Günlükten çıkan ACI BİR GERÇEK

Fevzi Çakmak’ın yaşamı boyunca gizli kalmış anıları kitap haline getirildi Günlükten çıkan ACI BİR GERÇEK
İşgal altındaki Antep’e yardıma giden Kuva-i Milliye güçleri şehri savunan mahalli halkla çatıştı
ÖMER ERBİL İstanbul

Osmanlı Devleti’nin son, Türkiye’nin ilk Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın günlüğü Yapı Kredi Yayınları tarafından kitaplaştırılıyor. İki cilt halinde ocak ayında piyasaya sürülecek kitapta, 1911 - 1921 yılları arasındaki dönemi gün gün kaydeden Mareşal Çakmak, Arnavut İsyanı, Balkan Savaşları, Birinci Cihan Harbi ve Kurtuluş Savaşı’nın tüm ayrıntılarını gözler önüne seriyor.

Çok özel fotoğraflar
Fevzi Çakmak’ın bugüne kadar günyüzüne çıkmamış notları Dr. Nilüfer Hatemi tarafından ABD Princeton Üniversitesi’nde doktora tezi olarak hazırlandı. Bir dönemin perde arkasının sergilendiği günlükte, Mareşal’in bugüne kadar hiç yayınlanmamış fotoğrafları da yer alıyor. Kızı Muazzez Hanım’ın 8 Nisan 1931’de Atatürk’ün de katıldığı düğünü, Demokrat Parti’den bağımsız aday olduğu dönem ve savaş yıllarında çekilmiş çok özel fotoğrafları bulunuyor.

Eylem adamının notları
Kitabın yazarı Nilüfer Hatemi sonuç bölümünde günlüğü şu ifadelerle özetliyor:
"Olayları, iyi gözlemleyen, mesleğiyle ilgili alanlara yazılarında öncelik tanıyan bir eylem adamının notlarıdır. Düşünce ve hareketlerinde de merkez zaten askeri konulardır. Fevzi Çakmak kendi içine baktığı anlar sayılı da olsa, yazdıklarında kişiliğini belli eden pek çok ipuçları bulunmaktadır."

Orduyla halk çatıştı
Antep Fransızlar tarafından işgal edilirken Ankara Hükümeti’nin gönderdiği Kuva-i Milliye güçleri ile Antep’i savunan mahalli halk arasında da çatışmalar olduğu ilk defa Çakmak’ın günlüğünde ortaya çıkıyor. Çakmak, bu olaya günlüğünde şöyle yer vermiş: "18 Ekim 1921 Salı. Ankara. Güneş. ...Dün Antep garbında Gerçekin köyündeki karakolumuza taarruz eden Antep Hükümeti Muvakkate süvarileri tard ve takip.

Ben, Cevad, Mustafa Kemal Kitaptan önemli satır başları şöyle:
• İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesinden sonra Anadolu’da direniş kararının nasıl alındığı Fevzi Çakmak’ın notlarında şöyle anlatılıyor: "15 Mayıs 1919 Perşembe. Beykoz. Yağmur. Daire’ye gittim. Cevad Paşa işe başladı. İzmir’i İngilizler Yunanlılara teslim etti. Tebdili hava için istida ettim. Ben, Cevad, Mustafa Kemal üçümüz Anadolu’da melama karar verdik."
• Atatürk’le arası bozuk olduğu iddia edilen Fevzi Çakmak, Sivas Kongresi’ne onun sayesinde ulaştığını anlatıyor. "25 Kasım 1919 Salı. Yenihan. Kapalı. Otomobil kazazede oldu. Hayvanla, badehu Mustafa Kemal’in gönderdiği otomobil ile Sivas’a muvasalat ettik. Kazım Paşa ve Selahaddin Bey istikbal etti."

İttihatçılar firarda
• "10 Aralık 1919 Çarşamba. Ilıca. Güneş. İki saatde araba ile Erzurum’a muvasalat olundu. Kasaba kısmen harab. Hayatı Umumiye teessüs ediyor. n "1 Kasım 1918 Cuma. Beykoz. Rüzgar, mütebeddil. Enver, Cemal, Talat Paşalar’ın firarı. Rumların Beyoğlu’nda bayraklar keşidesiyle nümayişi."
• "11 Ekim 1921 Salı. Ankara. Güneş. Azerbaycan mümessili İbrahim Abilof Ankara’ya geldi. Japon Meclisi, İngilizlerin Misakı Milli’yi kabul edeceklerini bildirdi. Düşman Sinirli Cenubuna hücum etti, tard (100)maktul..."




GÜNCEL