Soma ilk değildi, son olacak mı?

Bizler, iş cinayetlerinde hayatını kaybedenlerin adalet arayan yakınlarıyız. Başına gelmedikçe, ateş kendi ocağına düşmedikçe, her gün 5 ila 8 işçinin hayatını kaybettiği gerçeğinin maalesef farkında olmuyor insan. Sevdiğinin, canının ciğerinin ekmek parası peşindeyken hayatını kaybetmesinin acısını, öfkesini tahmin de tahayyül de edemiyor. İş cinayetlerinin ‘kaza’ olarak nitelenmesinin, ölümlerin ‘kader’ denilerek kaçınılamaz ve önlenemez addedilmesinin insanı yaralayacağını düşünemiyor”.
Geçtiğimiz ay çıkan “İş Cinayetleri Almanağı 2013” kitabının başında böyle sesleniyor Adalet Arayan İşçi Aileleri. Onları bir araya getirense ortak acıları olmuş. 31 Ocak 2008’de Davutpaşa’daki Emek İşhanı’ndaki kaçak ve ruhsatsız maytap atölyesinde meydana gelen ve 20 işçinin hayatını kaybettiği patlama sonrası Davutpaşalı ailelerin başlattığı adalet arama mücadelesi zamanla Adalet Arayan İşçi Aileleri’nin mücadelesine dönüşmüş. Yaklaşık altı senedir ekmeğini kazanırken hayatını kaybeden işçilerin aileleri birbirlerinin davalarını takip ederek, yıldönümlerinde kaybettiklerini anarak, her ayın ilk pazar günü Galatasaray Meydanı’nda bir saatlik Vicdan ve Adalet Nöbeti tutarak “iş cinayetlerinin ülkenin birinci gündemi olduğunu suskun vicdanlara duyurmaya çalışıyorlar”.
Almanağı hazırlayan ise Adalet Arayana Destek Grubu. Kentsel dönüşüm ve iş cinayetleri mevzularında gönüllü faaliyetler sürdüren grup da 2008 yılındaki patlama olayını iş cinayetleri açısından bir milat kabul etmiş. Yerinden yurdundan edilen insanların mücadelesiyle iş cinayetlerinde hayatını kaybedenlerin ailelerinin mücadelesinin kardeş olduğuna inanıyorlar. Ailelerle birlikte davaları takip ediyor, nöbetlerine eşlik ediyor, anmalarına katılarak tek başlarına sürdürdükleri mücadelelerinde yüklerini hafifletmeye çalışıyorlar.

Geçtiğimiz yıl 1235 işçi hayatını kaybetti
İşte bu almanak da bu çalışmaların ürünü. “İş cinayetlerinde hayatını kaybeden işçilerin unutulmaması için 2012’de (878 işçi hayatını kaybetti)
bu almanağı çıkarmaya başladık. Başka almanaklar çıkarmamayı temenni ettik ama
iş cinayetleri azalmadığı gibi katliam boyutunda meydana gelmeye devam ettiği için 2013 almanağını çıkarmak zorunda kaldık. Birbirine benzer iş cinayetleri sonucunda hayatını kaybeden işçilerin iş güvenliği tedbirleri alınmış olsaydı bugün aramızda olacağı gerçeğini, cinayetlerin ihmal ve kâr hırsı nedeniyle meydana geldiğini ifşa etmek için çıkarıyoruz” diye anlatıyorlar.
Almanakta gün gün, ay ay 2013 yılı boyunca iş kazalarında hayatını kaybedenler yer alıyor. Tam 1235 işçi... Üstelik bu rakama ulusal basında haber olmayan ve meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybeden işçiler dahil değil. Bu almanakta ölenler sadece rakamlardan ibaret değil; ismi, yaşı, çalıştığı şehir, ona mezar olan işyeri... Hepsi yazıyor. Emekli olduğu halde maaşı yetmediği için çalışmak zorunda olanlar, küçücük yaşta, okulda olması gerekirken çalıştırılan çocuk işçiler, kredi borcunu ödeyemediği için intihar eden çiftçiler, kamyon kasalarında istiflenen mevsimlik tarım işçileri... Altı aylık kolektif bir çalışmanın ürünü olan almanakta bu bilgiler dışında Adalet Arayan İşçi Aileleri ile birlikte takip ettikleri davaların süreçleri, iş cinayetlerinin yıldönümlerinde yapılan anmalar, iş cinayetlerinde hayatını kaybeden işçiler için düzenlenen yürüyüşler de yer alıyor.

