Çeyizindeki kilimi sattı, Van’dan dünyaya açıldı! Fikri babası verdi: 'Her motifin anlamı var'
Yaşadığı bölge dinamiklerinden farklı olarak kendisine her konuda destekleyen bir aile büyüdü. Bu durum üniversitede bir öğrenci topluluğu kurmasına sonrasında girişimcilikle ilgili ilk adımı atmasını sağladı. İşe kendi çeyizindeki kilimi satarak başladı, bir sosyal girişim markası olan Rumii ile yüzlerce kadına umut oldu. Anadolu motifleriyle kültürel mirası yeni kuşaklara aktırdıklarını söyleyen Rümeysa Ruken Polat, Van’dan dünyaya uzanan hikâyesini SEN ANLAT okuyucularıyla paylaştı.
Betül Topaklı / Milliyet.com.tr - Rümeysa Ruken Polat, 1995 yılında Van’da doğdu. Annesi ev hanımı, babası devlet memuru olan Rümeysa’nın üç kız kardeşi var. Çok hareketli ve girişken bir çocuk olan Rümeysa, bölgenin dinamiklerinden farklı olarak alan açan bir ailede büyüdü. Bu bakımdan bir kız çocuğu olarak çok şanslıydı. Ailesinin sunduğu imkanlarla başarılı bir eğitim hayatı geçiren genç kız, üniversiteye hazırlandığı 2011 yılında deprem gerçeğiyle karşılaştı ve meydana gelen Van depremiyle çok ağır bir travma yaşadı. Yaşanan bu üzücü olay sonrası kısa bir süreliğine Mersin'e göç etti ancak ailesinden uzak kalmak istemediği için üniversite tercihini Van 100. yıl Üniversitesi’nde Kamu Yönetimi bölümünü seçerek yaptı. Rümeysa, 2014 yılında ise lisans eğitimine devam ederken 'İnovatif Girişimciler ve Proje Topluluğu' adlı bir öğrenci topluluğu kurdu. Bu toplulukla girişimcilikle ilgili faaliyetlere ilk adımı atan Rümeysa, sonrasında hayatını değiştiren gelişmeleri şöyle anlattı:
“Öğrenci topluluğuyla Batı'ya gidip eğitimler aldıktan sonra orada sosyal girişimcilik kavramıyla tanıştım. Aynı zamanda üniversitede bir arkadaşımın sosyal girişiminde iş geliştirme sorumlusu olarak çalışmaya başladım. Bir yandan da kurumlar için farklı projeler yazarak gelirini elde ediyordum. Üniversiteden mezun olduktan sonra ise Van öncelikli olmak üzere bazı illere CV'mi gönderdim ama bu süreçte çok sıkıldım ve gelir arayışıma devam ettim. Tam da böyle bir süreçteyken Van'da kadın girişimciler konferansı oldu ve Türkiye'nin çok çeşitli yerlerinden kadın girişimciler Van'a geldi. Benim de burada network edinme şansım oldu. Bu süreçte söz konusu kadın girişimcilerin ülkemizde ve bölgemizde bulunan değerleri markalaştırarak girişim ve ticaret yaptıklarını fark ettim. Bu bana da ilham verdi. 'Ben de bunu kilimle yapabilirim' diye düşündüm.”
'RUMİİ’NİN HİKAYESİ BİR ETEKLE BAŞLADI'
Rümeysa’nın üç kız kardeşi vardı ve anneleri her birinin çeyizi için bir kilim ayırmıştı. Bursa'da bir bağlantı edinen genç kız, işe kendi çeyizindeki kilimi satarak başladı. İyi bir gelir elde etmesi üzerine de Van'daki kilim dükkanlarından daha çok kilim aldı. Bu durum bir süre devam etti ancak zamanla Rümeysa’ya satılan kilimlerin kalitesi ve görüntüsü değişmeye başladı. Eline daha atıl kilimler geçmeye başlayınca Rümeysa, bu kilimlerden birini dönüştürerek bir etek yaptı. Çünkü kilim olarak satması çok zordu. İşte Rumii'nin hikayesi de o etekle başlamış oldu.
