Kripto varlıklar yeni bir dünya inşa edecek

AYLİN RANA AYDİN

Teknoloji adeta ışık hızıyla ilerliyor. Son yılların en popüler teknolojik konularının başında ise kripto paralar geliyor. Dr. Çağla Gül Şenkardeş, blokzincir teknolojisi ve kripto varlıkları anlatan ‘Blokzincir Teknolojisi ve NFT’ler’ adlı kitabını okuyucuyla buluşturdu. Şenkardeş, kitapla birlikte daha fazla kişinin blokzincir teknolojisi ve NFT’ler ile ilgili temel bilgileri edinmesini sağlamayı amaçladığını belirtiyor. “Teknoloji insanların sorunlarını çözmeye yetmez. İnsanlar ancak teknolojiyi doğru kullanarak sorunlarına çözüm bulabilirler” diyen Şenkardeş, kitabının hikâyesini anlattı.

Kripto varlık, NFT, blokzinciri, bunları en basit haliyle anlatır mısınız?

Kripto paralarla ilgili önemli olan nokta bence paranın yerine geçecek bir şey ya da para olması fikri değil, bunun ötesinde limit, sınır, ülkelerden bağımsız, milliyeti olmayan ve merkezi olmayan bir teknoloji ürünü olmaları. Geleneksel paralardan farklı olarak kripto paralar merkezi bir birime bağlı değil. Belli temel özellikleri karşılayabilen, kriptografi teknolojisi ile kendisine ait ya da farklı bir blokzincir platformu üzerinde üretilmiş dijital varlıklara bugün kripto para diyebiliyoruz. Blokzincir teknolojisi, verilerin internet üzerinden zaman damgalı olarak, dağıtık bir yapıda, şifrelenerek, değiştirilemez bir şekilde kaydedilmesine ve transfer edilmesine imkân veren, güvenli, şeffaf bir dijital işlem defteri sağlayan teknoloji. Dördüncü sanayi devrimi esnasında hayat bulan birçok teknolojiden daha yıkıcı etkileri olan blokzincir teknolojisi potansiyel olarak internetten daha güçlü bir teknoloji olarak ifade ediliyor. Varlıkların token’ize edilerek benzersiz bir şekilde kimliklendirilmesi veya sahipliğinin benzersiz şekilde kanıtlanabilmesine imkân veren, NonFungible Token (NFT) adı verilen ve biricik ya da eşsiz tokenlar olarak tanımlanabilecek olan NFT’ler, blokzincir üzerinde geliştirilen bir çeşit kripto para türü. NFT’ler diğer kripto paralar gibi takas edilemez. Dijitalleşmenin ivmelenerek arttığı ve birçok varlık, bilgi ve verinin internet üzerinde yaratılıp işlendiği günümüzde, dijital ortamda varlıklar için nadirlik ve sahiplik kolaylıkla çoğaltılabilme imkânından dolayı yönetilmesi zor konular haline geldi. NFT’ler bu noktada önemli bir soruna çözüm sunuyor.

Kitabınızın yazılış hikâyesini sizden dinleyebilir miyiz?

Bu kitap yıllardır devam eden, daha fazla kişinin blokzincir teknolojisi ve NFT’ler ile ilgili temel bilgileri edinmesini sağlamak yolundaki misyonumun uzantısı. Ben bir yandan üniversitede öğrencilerime bu teknolojiyi anlatırken bir yandan da bir parçası olduğum kâr amacı gütmeyen kurum ve platformlarda gönüllü eğitimler veriyor, girişimcilere gönüllü mentorluk yapıyorum. Ulaşamadığım kişilerle birikimimi paylaşabilmek için de bu kitabı çok basit bir dille sunmak istedim. Teknoloji ve kripto varlıklar ile ilgili sadece teknik bilgiler değil, beraberinde sosyal bir perspektiften entelektüel bilgileri de içeren bu kitapta bir de manifesto yer alıyor. Çok hızlı hayatlarımızın bir parçası olan blokzincir teknolojisi ve yarattığı endüstrinin kapsayıcı olması için toplumsal cinsiyet bariyerleri örülmemesine katkı sağlamak ve dikkat çekmek için de kitapta kriptofeminist manifestoya yer verdim. Ülkemizde ilk defa bir yazarı kadın olan bu teknoloji üzerine yazılmış bir kitap. Umuyorum bu teknoloji beraberinde inşa edilen yeni endüstriler ve dünyalarda daha fazla kadın yer alması için başlattığım bu girişimim çok kişiye ilham olur.

