ASO'dan 'fiyatları aşağı çekin' çağrısı

Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, birikimlerini TL mevduat olarak değerlendiren vatandaşların kurlardaki oynaklık karşısında mağdur olmaması için "Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat" ürününün devreye alındığı belirtilmişti. CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan uzman isimler yeni mevduat sistemiyle ilgili önemli açıklamalarda bulundu.

YENİ ADIMLAR SANAYİCİNİN BEKLENTİLERİNİ KARŞILIYOR MU? 

Konuyla ilgili  Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir şu ifadeleri kullandı: Biz sanayiciler olarak öngörülebilirlik bizim için önemliydi. Kurlardaki volatilite bizim iş yapmamızı mal alıp satmamızdaki tereddütleri oluşturmaktaydı. Bu yapılan uygulama ile birlikte kur korumalı TL vadeli mevduatla birlikte piyasalardaki belirsizlik ortadan kalktı. Önümüzdeki süreçte devam edeceğini tahmin ediyorum. Bizim için en önemlisi kurdaki volatiliteydi. Bir de tabi kurların artmasıyla beraber kurdaki geçişkenlikle birlikte finansman ihtiyaçları da artmaktaydı. Kurların geri gelmesiyle birlikte inşallah finansman ihtiyaçları daha da azalacak.

Türkiye’de Türk lirasının değer son derece önemlidir. Türk lirası yabancı paralar karşısında değer kaybetmesinin iki nedeni vardı. Birincisi ülkeye giren döviz miktarı ile çıkan miktarı arasındaki fark bu fark negatif olduğu zaman biz buna cari açık diyoruz. Türkiye’nin finansmana ihtiyacı var.

İkincisi ise enflasyondaki birbirini besleyen davranışlarımızla insanlar varlıklarını koruyabilmek için dövize yatırım yaptılar piyasada döviz anlamında da bir koruma oldu. Bu da kurların artmasına neden oldu. Yeni politika ile birlikte en azından vatandaşlarımızın varlıklarını korumak için bir yabancı paraya yatırım yapmalarına gerek kalmadı.
Şuanda bizim 240 milyar lira civarında döviz cinsinden bankalarda varlığımız vardı bu yavaş yavaş inşallah düşecek. Bu şu demek Türkiye tasarruf sıkıntısı olan bir ülke olarak 0 faizle ABD’ye borç veriyorum demek. Bu çelişkiden bir an önce kurtulup herkesin kendi parasına dönüp bu yeni uygulama ile deflasyona karşı korumasıyla birlikte ABD’ye kredi açmaktan bir an önce kurtulmak lazımdır.

Biz ekim ve kasım aylarında 2 ve 3 küsür milyar dolar cari fazla verdik. Aralık ayında da bu şekilde devam edecek. Bizim yıllık cari açığımız bir zamanlar 70 milyar dolara çıkmıştı. Sayın bakan 12 milyar dolar cari açıkla yılı kapatabiliriz demişti. Ben bu yılı 12 milyar dolardan daha az kapatacağımızı düşünüyorum.

"İHRACATIMIZ YÜKSELİYOR"

Turizmde 2021 yılı 2020’ye göre daha iyi bir yıl olmuştu. 2022 yılı da 2021’e göre daha iyi bir seviyeye gelebileceğini turizm gelirleri ile gözüken 15 milyar dolarlık cari açığı biz havada karada temin edebiliriz. Turizm gelirleri bunun fazlasını getirecektir. İhracatımız yükseliyor. Mal bollanacağı için talepte azalacak. Kurların daha aşağıya gideceğini göreceğiz bugünkü kur seviyelerinden daha aşağıya gitmesi çok muhtemeldir.

DÖVİZDEKİ DÜŞÜŞ İNDİRİMLERE YANSIR MI?

İş hayatında nasıl vatandaşların birikimlerini korumak için bu güne kadar dövize yatırım yapıyorlarsa iş hayatında da insanlar maliyetlerini oluştururken sattıkları malı tekrar yerine koymaya dikkat ederler. Benim 10 kilo demirim varsa sattığım zaman yerine bunu koyabilmeliyim. Çalkantının çok olduğu dönemde ani yükselişlerle girdi fiyatları arttı ve bu fiyatlara yansıdı.

"FİYATLAR DERHAL AŞAĞIYA ÇEKİLMELİ"

Son 15-20 gün, 1 ay içerisinde firmalar maliyet yapmadan kendilerini artacak olan maliyetlere göre ayarlamaya başladılar. Kurlar böyle aşağıya indiyse bu fiyatlardan maliyet yapmadılarsa fiyat bantlarını derhal aşağıya çekmeliler. Yüksek fiyattan almış olduklarını yeni fiyattan almış oldukları mallarla bu fiyatların yavaş yavaş aşağıya ineceğini tahmin ediyorum.

"HEPİMİZ AYNI GEMİDEYİZ"

Kurlar düşerken kurları önemsiyoruz çünkü geçişkenlik bizde çok yüksek yeni oluşabilecek daha düşük fiyatlara göre de insanlarımızın maliyetleri görüp fiyatları aşağı çekmesi lazım. Hepimiz aynı gemideyiz sadece benim iyi olmamın bana bir faydası yok toplum olarak iyi olursak faydalı olabiliriz. Ekonomide böyle tasarruf paradoksu var mesela herkes tasarruf yaparsa o zaman ekonomi duruyor. Herkes kendi menfaatini koruduğu zaman içimizde bulunduğumuz gemiyi etkileyecek bir sonuç çıkarmış oluruz.