FİKRİ BABASI VERDİ
Normalde kilim kesilebilen bir materyal değildi ama Rümeysa, o zaman kesmek zorunda kalmıştı. Ancak kocaman bir kilimden sadece bir mini etek çıkınca ‘Bu işte bir hesap hatası var’ diye düşündü. Tam o sırada babası genç kıza bir fikir verdi. Van'da belediyelere bağlı kurslar olduğunu, bu kurslarda kilim dokuyan kadınların bulunduğunu söyledi. Bu durum Rümeysa’nın belediye atölyelerini ziyaret etmesine ve kilim ustalarıyla tanışmasını sağladı. Girişimci kız o sırada, ustaların bu kültürü devam ettirmeye istekli olduklarını ancak bununla ilgili bir alan bulamadıklarını fark etti. Bir de kilimler büyük ebatlarda yapıldığı için kadınların çok zamanını alıyordu. Ayrıca o kilimin satılması ve elde ettikleri gelirin geri dönüşü de çok uzun süreleri bulabiliyordu. Hatta öyle ki 3 yıla kadar geri ödemesini bekleyen ustalar vardı. Bu nedenlerden dolayı kilim dokuma becerisinden gittikçe uzaklaşıyorlardı.
“Ancak ben kilim ustalarından küçük kilimler yapmalarını isteyince keyif almaya başladılar. Aynı deseni yapmadıkları için sıkılmadıklarını söylediler. İşte aslında Rumii'nin fikri buradan çıktı. Oradaki kadınların kendi becerilerini daha küçük, daha satılabilir, daha markalaşmaya müsait, katma değerli ürünlere dönüştürme fikriyle iş bir anda benim ticari kaygımdan ziyade sosyal bir girişime dönüştü. Yani 2017 yılında Rumii bir sosyal girişim markası haline geldi. 2019 yılında ise Hamdi Ulukaya girişim programıyla Amerika'ya gitmeye hak kazanan 24 gençten biri oldum ve Rumii ürünlerini oraya da götürdüm. Böylece ürünlerimizle ilgili satış ağlarına ve çeşitli iş insanlarına ulaşma şansı yakaladık. Şu anda hem kurumsal satışlar yapıp, toplu siparişler alıyoruz hem de yurt içinde ve dışında fiziksel ve online birçok satış kanalında yer alıyoruz.”
HER BİR MOTİFİN AYRI BİR ANLAMI VAR
Ustaların yaptıkları her bir motifin ayrı bir anlamı ve hikâyesi olduğunu söyleyen Rümeysa, “Çünkü yüzyıllardır kilim bir ifade aracı olarak kullanılmış. Kadınlar özellikle duygularını, düşüncelerini, isteklerini, arzularını dokumaya yansıtarak ifade etmiş. Biz de ürünlerimizde hem Anadolu motiflerini hem de yöremizdeki Van ve Hakkari bölgesindeki motifleri çalışıyoruz. Bu motifleri çalışırken de akademik içeriklerden, yazılardan, burada yapılmış yerli yabancı araştırmalardan besleniyoruz. Üniversitedeki akademisyenlerle görüşüyoruz. Aynı zamanda tek tek kadınlarla konuşup dokuduğu motifin ne anlama geldiğini, büyüklerinden duydukları hikayeleri ve o motiflerle ilgili anonim bilgilerin tümünü toplayıp derliyoruz. Bunları da hem satış ağlarımızda ürünlerimizi sunarken yer veriyoruz hem de ustalarımıza tekrar öğretiyor ve hatırlatıyoruz. Örneğin, bölgemize özgü Gülsarya deseni var. Bu desenin ilk defa yörede Sarya isimli bir kadın tarafından dokunduğu söylenir. Bu motif, aile birliğini vurgulamak maksadıyla dokunmuştur” bilgilerini paylaştı.
