Hangi durumda oy geçersiz sayılır?

31 Mart yerel seçimleri sonrası partiler tarafından yapılan itirazlar gözleri geçersiz sayılan oylara çevirdi. Konuya ilişkin Milliyet'e değerlendirmede bulunan Ankara Barosu Başkan Yardımcısı Aşkın Demir, "İlçe seçim kurullarının her ilde bir oy toplama merkezi vardır. Geçersiz oylar oy toplama merkezlerinde aynı oy torbasında ama ayrı paketlenip üzerine geçersiz yazılarak çuvallar içerisinde tutuluyor. Bir sandığın tüm oyları aynı oy torbasına çuvallar içinde konuluyor. Geçersiz olan oylarda ayrıca tasnif edilip geçersizlik sebebi yazılıp aynı oy torbasına konulmuş durumda mühürleniyor" dedi. Demir, sandık kurulları tarafından tutanakla tutulan geçersiz sayılma nedenlerinin yer aldığını notların da oy torbalarında bulunduğunu ifade etti.

İstanbul'da bazı ilçelerde geçersiz oyların yeniden sayılması sürecin nasıl işleyeceğini merak konusu haline getirdi. Geçersiz olayların nerede bekletildiği, oy sayımlarının nasıl gerçekleştirileceği ve son sözü söyleyecek olan YSK kararlarının ardından oy imhalarının nasıl yapılacağını Ankara Barosu Başkan Yardımcısı Aşkın Demir, Milliyet'e anlattı. Demir, şunları söyledi:

"Geçersiz oya kim karar veriyor"

"Geçersizle ilgili iki ana itiraz konusu var. Birincisi birleştirme tutanaklarında yapılan maddi hatalar diyebiliriz. Toplama hataları ile kaydırmadan kaynaklı hatalar. İkincisi de geçerli olması düşünülen ama geçersiz sayılan oylar. Bunlar neler olabilir; mühürün iki ya da üç partiye basılması, partinin altına basılması gerekirken, diğer partiyi de kapsayacak şekilde yazılması veya mühür basılmaması gibi durumlar. Oyların geçersiz olup olmadığına sandık kurulları karar veriyor. Sandık kurulu bu oyların geçerli olup olmadığını, neden geçersiz olduğunu, şahitler üzerinde oyları sayarken tek tek tespit ediyor ve tutanağa da yazıyor. Yazdığı tutanakta diyor ki, çift mühür vurulduğundan, mühür vurulmadığından, zarfın üzerinde yazı veya işaret olması gibi sebeplerle notları alarak bütün geçersiz oyları tasnif edip ayırıyorlar.

Geçersiz oylar nasıl saklanıyor?

Sandık kurullarınca belirlenen geçersiz oylar ayrı bir lastik iple bağlanarak diğer geçerli oylarla birlikte aynı oy torbasına konuyor. Ancak aynı oy torbasına koyulan geçersiz oylar çuvalı farklı bir iple bağlanıyor ve çuval üzerinde "geçersiz" yazıyor. Sonra bu çuvallar mühürlenip ilçe seçim kurullarına gidiyor. İlçe seçim kurullarında oy toplama merkezleri var. Çuvallar buralara gidiyor. Partinin yetkilendirdiği görevli arkadaşlar itiraz varsa, ilçe seçim kurulu yeniden oyların sayılmasına karar verdiyse, ilçe seçim kurulu yetkilileri partilerin de görevlendirdiği kişiler huzurunda tekrar sayımları gerçekleştiriyor.

İtiraz durumunda oy sayımı nasıl yapılıyor?

Ben izlemek istiyorum diyen herkes gelerek oy sayımlarını izleyemeyecek. Sadece partilerin görevlendirdiği kişiler oy sayımını izleyebilecek. Bu yaşanan olaylar her seçimde yaşanan durumlar. Seçimden seçime de değişiklik göstermez. Aynı şeyler 2014 yerel seçimlerinde de yaşandı. Maltepe'de yaklaşık 30-35 bin oy farkla CHP kazandı. O zaman da 250-300 bin oy gibi geçersiz oyun olduğu ve bu oylar için yanlış tutanaklar tutulduğu iddia edildi. Ancak bu itirazların hiçbiri değerlendirilmedi ve sayım da yapılmadı. Geçersiz oya sandık kurulu karar veriyor. Yani sandık kurulu kullanılan oy için geçerli ya da geçersiz diyorsa ve gerekçesi yazılıysa sayım için tekrar ciddi bir gerekçe ve kanıt gerekiyor.

İmha sürece ne zaman başlıyor?

İl seçim kurulu, ilçe seçim kurulundaki itirazları inceleyecek ardından itirazları kabul edecek ya da reddedecek. İl seçim kurulu duruma göre ilçe seçim kurulu kararını da reddebilir. Daha sonra il seçim kuruluna gelen oylar için ilçe seçim kurulundan itirazlar olursa 2 gün boyunca onlara bakılacak. İl seçim kurulu topu YSK'ya atacak. Sonra YSK son sözü söyleyecek. Kesin sonuçların ilan edilmesinin ardından oy imhasında YSK 13 Nisan'da son sözü söyledikten sonra oyları hemen bir gün içinde yakacak diye bir şey yok. Bu süreç bir yılı bile bulabilir."