sapa gelmez şeyler söylüyor. Özellikle Mısırlı sosyal medya kullanıcıları arasında Friedman’ı çok başarılı biçimde eleştirenler var. Ama ne kadarına kulak asılıyor? Bloglarda, sosyal medyada oluşan tepki önemli ama etkili olamıyor. Gazete tarafından maaşı ödenen birinin kalkıp kurumunu eleştirmesi çok daha başka bir şey.

Özgür internet umudu kalmadı

- OpenDemocracy sitesinde yayınlanan yazınızda dünyanın dört bir yanında interneti özgürlük getireceği, sınırların yıkacağı konusundaki umutların söndüğünü belirttiniz. Durumu biraz açar mısınız?
Konferans sırasında Türkiye’de 14 binden fazla sitenin yasaklı olduğunu öğrendim. Bahreyn’deki arkadaşlarım sayıyı az bularak şaşırdı! Vietnam ya da İran’da yüzbinlerce site yasaklı. İnternet sınırları kaldırsa da hükümetler kendi kurallarını koyma şansını buluyorlar.

- Türkiye bu ülkelere bakıldığında nasıl bir konumda?
Türkiye’de sansür dava kararlarıyla kimi zamanda ‘masa altından müdahalelerle’ ilerliyor. Mahkeme kararlarının olduğu durumlarda en azından belli bir şeffaflık sağlanabiliyor. Türkiye’de mahkeme kararlarının dayandırıldığı yasalar konusunda uzman değilim.