‘KADIN USTALARIMIZI HER KONUDA DESTEKLİYORUZ’
15 tane kilim ustası kadınla tam zamanlı olarak çalıştıklarını anlatan Rümeysa, “Ustalarımızın, üretimlerini hem evlerinde hem de atölyemizde yapabilmelerine imkân tanıyoruz.Böylelikle sürekli dışarıya çıkamayan, işe gidip gelemeyen kadınların üretime katılmasını sağlarken, haftanın belli günleri atölyemize gelip çalışmalarıyla da sosyalleşmelerine imkân tanıyoruz. Beraber yola çıktığımız bu 15 kadını sadece ekonomik olarak desteklemiyor, hem sosyal alan ihtiyaçlarını karşılıyorlar hem de okul eğitimlerine devam edebilmelerine yardımcı oluyoruz. Şu an Rumii’de ortaokula devam eden ve lise diplomasını almaya çalışan ustalarımızın yanı sıra üniversiteye başlayan kadın ustalarımız bulunuyor. Ayrıca kilim ustası kadınlarımıza anne çocuk ve finansal okur-yazma eğitimi veriyoruz. Bunun yanı sıra bölgede bulunan 45'e yakın farklı kilim ustası kadınlarla da çalıştığımız bir ağımız var. Dönem dönem toplu sipariş alımlarında bu ağdaki kadınlara da ulaşıyoruz. Onları da atölyeye davet ediyor veya ürün siparişleri veriyoruz” dedi.
‘BÜYÜKELÇİLER İÇİN KİLİM ASKI VE KİLİM AJANDALARI ÜRETTİK’
Aslında Rumii'nin bireysel bir hikâye gibi göründüğünü ancak gerçekte kadınların sahiplendiği ve beraber yürümekte ısrarcı olduğu bir sosyal girişim olduğuna dikkat çeken Rümeysa, “Yakın bir zamanda büyükelçiler için bir sipariş aldık ve bir haftada bin tane el emeği kilim askısı ve kilim ajandaları ürettik. Bu dönemde gerçekten çok az bir bütçeyle bu işe talip olduk. O süreçte 105 kadın tam vardiyalı olarak büyük bir operasyon yönettiler” diyerek Anadolu'dakiler projesi programı kapsamında ürünlerini çok iyi yerlere ulaştırma şansı yakaladıklarına vurgu yaptı.
Yüksek lisansını tam burslu olarak Bilgi Üniversitesi'nde yapan, ikinci yüksek lisansını turizm işletmeciliği alanında kültürel miras odaklı yürüten Rümeysa, geleceğe yönelik planlarını anlatarak sözlerini şöyle noktaladı:
“Öncelikle Rumii'yi markalaştırmak istiyoruz. Van kiliminden tasarım, giyim, aksesuar, ev dekorasyonu olmak üzere 22 kategoride ürün üretiyoruz. Hediyelik eşya alanında güzel işler yapıyoruz, giyim alanında da ilerlemek istiyoruz. Van'da ölçeklenmeyi hedefliyoruz. Ulaştığımız kadın sayısının daha fazla olmasını istiyoruz. Çünkü yaptığımız işe çok ciddi bir talep var. Sürekli yeni iş başvuruları alıyoruz. Bu başvuruların tümünü karşılayabilecek bir formata dönüştürmek ve ürünlerimizi de gerçekten o emeğin kıymetini bilen alanlarda, yurt içinde ve dışında, birçok satış alanında markalaştırarak sergilemek istiyoruz. Herkes Rumii'nin Rümeysa’dan geldiğini düşünüyor ama Rumi Kürtçede Türk birlikleri için söylenen bir isim. Eski Türkçede Anadolulu demek, Farsçada birlik beraberlik anlamına geliyor. Ancak buradaki her bir kadını temsil ediyor. Bir sosyal girişim markası olarak hareket etmekte ısrarcıyız.”
EN ÇOK OKUNANLAR
KEŞFETYENİ