1 trilyona Osmanlı Belgeleri kavurması

Şeref OĞUZ

Türk Tarih Kurumu'nun Başbakanlık Arşivleri'ne yönelik bir projesi var; Osmanlı arşivlerini bilgisayara yüklemek, internete açmak. Harcanacak para 1 trilyon lira. Projeyi Türk Tarih Kurumu yönetecek, Başbakanlık Arşivleri de yardımcı olacak.
Bazıları bazen öylesine güçlü gerekçelerle karşınıza gelirler ki, nutkunuz tutulur, itiraz etmeye çekinirsiniz. 10 yıldır bilgi ekonomisi üzerine çalışıyor ve Türkiye'nin dijitalleşme sürecinde, internetin yaygınlaşmasında elimden geleni yapıyorum. Ve Türkçe içeriğin böylesine az olduğu ortamda, arşiv kavramının, içerik zenginliğinin önemini biliyorum.
Ancak "doğru" bir amaca, "yanlış" gerekçelerle yaklaşanların da şiddetle karşısındayım. Yalnızca bu yıl içinde, yüksek teknoloji ve bilgisayar diye yola çıkan pek çok kamu kurumunun çöpe attığı para 250 milyon dolar civarında. Belki amaç "halisane" ancak kullanılan araçlar kötü olunca hem para hem zaman kaybediliyor hem de birileri, "çağdaşlık maskesiyle" devleti soyuyorlar.
Uydu ihalesinde dahi yolsuzluk yaparak yolsuzluk kavramını yörüngeye oturtan bir ırkın ahvadıyız. Şimdi de benzer gariplik Türk Tarih Kurumu'nun Projesi'nde yaşanacak. Peki nedir bu proje?
Devlet arşivlerinde milyarlarca Osmanlı belge ve bilgisi var. Başbakanlık Arşivi yıllardır bunları tasnif ve takdimle uğraşır. Gelinen nokta, mevcut yığının onda birine dahi erişmiş değil. Bu noktada bilgi teknolojileri imdada yetişiyor ancak uzman ve ekipman eksikliği yüzünden tasnif hizmeti aksıyor.
Bu noktada Türk Tarih Kurumu'nu (TTK) devreye girerken buluyoruz. TTK, 35 bilgisayar ve 82 scanner, 100 megabitlik kablolama ile Osmanlı arşivinin dijitalleştirilmesine talip oldu. Hizmeti karşığılı devlette 1 trilyon talep ediyor. Biraz detay; 200 bin dolar yazılım için, 240 bin dolar donanım için, 8 milyar lira masa sandalye için, 60 milyar lira bina mefruşatı için, 742 milyar ise 6.5 milyon belgenin dijital ortama aktarılması için. Haa, neredeyse unutuyordum; 16.8 milyar lira da aralarında Yusuf Halaçoğlu ve Oğuz İçinsoy gibi isimlerin bulunduğu 4 kişilik danışma kurulu için...
Bu proje kaç paraya çıkar, niçin Devlet Arşivleri'nin mevcut bilgisayar sistemi (ki TTK'nın önerdiklerini yapmaya muktedirdir) kullanılmaz, bunları uzun uzun uzun yazacağım. Dijital soygun mu yoksa dijital salaklık mı olduğunu tam olarak kestiremediğim bu konuyu masaya yatıracağım. Ancak ben derhal durdurulması gereken bir cinayetten söz etmek istiyorum;
Tüm dünyada tarihi değeri haiz belgeler, her türlü dış etkene karşı özel koruma gerektirir ve bu belgeler arşivlenirken asla sıcak ışık kaynaklı aletler kullanılmaz. Genel çözüm şudur; Soğuk ışık kaynaklı mikrofilm kameralarına alınan belge, buradan bilgisayar ortamına aktarılır.
Ancak TTK, projesini, 82 adet scanner (tarayıcı) ile oluşturuyor. Bu alet, tıpkı fotokopi cihazı gibidir ve dijital kopyasını alacağı belgeyi, güçlü bir ısı - ışık kaynağıyla bombardıman eder. Bir bakıma hafiften kavurur. artı, kimi pul kadar kimi de çarşaf kadar boyuta sahip Osmanlı belgeleri, bu aletlerle sisteme aktarılamaz. Bunun için dijital kamera veya mikrofilm kamerası gerekir. Ancak ön koşul soğuk ışık zaruretidir.
TTK'nın projesini Devlet Arşivleri'ne dayatmaya çalışan Müsteşar Yardımcısı Füsun Köroğlu umarım ne yaptığının farkındadır. Aksi halde 1 trilyona fazla acımam ama kavrulmuş Osmanlı belgelerinin akibetinden endişe duyarım.


Yazara Email seref.oguz@milliyet.com.tr