Bu ülkede güvercinlerin bir parmağı eksik! Yürek burkan sır çözüldü
Onlar şehirlerin en eski sakinleri. İstanbul’dan Paris’e her sokaktalar. İnsanların en kalabalık olduğu meydanlarda bile korkusuzca yürüyen güvercinler, tarih boyunca barışın sembolü oldular, mektuplar taşıdılar, heykellerin başında sessizce nöbet tuttular. Ancak bugün Fransa’nın şehirlerinde, o zarif görüntülerinin ardında hüzünlü bir ayrıntı gizli. Güvercinlerin bir parmağı neden eksik? İşte cevabı.
Derleyen: Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr - Fransa’daki şehirlerde yaşayan güvercinlerin önemli bir kısmı, ayaklarındaki yaralar ve eksikliklerle dikkat çekiyor. Paris, Lyon, Marsilya ve Lille gibi kentlerde neredeyse her köşe başında, parmaklarını kaybetmiş ya da yürümekte zorlanan güvercinler görmek mümkün. Şehrin her köşesinde rastlanan bu manzara, artık neredeyse Paris siluetinin bir parçası gibi. Aslında bu durum uzun süredir gözlemleniyor ancak son yıllarda araştırmalar ve sivil toplum örgütlerinin girişimleriyle nedenleri daha net anlaşılmaya başlandı. İşte kentle birlikte nefes alan bir canlı türünün sessiz çığlığına dair üzen gerçekler.
GÜVERCİNLERİN YÜZDE 20'SİNİN BİR PARMAĞI EKSİK ÇÜNKÜ...
Yıllar boyunca en yaygın teori, bu duruma güvercinlerin kendi dışkılarının neden olduğuydu. Güvercin dışkılarının birikmesinin, aşındırıcı etkisi nedeniyle duvarlara zarar verdiği ve kireçtaşı veya kumtaşından inşa edilmiş binaların özellikle hassas olduğu bilinir. Caydırıcı önlemler alınana kadar binlerce güvercinin toplandığı Trafalgar Meydanı'ndaki anıtların, güvercin dışkılarından büyük hasar gördüğü ifade ediliyordu. Nelson Sütunu, yıllarca süren hasardan 140 bin sterlinlik (yaklaşık 8 milyon lira) bir maliyetle onarılmıştı. Eğer güvercin dışkısı binaları aşındıracak kadar asidikse, ayaklarına da aynı hasarı verebilirdi. Güvercin sürüleri nispeten küçük alanlarda bu kadar yakın yaşadıkları için zamanlarının çoğunu kendi dışkılarının üzerinde ayakta geçirmeleri kaçınılmazdı. Bu, güvercinlerin neden eksik ayak parmaklarına sahip olduğunu açıklasa da güvercin dışkısının tüm bir bacağın düşmesine neden olması mantıklı değildi.
Aşındırıcı etkilerinin yanı sıra güvercin dışkıları hastalıklara neden olabilen bakterilerle dolu. Kendi dışkılarının üzerinde durmaları, güvercinlerin bu hastalıklara yakalanmaya yatkın olduğu anlamına gelir ve enfekte bir ayak veya bacakta kangren gelişirse bir kısmı düşebilir. Ancak ayaklarda görülen çoğu hastalık, uzuv kaybı yerine deformitelere veya tümörlere neden olur. Dolayısıyla güvercinler kendi dışkılarının üzerinde durarak hastalık kapsalar bile muhtemelen eksik uzuvlarının nedeni bu değildi. 2018 yılında Paris'teki araştırmacılar, 46 farklı bölgede bin 250 güvercin üzerinde bir çalışma yürüttüler ve yeni bir teori ortaya attılar. Ekip, inceledikleri güvercinlerin yüzde 20'sinin en az bir parmağının eksik olduğunu keşfetti. Hava ve gürültü kirliliğinin yüksek olduğu ve insan nüfusunun en yoğun olduğu bölgelerde güvercinlerin ayaklarının sakat olma olasılığının daha yüksek olduğunu buldular.
Uzmanlar, bu görüntünün arkasında karmaşık ama son derece insani bir nedenler zinciri olduğunu söylüyor. Güvercinlerin ayaklarını sakatlayan şey bir hastalık değil, şehrin çöpleri. Saç telleri, poşet bağcıkları, iplik parçaları, ince misinalar. Günlük hayatın görünmez atıkları, kuşların ayaklarına dolanarak kan akışını kesiyor. Bu duruma ‘ip parmak sendromu’ deniyor. Dolaşımı bozulan doku zamanla kararıyor, enfekte oluyor, sonra da kopuyor. Paris’te yapılan gözlemler, bu tür yaralanmaların özellikle yoğun nüfuslu bölgelerde arttığını gösteriyor. Kuaförlerin, atölyelerin ve tekstil mağazalarının bulunduğu semtlerde kuşların ayakları daha sık yaralı. Çünkü bu bölgelerde sokaklara karışan ince lifler, rüzgarla birlikte kuşların yaşam alanlarına taşınıyor.
