Banksy nasıl satılır?

How to Sell A Banksy” (Bir Banksy Nasıl Satılır?) İngiliz yapımı bir belgesel. Bu belgeseli yapanlardan biri de Alper Çağatay. Ailesi 70’lerin ortasında Londra’ya taşınan Çağatay orada doğup büyümüş, üniversitede sinema ve İngiliz edebiyatı eğitimi almış. Çağatay, hakkında efsaneler üretilen sokak sanatçısı Banksy ile ilgili bir belgesel yapmış, daha doğrusu ilginç bir hikaye olacağını düşündüğü bir Banksy eseri satmaya çalışma sürecinin filmini yapmış.

* Neden konu olarak Banksy’yi seçtiniz?

Banksy’ye karşı özel bir ilgim hiçbir zaman olmadı ama işlerini biliyordum elbette çünkü Londra’nın her yerindeler. Bu belgeseli yapmam ise arkadaşım Chris Thompson aracılığıyla oldu. O da bir film yapımcısı. Banksy’nin ünü İngiltere sınırlarını aştı ve Angelina Jolie gibi ünlüler bir Banksy sahibi olabilmek için büyük paralar ödemeye başladı. Bu da Chris’e Banksy’nin eserlerinden birini alma fikri verdi. Ve doğu Londra’da yıkılması planlanan bir köprünün üstündeki bir parçayı alıp satmaya karar verdi.

* Filmin fragmanında kağıt parçaları görüyoruz. Satmaya çalıştığınız Banksy o mu?

Evet o. Köprünün üzerine yapıştırılmış bir posterdi. Çok beceriksizce çıkarıldı duvardan, bir mutfak spatulasıyla. Bu yüzden çok kötü bir durumdaydı. Filmi çekerken İngiltere’nin en iyi kağıt restorasyoncusuna tamir ettirdik.

* Türkiye’de Banksy’yi çok kişi tanımıyor. İngiltere’de nasıl bu durum?

Banksy İngiltere’de çok popüler ve tabloid gazeteler sürekli onun peşinde; gizli kimliğini ifşa etmeye çalışıyorlar ya da son işini haber yapıyorlar. Bazıları tarafından bir sanatçı olarak fazlasıyla ciddiye alınıyor ama onu ünlü olmaya çalışan biri olarak gören de var.

* Belgeselin yapım aşamasından bahseder misiniz? Kimlerle görüştünüz? Filmde gördüğümüz yorumlar insanların spontane, doğal yorumları mı yoksa kurgu var mı?

Yaklaşık üç yıllık bir sürede günlük işlerimizden arta kalan zamanda çektik bu filmi. İlk olarak resmi, potansiyel alıcılara sunacak şekle getirmek çok zaman aldı ama daha da kötüsü alıcıları nerede bulabileceğimiz konusunda hiçbir fikrimiz yoktu. İşe Banksy seven insanların oralarda olabileceğini düşünerek sergilere ve Banksy etkinliklerine izinsiz girerek başladık. Görüşmeleri genelde buralarda yaptık ve gördük ki nereye gidersek gidelim işadamından öğrencisine kadar herkesin illa ki Banksy ile ilgili bir fikri var. Filmdeki bütün yorumlar gerçek, hiçbiri oynanmış değil.

* Aslında satmaya çalıştığınız şey duvarlara kaçak olarak yapılan grafiti, yani yasadışı. Dolayısıyla onu satmak da öyle. Bu durumda pazar nasıl işliyor?

Banksy eseri satmak istiyorsanız öncelikle ona ait olduğunu onaylatmanız gerekiyor. Ama Banksy ve onun onaylama komitesi Pest Control asla bir eserin ona ait olduğunu doğrulamıyor. Bunun nedeni de şu: Banksy’nin sokak eserleri halk için yapılıyor, sokaktan alınıp satılsın diye değil. Teoride herhangi bir sokak çalışmasıyla oraya başvuruyorsunuz ve onlar da bu eseri Banksy’ye gösteriyor. Bansky de bunun gerçek olup olmadığını söylüyor. Bu doğrulama olmadan da herhangi bir potansiyel alıcı da vazgeçiyor çünkü parçanın gerçek olduğunu garanti edemiyorsun. Hukuksal açıdan bakacak olursak oldukça gri bir bölge. Filmdeki parça kamusal alandaydı, dolayısıyla kime ait olduğu sorusunu yanıtlamak zor. Ayrıca Chris onu köprüden almasaydı zaten yok olacaktı.

Banksy satmak için Angelina Jolie’yi bulun

* Sonuç olarak bir Banksy nasıl satılır?

Tam bir mayın tarlası! Görünen o ki hiçbir kural yok. Banksy onay komitesi Pest Control ve Banksy’nin kendisi dışında işlerini doğrulatabileceğiniz hiçbir resmi kurum yok. Filmde onay almamış eserler satan bir adamla görüştük. Kendini ispatlamış bir sanat simsarı. Ona güvenen güçlü bir müşteri portföyü var. Bunun dışında kendinizi alım gücü olan zengin insanların önüne atmanızı tavsiye ederim. Ya da Angelina Jolie’ye ulaşmaya çalışın!

Banksy kimdir?

Banksy gerçek kimliği bilinmeyen, Londralı bir sokak sanatçısı, ressam ve aktivist. Yaptığı iş ‘gerilla sanat’ olarak kabul ediliyor. Şehrin duvarlarına yaptığı her grafiti olay oluyor. Savaş, otorite ve kapitalizm karşıtı eserleri en çok ilgi görüyor; Angelina Jolie, Kate Moss, Christina Aguilera onun bir işi için on binlerce, yüz binlerce pound ödeyebiliyor. Kimliğini gizli tutmayı tercih ettiği için de hakkında efsaneler türemiş. Asıl adının Robin Banks olduğu ve eskiden kasap olduğu söyleniyor. Pizza yiyip ardından çöpe attığı kutu bile internette satılıyor.