Demokrasinin ve kalıcı barışın ön koşulu olan ifade özgürlüğünü koruma çabalarından dolayı Nobel Barış Ödülü’ne layık görünen gazeteciler Maria Ressa ve Dmitry Muratov, gazeteciliği desteklemek ve dezenformasyonla mücadele etmek için 113 imzacıyla on maddelik bilgi ekosistemi çözüm planı hazırladı. Oslo Nobel Barış Merkezi’nde gerçekleşen İfade Özgürlüğü Konferansı’nda sunulan metin, günümüz teknolojisinin toplumları ileriye taşıma potansiyeli, baskın internet platformlarının iş modelleri ve tasarımlarının sonuçları üzerine. Metin insanlığın ilerlemesi için teknolojinin birkaç kişinin zenginliği ve gücü için değil, herkesin hak ve özgürlüklerini ileriye taşımak için kullanılmasının önemine vurgu yapıyor. Büyük teknoloji şirketlerinin iş modellerinin tahrif ettiği bilgi ekosisteminin karşı karşıya kaldığı varoluşsal tehdide karşı sunulan çözüm önerileri şöyle:
*Teknoloji şirketlerinin, kamuya açıklanması gereken bağımsız insan hakları etki değerlendirmeleri yapmasını ve içerik yönetiminden algoritma etkilerine, veri işleme ve bütünlük politikalarına kadar işlerinin tüm yönlerinde şeffaflık talep etmelerini zorunlu kılın.
*Güçlü veri koruma yasalarıyla vatandaşların özel yaşam hakkını koruyun.
*Küresel çapta özgür basına ve gazetecilere yönelik suiistimalleri alenen kınayın ve bağımsız medyaya ve saldırı altındaki gazetecilere fon ve yardım sağlayın.
*AB’ye çağrı. Dijital Hizmetler ve Dijital Piyasalar Kanunları’nı uygulamada iddialı olun, böylece bu kanunlar şirketler için sadece ‘yeni evrak işlerinden’ daha fazlası anlamına gelir ve bunun yerine onları iş modellerinde sonlandırma gibi değişiklikler yapmaya zorlar. Temel hakları tehdit eden ve dezenformasyon ve nefreti yayan algoritmaların sonunun geldiğinden emin olun.
*Bu uygulamanın temelde insan haklarıyla bağdaşmadığını kabul ederek, gözetim reklamcılığını yasaklamak için acilen yasa teklifinde bulunun.
*İnsanların veri haklarının nihayet gerçeğe dönüşmesi için AB Genel Veri Koruma Yönetmeliğini gerektiği gibi uygulayın.
*Avrupa Medya Özgürlüğü Yasası’na gazetecilerin güvenliği, medyanın sürdürülebilirliği ve dijital alanda demokratik garantiler için güçlü güvenceler ekleyin.
*Yukarı doğru dezenformasyonu keserek medya özgürlüğünü koruyun. Bu, herhangi bir yeni teknoloji veya medya mevzuatında herhangi bir kuruluş veya kişi için özel muafiyetler veya oymalar olmaması gerektiği anlamına gelir. Küreselleşen bilgi akışları ile bu, demokrasilere zarar vermek ve her yerde toplumları kutuplaştırmak için endüstriyel ölçekte dezenformasyon üreten hükümetlere ve devlet dışı aktörlere açık çek verecektir.
*Büyük teknoloji şirketleri ile Avrupa devlet kurumları arasındaki lobicilik faaliyetlerine suni kamuoyu oluşturma kampanyalarına karşı çıkın.
*BM’ye çağrı. BM Genel Sekreteri’nin, mevcut statükoya meydan okuyacak ve nihayetinde gazetecilere karşı işlenen suçların maliyetini artıracak Gazetecilerin Güvenliğine (SESJ) odaklanan “özel bir Elçi” oluşturun.
Dünya medyası teknolojinin yarattığı dezenformasyon, kutuplaşma, nefret söylemi ya da gazetecilerin güvenliği, medyanın sürdürülebilirliği ve dijital alanda demokratik garantiler için güçlü güvenceler ararken, medyada yer alan bir haber, teknolojinin bu taleplerin ne kadar uzağında olduğunun da bir göstergesi gibi… Haber şu: Çin’in en büyük video oyunları tasarımcılarından biri, şubelerinin başına yapay zekâ ile yönlendirilen bir insansı robot atadı. Robot CEO’nun adı Bayan Tang Yu. Bu, dünya üzerinde gerçekten bir ilk! Üzerinde düşünmeye değer.
