Fransız Yeni Dalgası’nın ikonuydu

İdam Sehpası’ (1958), ‘Âşıklar’ (1958), ‘Gece’ (1961) ve ‘Jules ve Jim’ (1962) filmleriyle sinemanın unutulmaz yüzleri arasına giren Fransız oyuncu, şarkıcı, senarist ve yönetmen Jeanne Moreau, 89 yaşında hayatını kaybetti. Sanatçının dün sabah Paris’teki evinde ölü bulunduğu kaydedildi. Moreau, 23 Ocak 1928’de Paris’te dünyaya geldi. Lokanta işletmecisi Fransız bir baba ve ünlü gece kulübü Folies Bergere’de kabare dansçılığı yapan İngiliz bir annenin kızıydı. Sonraları, kendi döneminin diğer Fransız aktrislerinden farklı havasının ve mesafeli kişiliğinin anne tarafından geldiğini söyleyecekti. İngiliz kökeni ve dile hakimiyeti ayrıca Hollywood’da tercih edilen Fransız oyunculardan olmasını sağladı.

Tiyatroyla başladı

Oyunculuk kariyerine 19 yaşında, prestijli tiyatro kurumu Comedie Française’de başladı. 1956’da rol aldığı, çok ses getiren ‘Kızgın Damdaki Kedi’deki performansının ardından, Louis Malle’in ilk filmi, Yeni Dalga’nın köşe taşlarından ‘İdam Sehpası’nda sevgilisiyle bir olup kocasını öldürme planı yapan Florence’ı canlandırdı. Yine Malle’in çevirdiği, aynı yıl vizyona giren ‘Âşıklar’, Moreau’yu uluslararası sinema camiasına tanıttı. Bu andan itibaren Moreau, dünyanın dört bir yanından yönetmenlerin birlikte çalışmaya can attığı bir oyuncu oldu. 1960’ta rol aldığı ‘Moderato Cantabile’ ile Cannes Film Festivali’nde En İyi Kadın Oyuncu ödülünü aldı. Marcello Mastroianni ile başrolleri paylaştığı, evlilikleri tükenen bir çiftin bir gecesini anlatan Michelangelo Antonioni filmi ‘Gece’de Moreau, oyunculuk yeteneğinin sınırsızlığını bir kez daha ortaya koydu. En unutulmaz ve en taklit edilecek performansını ise, 1962’de rol aldığı François Truffaut filmi ‘Jules ve Jim’de sergileyecekti.

Truffaut’dan Welles’e

Filme ismini veren iki arkadaş, Jules (Oskar Werner) ve Jim’in (Henri Serre) yıllar içinde birini bırakıp öbürünü aşık olarak alan, bir mesafeli bir tutkulu tavrıyla Catherine rolü, Moreau için biçilmiş kaftandı. Filmde seslendirdiği ‘Le tourbillon’ şarkısı, ilerideki şarkıcılık kariyerinin de habercisi oldu. Aynı yıl onu ‘dünyanın en iyi aktrisi’ olarak tanımlayan Orson Welles’in Kafka uyarlaması ‘Dava’da rol aldı. Sinema literatürüne geçen diğer rolleri, Luis Bunuel imzalı ‘Le journal d’une femme de chambre’da (1964) tuhaf bir ailenin taşradaki evine hizmetçi giden Celestine ve Truffaut’nun yönettiği ‘Siyah Gelinlik’te (1968) kocasının ölümüne yol açtığını düşündüğü 5 adamdan intikam almaya karar veren Julie Kohler’di.

İki yıl öncesine kadar filmlerde rol almaya devam eden Moreau, klasik güzellik kalıplarına uymayan etkileyici yüzü, kalın sesi ve hüzünlü ancak kırılgan olmayan ifadesiyle Fransız Yeni Dalgası’nın ikonlarındandı. Oyuncu, sahip olunması imkâsnsız, ne yapacağı kestirilemeyen, zeki ve güçlü kadın rolleriyle özdeşleşti.

“Üzgünüm Jeanne, bu bizi aşıyor”

Moreau’nun vefatının ardından Fransız siyasetçiler ve sanatçılar oyuncuya saygı mesajlarını sundu. Cannes Film Festivali direktörü Pierre Lescure, Twitter’dan “O insanların duygularını göstermesinden hoşlanmazdı. Üzgünüm Jeanne, bu bizi aşıyor. Ağlıyoruz” mesajını paylaşırken, Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron, Moreau için “Hayat kasırgasında mutlak bir özgürlükle ayakta duran bir aktristti” ifadesini kullandı.