Bir başka Antigone

Seray Şahinler - İBB Şehir Tiyatroları’nda yeni sezon dün başladı. Geçtiğimiz yıl pandemi nedeniyle gösterimlerine ara veren Şehir Tiyatroları yola “Sezon Minimal” konseptiyle devam ediyor.  Sezon minimalde sahnelenecek oyunlar, az kadroyla temsil edilebilecek ve 90 dakikayı aşmayacak eserler arasından seçildi. İlk oyun “Antigone” ise dün akşam Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde seyirciyle buluştu. Tiyatro tarihinin kült metinlerinden olan “Antigone”, Sofokles’in ilk kez M.Ö. 442’de oynanan yedi tragedyasının en eskisi. Oyun aynı savaşta birbirini öldüren, ama biri kahraman diğeri hain ilan edilen iki kardeşine son görevini yapmak isteyen Antigone’nin devletin varlığıyla kendi varlığını eş tutan Kreon’un buyruğuna karşı verdiği mücadeleyi anlatıyor.

Dijital dokunuşlar

Oyun belki de insanlık tarihi kadar eski bir meseleyi bugün üzerinden tartışmaya açıyor. Kardeşini gömmesi iktidar tarafından yasaklanan Antigone’nin hak ve adalet arayışı, geçen binlerce yılda değişen pek bir şeyin olmadığını gösteriyor. Engin Alkan rejisiyle izlediğimiz oyun “klasik” bir “Antigone” değil. Dünden bugünü tartışan oyun, iktidar, hırs, güç, itaat, sivil itaatsizlik gibi kavramların rolüne dikkat çekerken meselenin bugün geldiği noktaya pencere açıyor. Alkan, dijital dokunuşlarla ve güncel örneklerle oyuna yeni bir yorum getirmiş ve kırılması güç bir klasik olan “Antigone”ye yeni bir boyut kazandırmış.Yönetmenin satır aralarında kadın meselesine dikkat çektiğini ve kadına şiddete değindiğini de belirtelim.

Oyun sonrası konuştuğumuz Alkan, “Antigone”nin özgürlük, demokrasi, adalet sistemi gibi sorunlara 2 bin 500 yıl önceden ilettiği mesajlara dikkat çektiğini söylüyor: “Antigone’nin modern bir yorumla bugünün seyircisinin yürek kabartan çelişkilerini, özlem duyduğumuz demokrasi fikrini ele aldık. Oyun bize insanoğlunun medeniyet anlamında teknoloji kadar ileri gidemediğini gösteriyor. Gömme eylemi devlet ve yasadan çok daha eski bir şey. İnsan uygarlığı çok uzun bir gömülme sürecinin içinde. Ben bu eylemin kendisiyle ilgilenmek istedim. Sekiz bin yıl önce toprak altında olmayan hiçbir şey yok. Sadece insanlar değil yarattıkları her şey gömülüyor. Yani gömülme eylemi kaçınılmaz bir son, tıpkı insan bedeni gibi. Bu fikirden yola çıktık. Sistem tartışmasının insanoğlunun kaderine ne kadar aykırı ve saçma bir ideolojik tartışma olduğu fikrinden yola çıktık. Bunu yaparken metnin çelişkilerini bugünün seyircisine nasıl anlatabiliriz, seyircimizin bilinçaltında yatanlar neler ve bunu hangi kodla okuyabilirler sorusu reji fikrini oluşturdu.”

“Antigone”nin “Ey adalet, gel neredeysen” çağrısına ortak olmak isteyenler için oyun 2-4 Eylül ve 15-18 Eylül tarihlerinde Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde, 11 Eylül’de ise Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Sahnesi’nde...

Bugüne ilham verebilir

“Bütün işimiz ‘Antigone’deki çelişkinin ve sivil itaatsizlik eyleminin arkaik hali ve bugün bizim güncelimizin içinde anlaşılır olması” diyen Alkan, oyunun çağrısını şu sözlerle anlatıyor: “Antigone, bir terörist değil, can almıyor, hırsızlık yapmıyor. Sadece sivil itaatsizlik eylemiyle ölüme kadar gidiyor. Arkasında bulunduğu despotizmin acımasızlığına ve totaliterliğine katılmayarak büyük cezalara başkaldırıyor. Devlet mekanizmasının nasıl bir polisiye güce dönüştüğünü gösteren cesur bir karakter. Bizim kurgumuzda bunu kendi hayatıyla ödüyor. Ama kendisiyle beraber tiranları da yok edebiliyor. Feda edilmeyi göze almış. Belki bize korkularımızla baş etme noktasında küçük bir ilham veriyor.”