Krize rağmen perakendecilik

Gençlere hem kariyer, hem de eğitim olanağı sunuyor... Krize rağmen perakendecilik
Milliyet İş Yaşamı Gazetesi’nin her ay periyodik olarak düzenlediği Bize Göre toplantılarının üçüncüsünün konusu, perakende sektörü. Moderasyonunu Milliyet Müşteri İlişkileri Direktörü Okan Tütüncü’nün gerçekleştirdiği Bize Göre’ye, Giysa Genel Müdürü Aydın Yurdum, Tefal Genel Müdürü Semih Şeftali, Soysal Eğitim ve Danışmanlık Genel Müdürü Suat Soysal, Gima İnsan Kaynakları Yöneticisi Nüvit Çamlıbel, YKM Mağazalar Genel Müdürü Süreyya Bozer ve Real Hipermarketleri İnsan Kaynakları Direktörü Sema Albulak katıldı.
Türkiye’de henüz bir meslek olarak görülmeyen mağazacılık, gençlere büyük iş fırsatları sunuyor. Perakende sektörünün temsilcileri, gençlerin bu alana girmesinin tam zamanı olduğu görüşünde.
Perakende sektöründe yer alan firmaların yöneticileri, insan kaynakları uzmanları ve eğitim danışmanları, perakende sektörünün bugünü ve gelecekte yaratacağı istihdam olanaklarını tartıştı.

Perakende sektörünün bugünkü durumu nedir?
• Semih Şeftali
Perakendecilik sektörü çok popüler bir yatırım alanı ama umarım sonu bankacılık gibi olmaz. Perakendeciliğin popüler olmasının sebebi tüketimin körüklenmesi. Türkiye’de 5 yıl önce sevgililer günü diye bir şey yoktu, Bugün başbakan sevgililer gününü kutluyor. Solun idolü olmuş bir kişinin ağzından bu lafların çıkması, bir tüketim toplumu olduğumuzun da kanıtı.
• Aydın Yurdum
Perakendecilikte Türkiye’nin en kısa sürede adapte ettiği uygulama eğitim oldu. Eğitim konusu yurtdışında 90’lı yıllarda başladı, hemen hemen aynı tarihlerde Türkiye’ye geldi. Türkiye’deki markaların yabancı pazarları izlediğini ve doğru anlamda bir gelişme olduğunu söyleyebiliriz. Perakende sektöründe, marka çeşitliliği, sunumu ve hizmet kalitesi açısından İsviçre, Avusturya, İtalya gibi ülkelerden daha iyiyiz.
• Nüvit Çamlıbel
Perakendecilikte fiyat çok önem kazandı. Tüketici, alışveriş merkezlerinde fiyatın daha iyi olduğuna inanıyor. Özellikle taşra kentlerinde mağazalar promosyonlarla açıldığı için büyük bir hücuma uğruyor. Türkiye’deki standartlar ve yaşam biçimi değişti. Artık karı-koca birlikte çalışıyor ve insanlar alışveriş yaparken daha az zaman kaybetmek istiyor.
• Süreyya Bozer
Türkiye hala çok bakir bir pazar. Avrupa’da kurumsallaşmış orta ve büyük ölçekli perakendecilerin pazar payı yüzde 77 iken, Türkiye’de yüzde 1.4. Burada rekabetten söz etmek mümkün değil. Alışveriş merkezlerinin şehir dışında kurulması yönündeki kanun tasarısı sektörü nasıl etkileyecek?
• Aydın Yurdum
Şu anda TBMM’de bekleyen yasa tasarısı, Fransa örneğinden yola çıkarak, büyük alışveriş merkezlerinin ve hipermarketlerin şehir merkezlerinin 5 km dışında yapılmasını öngörüyor. 200-250 metrekarenin üzerindeki tüm mağazaları Ankara onaylı bir yapıya dönüştürüp, sektöre vurulabilecek en büyük darbeyi Meclis’e sundular. Amacın küçük esnafı korumak olduğu belirtiliyor. Ama bu ’Türkiye’de arabası olmayanlar alışveriş etmesin’ demek. Burada unutulan bir şey var. Bir hipermarket yapıldığı zaman önünde en az 100 mağazalık bir alışveriş merkezi yer alıyor. Minimum 500 kişiye istihdam yaratılıyor. Bugün RTÜK’ten kurtulmaya çalışırken, perakende RTÜK’ü kuruyoruz.
• Semih Şeftali
Fransa’da hükümetin aldığı bir karar, alışveriş merkezlerinin şehirlerin dışına taşınmasını sağlıyor. Bu kararda hem ticari hem de sosyal bir yön var. Ticari boyutunda, şehir içindeki mağazaların yaşatılması amaçlanıyor. Sosyal boyutunda ise büyük alışveriş merkezlerinde insani ilişkilerin azalmasına dikkat çekiliyor ve diyaloğun arttırılması hedefleniyor. Bizdeki yasa tasarısı ise olaya ticari açıdan bakıyor. Avrupa’da en iyi, en pahalı markalar yine şehrin caddelerinde. Oysa İstanbul’da Rumeli Caddesi, İstiklal Caddesi can çekişiyor. İstanbul’un her tarafına alışveriş merkezleri açılıyor ama caddelerin de ihmal edilmemesi lazım.

Sanal mağazacılık yaygınlaşacak mı?
• Suat Soysal
Amerikalılar, internetin değişim tanrısı değil, iş yapmanın başka bir yolu olduğunu gördüler. Bence, nasıl katalogdan satış varsa bir de internetten satış olacak. Kısa vadede mağazaların kapanmasına neden olacağını düşünmüyorum.
• Süreyya Bozer
Türkiye’deki müşteri profiline baktığınız zaman, belli ürünlerin dışında internetteki alışverişin çok ciddi boyutlara ulaşacağını ve rekabet edebilecek seviyeye geleceğini sanmıyorum.
• Semih Şeftali
İnternetin, dağıtım kanalları içersinde pazar payı alacağına kesinlikle inanıyorum. Bu oranı Türkiye için maksimum yüzde 10 olarak öngörüyorum. Katalogla ve elden ele yapılan satışın internete döneceğini düşünüyorum. Ayrıca, internet pazarın genişlemesini de sağlayacak.

