Mikro yosunda ilaç umudu

Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü’nden Dr. Öğretim Üyesi Berat Haznedaroğlu ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Turgay Çakmak, Antartika’daki mikro yosunların peşine düştü. TÜBİTAK Kutup 1001 Programı kapsamında sürdürülen projede, Antartika’dan getirilen mikro yosunların Türkiye’de inceleneceğini, ilaç, gıda ve yakıt gibi yeni nesil biyoteknolojik ürünlerin geliştirilmesi için kullanılacağını söyleyen Dr. Haznedaroğlu, “Belki de çok faydalı olan, kanserin çaresi olabilecek bir madde Antarktika’daki bir yosunda olabilir. Biz bunları araştıracağız” dedi.
Çalışmalar ve proje hakkında bilgi veren Dr. Berat Haznedaroğlu, Dr. Çakmak’ın Antartika Horseshoe Adası ve ana kıtanın uzantısı olan Graham Land kıyıları ve adada yer alan Skua Gölü’nden mikro yosun örnekleri aldığını belirterek, “Yosun dünyası çok geniş, 200 binden farklı çeşidi var ama biyoteknoloji alanında dünyada bin 500-2 bin tanesinin üzerinde çalışılıyor. Bazı mikro yosunlarda sağlık ve gıda anlamında biyoaktif maddeler bulunuyor. Bunların bazıları deneysel testlerde kanserin etkilerini geciktirici ve ya engelleyici karakteristlik özellikler gösterdi. Bu noktalardan alınan örnekleri biz de İstanbul Mikroyosun Biyoteknolojileri Araştırma ve Geliştirme Birimi’nde inceleyeceğiz” dedi.

Pigment üretiyorlar

Mikro yosunların bulundukları bölgenin ve iklimin özelliklerine göre değişiklikler gösterdiklerinin altını çizen Dr. Haznedaroğlu, “Bizim projemiz TÜBİTAK 1001 Kutup Projesi’ne seçilen beş projeden biri oldu. Antarktika zorlu bir koşul, orada yosunlar çok fazla güneş ışığına maruz kaldıkları için koruyucu pigmentler sentezliyorlar. Biz nasıl kendimizi güneşten korurken güneş kremi kullanıyorsak onlar da kendilerini korumak için belli pigmentler üretiyorlar. Bu pigmentler laboratuvarda üzerinde çalışarak farklı biyoaktif maddelere dönüştürebiliyor. Biz de Antarktika’dan gelen türlerde benzer yapılar bulunabiliyor mu bunlardan yeni nesil yakıt, kozmetik ürünler, ilaçlar ya da gıdalar oluşturulabilir mi, insanların faydasına bir ürün ortaya çıkarılabilir mi diye araştırmalarımızı yönlendireceğiz” diye konuştu.

‘Zor koşullarda yaşayabiliyor’

Antarktika özelinde yosunlar üzerinde yapılan Türkiye’nin ilk projesine imza attıklarını belirten Dr. Haznedaroğlu, yosunların neden önemli olduğunu da şöyle anlattı: “Bizim üzerinde çalıştığımız mikro yosunlar diğer bakteriler gibi hızlı büyüyorlar ve zor koşullara adapte oluyorlar. Büyümeleri için güneş ışığı ve karbondioksit yeterli. Suda büyüdükleri için topraksız tarım ürünü olarak avantajları var. Yine Türkiye’ye enerji ve sağlık alanında hammadde sağlayabilecek kapasiteye sahip. Şu anda biz üniversite bünyesinde mikro yosun üretimi yapıyoruz. Yosunları büyütüp susuzlaştırıp ürüne dönüştürecek biyorafineri projesini hayata geçiriyoruz. Burada hedefimiz mikro yosunlardan farklı farklı sektörlerde kullanılacak hammaddeler elde etmek. Yosunlardan elde edilecek ürünler gelecekte açlığa bile çare olabilir.”