“Umarız Soma milat olur”
Somada 301 maden işçisinin hayatını kaybetmesi ile sonuçlanan faciadan kısa bir süre önce raflardaki yerini alan bu çalışmaları için “Yakında ikinci baskısını yapacağımız almanağı Soma katliamında ve 2013’te hayatını kaybeden işçilere ithaf edeceğiz. Umuyoruz ki iş cinayetlerinde bir işçi bile hayatını kaybetse bundan sonra aynı duyarlılıkla ayağa kalkılır, bir işçinin bile hesabı sorulur. Umarız Soma katliamı iş cinayetlerinin memleketin birinci gündemi olduğu gerçeğinin unutulmamasının miladı olur” diyorlar.

“3 saniye sürse 800 madenci ölebilirdi”

7 Ocak 2013’te Zonguldak Kozlu madeninde metan gazı açığa çıkması sonucu 8 işçi hayatını kaybetti. Olay yerinde inceleme yapan Türkiye Maden Mühendisleri Odası Genel Başkanı Mehmet Torun facianın eşiğinden dönüldüğünü söyledi: “Kontrolsüz boşalan metan gazı tüm ocağa yayılmış ve patlama seviyesine çıkmış. Üç saniye sürecek küçük bir kıvılcım en az 700-800 işçinin hayatına mal olurdu.” Bu facia sonrası 110 taşeron maden işçisi iş bırakma eylemi yaptı: “Taşeron sisteminden, kölelik sistemin kurtulmak istiyoruz.”

Haftada 100 lira için 13 yaşında hayatını kaybetti

l Güllük Belediyesi’ne aitken özelleştirilerek Tepe-Akfen Su ve Kanalizasyon İşletmesi’ne verilen istasyonda; ölçüm cihazı kullanılmadan ve gaz maskeleri verilmeden kuyuya indirilen 7 işçi hayatını kaybetti.
l Derince Limanı’ındaki Yapı-Tek Demirdöküm Fabrikası’nda çalışırken gereken güvenlik tedbirleri alınmadığı için 10 metre yükseklikten düşen İsmail Şeker (40) hayatını kaybetti.
l Manisa Soma’da özel sektöre ait kömür madeni ocağında galeri güvenliği sağlanmadığı için üzerine düşen demirlerin altında kalan Fahrettin Başkan (53) hayatını kaybetti.
l Adana’da haftalık 100 liraya Koç Plastik Fabrikası’nda çalıştırılan çocuk
işçi Ahmet Yıldız (13) pres makinesine sıkışarak hayatını kaybetti. Olay sonrası şirketin patronu “Plakasını alamadığımız bir otomobil çarpıp kaçtı” dedi. Doktorun “Trafik kazası olması imkansız” raporundan sonra yalan söylediğini
kabul etti. Pres makinesindeki kanı ise başka işçilere temizlettiler.

Kor halindeki kalıp demir üzerine düştü
l Kocaeli’nde çalıştıkları fırında barınmak zorunda kalan Olcay Arslan (24) ve Erdoğan Yanar (28) gece ısınmak amacıyla ocaktan aldıkları közden sızan karbonmonoksit gazından zehirlenerek hayatını kaybetti.
l Kaptan Demir Çelik Fabrika’sında çalışan Gürkan Yaman (28) güvenlik önlemleri alınmadığı için kor halindeki kalıp demirlerin üzerine düşmesi sonucu sıkışarak hayatını kaybetti.
l Termik santral inşaatında gerekli bakımı yapılmayan vinçle montaj yapmak için 40 metre yüksekliğe çıkarılan Selçuk Yıldırmer (20) hayatını kaybetti.
l Kayısı toplama işi için Malatya’ya giden işçileri taşıyan traktör kaza yaptı. Kübra Şenateş (16) hayatını kaybetti.
l Alaybey Askeri Tersanesi’nde römorkörün yan yatması sonucu, asker işçiler Veysel Gündoğdu (34), Yavuz Arslan (22), Mert Paşalı (21), Fehmi Kocaman, Alican Bülbül, Semih Sözen, Serdar Boloğlu (20), Rıdvan Çöpçü ve sivil işçiler Cafer Kırbaş (42), Ercan Biçer (36) hayatını kaybetti. n