İnternet ve teknoloji bu alanda çalışanlara neler getirecek?
• Nüvit Çamlıbel
Sanal mağazacılık istihdamı olumsuz yönde etkileyebilir ama işlerin biçimleri değişecek. Yeni iş alanları açılacak. Biz de şu anda internetten verilen siparişleri taşıyacak lojistik firmalarla ilişki kurmaya başladık.
• Aydın Yurdum
Bundan 6 yıl önce elektronik pos makinelerine bile sahip değildik. Software sektörü vardı ama perakendeye dönük programlar yoktu. Şimdi günün yeni modası internetle birlikte CRM dalgası da gelmeye başladı. CRM sayesinde tüketici ile çok ciddi bir iletişim içine girdik. E-mail ile gönderdiğimiz her tür bilgiye çok güzel cevap alıyoruz. Son 8 ayda 27 bin adet kayıtlı müşterimiz oldu. Sisteme her ay üç bin kişi katılıyor. Müşterilerle interaktif bir ilişkiye girebiliyorsunuz. CRM’e dönük bilgi oluşunca, bunu sorgulayacak insanlara ihtiyaç duyulmaya başlandı. Çalışanlar kendilerine bu yönde de bir kariyer çizebilirler. Perakendecilikte, mağazacılığın ana kuralı olan görsel düzenleme alanında yetişmiş eleman yok denecek kadar az. Biraz ticari ve estetik düşünen insanları bu alana yönlendiriyoruz.

Çalışanların profili geçmişten bugüne nasıl değişti?
• Suat Soysal
Profil değişiyor, çünkü daha nitelikli insanlar mağazacılığa giriyor. Ama kendimizi kandırmayalım, bugün Türkiye’de mağazacılık meslek değil. Amerika’da olduğu gibi Türkiye’de de mağazacılığa eleman bulmak zor. Üniversiteliler perakendeciliği tercih etmiyor. Türkiye’de insan kaynağı ile farklılık yaratmaya çalışan firma sayısı çok az. Türkiye’de perakendecilerin kendilerine şu soruları sorması lazım; ’Doğru maaş veriyor muyum, doğru saatlerde çalıştırıyor muyum?’. Bu alana girmek isteyen gençlere önerileriniz neler?
• Sema Albulak
Bu sektöre okullardan yetişmiş olarak gelen insanlar yok. Dolayısıyla herkes için ilerleme imkanı var. Bu alanda çalışacak kişinin, masa başında oturmaktan mutlu olmaması lazım.
• Nüvit Çamlıbel
Sektör çok kısa zamanda yükselmeyi vaadediyor. Üniversite mezunu olarak işe alıp, mağaza müdürü ya da bölge satış müdürü yaptığımız insanlar oldu.
• Suat Soysal
Perakendecilik, dünyanın en renkli mesleklerinden biri. Bugün iş olanakları fazla ama gençler perakendeye girmekte geç kalmasınlar. Çünkü firmalar ihtiyaçları olan elemanları ya dışardan alacak ya da kendileri yetiştirecek. 5 yıl sonra geç kalmış olacaklar, bir sürü pozisyon kapanmış olacak. Şu anda perakendeciliğe girmenin tam zamanı.

Firmaların insan kaynakları stratejisi ne olmalı?
• Süreyya Bozer
Yönetimin ciddi bir kariyer planı olmalı. İnsanlara hedef gösterilmeli. Mağazacılıkta büyük yatırımlar yaparken, insana da yatırım yapmalısınız. 1.5 milyar liralık bir ürünü sattırdığınız insan 150 milyon maaş alıyorsa burada bir çelişki var demektir.
• Sema Albulak
İçerdeki elemanları uzun vadeli kazanmak bizim için çok önemli. Dışardan yetişmiş personel gelmediği için sürekli eğitim verme noktasına geldik. Kendi iç programlarımızı oluşturduk, dışardan da eğitim alıyoruz. Çokuluslu olmanın getirdiği avantajla, çalışanlarımızı uluslararası programlara katıyoruz. İşbaşı eğitimlerimiz devam ediyor. Eğitim, insan kaynaklarında çok önemli bir yer tutuyor. Bizde kariyer imkanları açık. Personel masrafları da ilk oynadığımız kalemlerden biri değil.
• Suat Soysal
Çalışma saatleri normal vardiya şeklinde olmalı. Elemanlara bir kariyer planı çizilmeli.

Sektörün durumu
• Alışveriş merkezleri; yeme, içme, eğlence vs. tüm ihtiyaçların giderildiği bir ’yaşam merkezi’ haline geldi.
• Eskiden insanlar alışveriş merkezlerinin pahalı olduğunu düşünürdü. Şimdi ’aynı çatı altında, farklı hizmetleri daha ucuza alırım’ düşüncesi var.
• Sektöre irili ufaklı bir çok marka geliyor ve rekabet hızlanıyor.
• Eskiden bazı markalar çok rahat para kazanıyordu. Ama 1996’dan sonra yabancılar piyasaya girince kendilerini değiştirmeye başladılar.

Perakendecilikte çalışacak gençler nasıl olmalı?
• Gülümseyen
• Aktif
• Yeniliklere ve gelişmeye açık
• Başarma isteğine sahip
• Ekip çalışmasına yatkın
• İnsan ilişkilerinde başarılı