Merkeziyetsiz yeni internet Web3

Bu kitabı okuyan temelde ne öğrenecek? Blokzincir teknolojisinin temelde veri yönetimini merkeziyetsiz ve dağıtık yapıda nasıl sağladığını, çok sık duymaya başladığımız yeni internet ya da Web3’ün getirdiği merkeziyetsiz yönetimi, kripto varlıkların finansal yatırım enstrümanı olmanın ötesinde ne olduğu ve farklı sektörlerde nasıl katma değer üretebildiğini anlatıyor kitap. Bir de tabii tarihi süreçteki gelişmeleri adım adım paylaşarak, özellikle bir köşe taşı mahiyetinde olan Bitcoin teknolojisi ve ortaya çıkış hikâyesine yer verdim. Sadece mühendislik bakış açısı ile değil, sosyal, toplumsal bir bakış açısı ile de tartışmalar sunuyorum.

Çelik kapının anahtarı çalınırsa...

NFT, blokzincir, kripto varlıklar yeterince güvenli mi? Teknoloji olarak ele aldığınızda blokzincirin doğasında bilgilerin ve verilerin, yani en küçük bilgi parçalarının dahi güvenli bir şekilde kayıt altına alınması ve yönetişimi var. Herkese açık şekilde olsa bile güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde verilerin kaybolmadan, değiştirilemeden ve hatta aracı bir güven unsuru kurum/ kişi olmadan işlem yapabilmeyi mümkün kılan bir teknoloji bu. Genelleme yapmadan NFT’lerden ya da blokzincirler üzerine üretilen ve kriptoloji bilimi ile şifrelenmiş kripto varlıklardan bahsettiğimizde de yine güvenlikle ilgili olumlu anlamda bahsedebiliyoruz. Şu konuda yanılgıya düşmemek lazım; bu teknoloji ile bağlantılı ekosistemdeki tüm firmalar ya da ürünleri aynı güvenliği sunabiliyor mu ya da tercih ettiğiniz aracı ürün ya da hizmetler çok güvenli mi sorusu için aynı netlikte cevap vermem mümkün değil. Bir 3. parti tarafından sunulan kripto para cüzdanı ya da NFT platformunun güvenli olup olmamasını ben bu teknolojinin güvenliği ile aynı düşünmemek gerektiğini düşünüyorum. En basit örnekle şöyle paylaşabilirim; evinizin çok güvenli bir çelik kapısı varsa anahtarınızı çaldırma ya da kaybetme riskiniz bu kapının güvenliğine gölge düşürmemeli.

Kripto varlıklar ile ilgili hiçbir bilgisi olmayan bir kişinin dikkat etmesi gerekenleri sıralar mısınız?

Öncelikle herkesin temel düzeyde bilgisi olması gerektiğini düşünüyorum. Bu varlıklar bugün çok fazla endüstride ve alanda operasyonel süreçlerde kullanılmaya başladı. Biraz okuma yapanların ilk öğreneceği şey, kripto varlıkların sadece çok fazla konuşulduğu şekilde yatırım enstrümanı olmadığı olacaktır. Sadece alım satıma ya da yatırıma konu olma ötesinde kripto varlıklar kimlikler, lojistik operasyonları, veri kayıtları tutulması, sanat eserleri ya da oyun sektöründeki varlıkların sahipliğinin tanımlanması ve daha birçok alanda hizmet üretmek için kullanılıyor. Yakın gelecekte özellikle inşa etmeye başladığımız yeni dünyaların en kıymetli varlıkları kripto varlıklar olacak. Metaverse platformlarında ekonominin ve yaşamın kritik unsurları olacaklar.