Ali Em - Mevsimlerin insan yaşamında önemli bir yeri vardır. Mevsimler, yılın Güneşten ısı, ışık alma süresi ve dolaysıyla iklim koşulları yönünden farklılıklar gösteren ve dört bölümden oluşan zaman sürecidir. Diğer bir anlatımla, zaman göstergesinin bir parçasıdır. Zaman, etkileşim içinde geçmişi, içinde bulunan süreci ve geleceği içine alan sürekliliği, değişkenliği ve sınırsızlığı içeren bir sürecin adı olarak tanımlandığında, mevsimler ise bu sürecin bir zaman ölçüm parçası olarak tanımlanır. Mevsim sözcüğü Arapça dilinden dilimize geçmiştir. Mevsimlerle, insan yaşamının iç içe olduğu, yaşam sürecinin mevsimlere göre şekillendiği görülür.
En önemli neden
Mevsimlerin ana öğeleri; ısı, ışık ve iklim koşulları olduğuna göre, iklim değişikliğinin en önemli nedenlerinden birinin küresel ısınma olduğu bilinmektedir. Küresel ısınma, atmosfere salınan sera gazların etkisiyle yıl içinde ölçülen sıcaklıkların artışı sonucu meydana gelen iklim değişikliğidir. Dünyadaki nüfus artışı ve buna bağlı olarak enerji tüketimi, toprak kullanımı, ticaret ve ulaşım gibi insan aktivitelerindeki artışlar ve sanayinin gelişmesi gibi nedenlerin bu değişikliğe yol açtığı bilinir.
Küresel ısınma, iklim değişikliği sonucu, kuraklık, çölleşme, yağmurların dengesizliği, hortum ve tayfun gibi meteorolojik olaylarla kendini gösterir ve alışılmış mevsim göstergelerinde de bu iklim değişikliğine bağlı olarak değişiklikler yaşanır ve görülür. Küresel ısınma sonucu meydana gelen bu hava olayları, günden güne başta insanlar olmak üzere, tüm canlıların yaşam süreçlerini etkilemekte ve zorlaştırmaktadır.
Mevsimlerin kendi içerisinde yıllık olarak ayrımı, ana öğelerin varlığına göre, kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimleri olarak belirlenmiştir. Kısaca bu mevsimlerin alışılmış özelliklerinin verilmesi önemli görülür.
KIŞ: Dünyanın yarım küresini Güneşten uzaklaştıran yörüngesi sayesinde oluşur. Diğer bir anlatımla, Güneşin Dünyadan uzaklaşarak Dünyanın soğuması olaydır. Bu mevsimin ayları, aralık, ocak ve şubattır. Mevsimlerin en soğuğudur. Kar ve yağmur en fazla bu mevsimde yağar. Kış mevsiminde, insanlar zamanlarının çoğunu kapalı yerlerde geçirdiklerinden diğer mevsimlere göre, daha hareketsiz kalacaklarından performansları düşer ve bunlara bağlı olarak, bedensel ve ruhsal rahatsızlıklarında artışlar olur. Bu mevsimde, bazı hayvanlar sıcak bölgelere göç ederler ve bazıları da toprağın altına ve inlerine girmek suretiyle kış uykusuna yatarlar.
İLKBAHAR: Güzelliklerin, bir başka yaşandığı ve görüldüğü zaman sürecidir. Bu mevsimde, Atmosferin ısınmaya başlaması, toprağın neminin ortaya çıkması ve uyanması, insanlarında ruhsal yönden rahatladığı mevsimin adıdır. Mart, nisan ve mayıs bu mevsimin aylarıdır. Bu aylarda tabiatta, canlıların kış uykusundan uyandığı, ormanların ve bitkilerin çiçeklerini ve yapraklarını açtığı, kuşların ve bir kısım hayvanların yuva ve benzeri yerleri yapmak için çaba harcadıkları, insanların ise, bu yeşil görüntüler karşısında, içlerinde filizlenen umutlarla yaşama mutlulukla baktıkları mevsimdir.
YAZ: Kuzey Yarım Kürenin en sıcak günleri 21 Haziran-22 Eylül arasında yaşanır. Bu mevsimin ayları, haziran, temmuz ve ağustostur. Yaz aylarında insanlar bedenen ve ruhen daha sağlıklıdırlar. İnsanların deniz suyundan ve güneş ışınlarından en çok yararlandıkları mevsimdir. Güneş banyolarının romatizmal hastalıklara, D vitamini dönüşümüne ve bir kısım cilt hastalıklarına iyi geldiği bilinir. Meyve, sebze ve tahıllar bu mevsimde yetişir ve hasatlarına başlanır. Kısaca bu mevsimin en önemli özelliği sıcak iklim olmasıdır.
Hazan ve hüzün
SONBAHAR: Eylül, ekim ve kasım aylarını içine alan zaman aralığıdır. Bu mevsim, hazan ve güz adlarıyla da bilinir. Hazan sözcüğü çoğu zaman hüzünle eş tutulsa da, bu benzeşim doğru değildir. Hazan sözcüğü Farsça, hüzün sözcüğü Arapça kökenlidir. Ancak yılın son mevsimi olması nedeniyle, insanların yaşam sürecinde bir duygu hüznü olabileceğini de yok sayamayız.
Bu bağlamda, insan duyguları üzerinde etkisi olan bu mevsimin; kendine has güzellikleri, renk renk sararan ormanların görüntüleri, insan ruhların da oluşan huzurun verdiği hazda bir başkadır. Yerleşim yerlerinin vazgeçilmezi olan çınar ağaçlarının bu mevsimdeki görüntüleri doyumsuz olup, sararan yapraklarının hafif esintili rüzgârlarla toprağa yelpazelenerek dökülmelerinin görüntüleri de seyre değerdir. İnsanların, sosyal yaşamında bu mevsimin önemi büyüktür. Yaz mevsimi ile birlikte hasatlarına başlanan ürünlerin semerelerinin toplanması ve ihtiyaçlarının karşılanması, yine beden sağlıklarının korunması ve hastalıklara karşı önlemlerin alınması bakımından, aşılarını yaptırdıkları mevsimdir. Kısaca kış mevsimine hazırlığın yoğunlaştığı mevsimdir.
Küresel ısınmayla mevsimlerin, iç içe olmaları ve birbirleriyle etkileşim içerisinde bulunmaları nedeniyle, yukarıda açıklanan dört mevsimlerin özelliklerin de değişimlerin yaşanmaması için alınacak önlemlerin önemi büyüktür.
SONUÇ: Küresel ısınma sonucu meydana gelen iklim değişikliğinin, mevsimlerin ısı ve ışık dengesi üzerindeki etkilerinin ne kadar yıkıcı ve yok edici olduğu zaman zaman görülür ve yaşanır. Bu etkilerin gelecekte ilerlemesinden korkulmakta ve insanların bedensel, ruhsal yapıları üzerindeki etkilerinin korkunç olacağı tahmin edilmektedir. Küresel ısınmaya karşı alınacak önlemleri içeren Paris İklim Anlaşmasının, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesinin gereklerinin, bir an önce uygulamaya geçirilerek bu tehlikeyi önlemeyi, Dünya devletleri, başta insanlar olmak üzere, bütün canlılar adına görev bilmelidirler.