BİRKAÇ SANTİMLİK İP PARÇASINI ÇÖZMEK KURTARIYOR
Güvercinler binlerce yıl önce kayalıklarda, çatlakların arasında yuva kurardı. Bugünse bu çatlaklar, yerini apartman aralıklarına, bina saçaklarına, metro girişlerine bıraktı. Beton zeminler onların doğal ortamı değil. Doğal zeminlerde tırnaklar ve pençeler yumuşak toprağa, ağaç dallarına temas ederken şehirde her şey keskin, sert ve kirli. Betonun sürtünmesi yaraları derinleştiriyor, asfalt, enfeksiyon için mükemmel bir zemin hazırlıyor. Üstelik şehirdeki kirlilik, bağışıklık sistemlerini de zayıflatıyor. Egzoz gazı, ağır metal kalıntıları ve sürekli stres, bir güvercinin vücudunu insanın hayal edemeyeceği kadar zorluyor. Zayıflayan kuşlar, ayaklarındaki küçük bir ipliğe karşı bile savunmasız hale geliyor.
Kent kuşlarını gözlemleyen doğa gönüllüleri, sık sık aynı tabloyla karşılaşıyor: Ayaklarına dolanmış ipliklerle topallayan kuşlar.... Bazı gönüllüler, küçük operasyonlarla güvercinleri yakalayıp ayaklarındaki ipleri kesiyor. Bazen birkaç santimetrelik bir ip parçasını çözmek, bir canlının hayatını kurtarıyor. Ancak bu, bireysel çabalarla çözülebilecek bir sorun değil. Atık yönetimi ve çevre bilinci eksik oldukça, her gün yeni kuşlar aynı acıyı yaşamaya devam ediyor. Paris Belediyesi, son yıllarda güvercin popülasyonunu kontrol altında tutmak için çeşitli yöntemler uyguluyor: Doğum kontrol yemleri, özel barınaklar, hatta kuşların beslenmesini yasaklayan tabelalar. Fakat yaralı ayaklar için alınmış somut bir önlem yok. Çünkü bu sorun, sadece kuşların değil, kentin atık alışkanlıklarının sonucu. Bir saç teli, bir poşet ipi ya da bir dikiş parçası... Her biri, şehrin temposuna kapılmış bir insanın elinden çıkıp bir güvercinin ayağına dolanabiliyor.
YA OLMAZSA? YÜZLERCESİ SESSİZCE ÖLÜYOR
Yaralı ayaklarıyla da olsa uçmaya, yem toplamaya, yavrularını beslemeye devam eden güvercinler, inanılmaz bir adaptasyon gücüne sahip. Fakat her eksik parmak, her topallayan adım, şehirle birlikte yaşamanın bedelini hatırlatıyor. Bazı kuşlar parmak kaybına rağmen yaşamını sürdürüyor ama denge kaybı nedeniyle yürüyemeyen, uçamayan yüzlercesi sessizce ölüyor. Uzmanlar, çözümün büyük sistemlerden çok küçük davranışlarda saklı olduğunu vurguluyor. Berber ve kuaförlerin saçları açık çöpe atmaması, tekstil atölyelerinde ipliklerin ayrı toplanması, vatandaşların poşet ve ip parçalarını sokaklara bırakmaması basit ama etkili adımlar. Ayrıca şehir planlamasında hayvanların da hesaba katıldığı, kuş dostu bölgeler yaratmak gerekiyor. Yeşil alanlar, yumuşak zeminler ve güvenli barınaklar, yalnızca güvercinler için değil, şehir ekosisteminin tamamı için bir nefes alanı yaratabilir.
Güvercinlerin ayaklarındaki yaralar, aslında bir şehrin aynası gibi. Kentin temposu, kirliliği, umursamazlığı o küçük ayaklarda somutlaşıyor. Biz yürürken fark etmesek de onlar her adımda bizim bıraktığımız atıkların izinde yürüyor. Bu yüzden tek bir saç telinin bile sorumluluk taşıdığını unutmamak gerekiyor.
EN ÇOK OKUNANLAR
KEŞFETYENİ