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Sefer Şener ise şu ifadeleri kullandı:  Özellikle bu yeni açıklanan model ile ilgili olarak kamuoyunda bir beklenti vardı: bunun altı nasıl doldurulacak. TL hesaplarımız bize hangi şartlarda getiri sağlayacak ki getirimiz artsın. Merkez Bankası çok net açıklama yapıp bu işi bitirmişti. Kalan kısımla ilgili TL hesaplarla ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığı tereddüte yer vermeyecek şekilde net olarak açıklama yaptı.
Bu tüzel kişiliği kapsamıyor. Dün ona da açıklama geldi. Yerleşik gerçek kişiler buna tabi olacak ama. Almanya’da Belçika’da çalışan serbest çalışanlar buna dahil mi? Türkiye’de kanuni ikameti varsa ister Holanda’da çalışsın tamamı bu fırsattan yararlanabilecek.

İkincisi bu hem faizsiz bankacılık dediğimiz katılım hesaplarına ve mevduat hesaplarına getirilmiş bir yeniliktir. 1 aylık vade olacak mı 45 gün uygulanacak mı diye tartışılıyordu. 3 ay, 6 ay, 9 ya da 12 ayla 4 farklı vade seçebileceksiniz. Bir diğer yenilikte var. Benim İngiliz Sterlinim var ben bundan yararlanamayacak mıyım diye söyleniyordu. Merkez Bankası 3 farklı kur söylemişti. Dolar, euro ve sterlin vardı. Vatandaş bu kurlarla da sistemden yararlanabiliyor.

"300 BAZ PUANIN ÜZERİNE ÇIKILMAYACAK"

Taban konuldu politika faizi olan yüzde 14’ten başlansın denildi. Kamu ve özel bankalar 17-18 seviyelerine kadar faizi çıkardılar. Mevduattan faydalanabilmek için bankalar daha cazip fiyatlar vermeye başladı ancak oraya bir kısıtlama getirildi 300 baz puanın üzerine çıkılmayacak.

Vatandaşların bilmesi gerektiği açısından bir püf nokta var. Siz bugün yatırdınız ama 3 aylık hesaba yatırdınız 2. Ayın sonunda bozacağım dediniz. Bozduğunuz gün kur bugünkü kurdan daha yüksekse o zaman herhangi bir alacağınız olmuyor. Ama şöyle bir özellik var eğer siz bugün yatırdığınız kura göre 2 ay sonra hesabınızı bozduğunuzda kur daha aşağı seviyedeyse. Kur 11 lira 3 ay geçmeden kur 9 liraya indi arada iki liralık fark var. Bu iki liralık farkı banka sizden alıyor ve Hazine hesabına yatırıyor.

Diğer bir yenilik daha var. Deniliyordu ki yüksek çıktı benim Hazine’den alacağım var bunu ne zaman alacağım. Sizin hesabınızın geldiği gün banka bunu direkt size ödeyecek. Banka kendisi Merkez Bankası’ndan tahsil edecektir. Sayın Hazine Bakanı bir rakam belirtti 10 milyar TL’yi aşan bir başvuru var. Bunlar ön başvuru aslında çok netlik kazandığında önümüzdeki hafta içerisinde yıl sonun kadar göreceğiz bunlar iki üç kat artacaktır. Ocak ayından itibaren bu seviyelerin çok daha üst rakamlara çıkmasını bekliyoruz. Bu Türk lirasına bir istikrar olarak algılandı.
Bu uygulamaya geçilmeden önce döviz tevdiat hesaplarının normal hesaplar içerisindeki payı yüzde 66’ya yükselmişti. O rakamlarda 3 puanlık bir geri çekilme var. Çözülme devam ettiği sürece bu modelin çok başarılı olacağını temin ediyorum.

TAVAN SINIRIN AMACI NE?

Tavan sınır getirilmesinin amacı şudur. Pazartesiden bugüne taban getirdi 14’ün altına düşmeyin ki Hazine zarar etmesin denildi. Bankalar mevduatı kendine çekebilmesi açısından 18.5 veren banka var şu anda. Oradaki yarış ilerleyen zamanda eğer ki çok yüksek seviyelere çıkarsa bu şu demektir. O durumda eğer mevduatın toplama maliyeti yükseliyor ise bu kredilere yansır o yüzden tavan konuldu. Bir yandan mevduatı toplayalım vatandaş kazansın bu güzel bir şey ancak bu yarış kredileri artırmasın. 18’de topladığınız mevduatı vatandaşa konut kredisi olarak vereceğiniz için oradaki rakamlar yükselmesin diye böyle bir tavan fiyat konulmuş oldu kredilere etki etmesin diye. 300 baz puanlık bir marj belirlendi tabi bu kesin işleyecek bir marj olarak düşünülmesin Hazine Bakanlığı bundan etkili isterse 500 puana çıkarabilir. Değiştirme yetkisi Hazine’dedir. Bunun ana sebebi toplum için yapılmış bir denge bozulmasına yol açmaması için taban ve tavan fiyat uygulaması konuldu.