‘Kadınlar öncü olursa yeni bir yol açılabilir’

İstanbul Şişli Belediyesi’nce düzenlenen ‘Uluslararası İnsan Hakları Savunucuları Konferansı’ için İstanbul’a gelen Danimarka’nın feminist imamı Sherin Khankan Milliyet’e konuştu. Suriyeli bir baba ile Finlandiyalı anneden dünyaya gelen Khankan, Danimarka’nın başkenti Kopenhag’daki Meryem Camii’nde kadınlara imamlık yapıyor.

Felsefe ve din sosyolojisi eğitimi alan ve 4 çocuk sahibi olan Khankan, günümüzde Müslümanların erkek egemen İslam yapısını savunmalarından yakınıyor. Khankan, “Hz. Muhammed ölünce, 2. halife olarak başa geçen Hz. Ömer, bu ibadethaneyi kurumsal hale getirip yapısını değiştirdi. Hz. Ömer’in yaklaşımı kadınların ibadethaneye gelip dua etmesinin zorunluluk olmadığı yönündeydi. Bu yaklaşım nedeniyle kadınların ibadethaneye gelip dua etmesi engellendi. Günümüz Müslümanlar’ı, Hz. Muhammed’in izlediği yol yerine, Hz. Ömer’in açtığı erkek egemen yolu takip ediyorlar” diyor.

‘Dinsizlik değildir’

Laikliğin önemine dikkat çeken Khankan, başörtü konusunda dayatmada bulunmaya kimsenin hakkı olmadığına da dikkat çekerek, “Babam Müslüman annem Hıristiyan. Müslüman olarak doğdum. Müslümanlığın gereklerini yerine getirmeye çalışıyorum. İnsan hakları savunucusu olarak insanların tercihlerine saygı duyulması gerektiğine inanıyorum. İsteyen başını kapar, isteyen açar. Kadınların giyim, kuşak ve inançları üzerinde baskı kurmak insan hakları ihlaline girer. Laikliğin farklı pratikleri olabilir. Laiklik dinsizlik değildir. Laikliği siyaset ve din arasındaki ayrıştırıcı olarak görmemiz gerekir. Bir ülke laikliği sadece devlet ve inancı ayırmak anlamında kullanmalı. Fransa’daki gibi yasakçı laiklik anlayışının köktendincilikten farkı yok” ifadelerini kullandı.

‘Radikalleşmeyi kadın engeller’

Camide görevli 5 kadın imamdan biri olduğunu ve 40 gönüllü kadınla birlikte STK oluşturduklarını anlatan Khankan, 10 kişilik gruplar halinde şiddet mağduru kadınlara destek olmaya çalıştıklarını kaydetti. İslam dünyasındaki değişimde kadınlara önemli görevler düştüğünü ifade eden Khankan sözlerini şöyle sürdürdü: “İslam dünyasının içinde bulunduğu durumdan kurtuluşu erkek egemen toplum anlayışının değişimiyle olacak. Camide sadece erkek egemenliğinin olduğu atmosferin önüne geçilmeli. Kadınlara da konuşma hakkı verilmeli. Biz Cuma namazlarında bunu anlatmaya çalışıyoruz. İmam sadece dini ritüelleri yaptıran değil, yol gösteren ve pencere açan imam, gerçek İslam’ın özünü tanımlayan kişidir. İslam bu anlamda doğru yorumlanmalı veya anlayış revizyonu hayata geçirilmeli.

Fas örneği bizim için önemli. Fas’ta her yıl 50 kadına dini eğitim veriliyor. Üstelik ülke nüfusunun yüzde 30’u okuma yazma bilmiyor. Eğitimli kadınlar sokağa çıktığında İslam’ı, kadın haklarını anlatıyorlar. Bu alanda erkek egemenliğin kırılmasına öncülük ediyorlar. Kadınların hayatın içinde olması radikalleşmeyi engeller. İslam dünyasında kısıtlı bakış açısı söz konusu. Buna rağmen İslam ülkeleri pek çok gelişmeye imza atabilir. Batıyı kopyalamamıza gerek yok. Dinin özünü anlar, kadın-erkek eşitliğini sağlarsak, barış dolu bir dünya yaratabiliriz. Birçok kadın, erkeklere mahsus kamusal alanmış gibi görünen camilere hiç gelmiyor. Halihazırda camilerde erkekler konuşuyor, erkekler ibadet ediyor, erkekler gündemi belirliyorlar. Kadınlara da bu olanakların sunulması gerekiyor.”

‘İslamofobi’yi kırmaya çalışıyoruz’

Avrupa’da İslamofobinin gün geçtikçe yaygınlaştığına da dikkat çeken Khankan, “Müslüman olmayan insanlara, İslam’ın özünü açıklamamız, ön yargıları kırmak açısından önemli. Meryem Camii Komitesi olarak İslam’ın barış ve merhamet dini olduğunu vurgulayıp İslamofobi’yi kırmaya çalışıyoruz. Kadınlar İslam dünyasında öncülük yapmaya başlarsa karşıt tabular yıkılıp yeni bir yol açılacak” diye konuştu.