Aşı obezleri
Başlığı açayım...
“Zengin uluslar aşıları oburca yutuyor.”
Global Opinions Editörü Karen Attiah, “Zengin ülkeler dünyada üretilen aşıların büyük çoğunluğunu yutarken, yoksullar -kalitesi daha düşük ve sayıları yetersiz- aşılara bile erişmiyor” görüşünde.
“Aşı obezitesi” zengin ülkelerin “şovenizmini” de yansıtıyor.
İnsanlığı eşitsizlik ekseninde daha da bölüyor.
Yoksulların sırtına “tıbbi eşitsizlik” yükü de binmekte.
Duke Üniversitesi Küresel Sağlık İnovasyon Merkezi’ne göre “7 milyar
200 milyon doz onaylanmış Kovid-19
aşısı alımından 4 milyar 200 milyon
dozu en zengin ülkelere gitti.”
Yani...
Dünya nüfusunun yalnızca yüzde 16’sını temsil eden yüksek gelirli ülkeler dozların yüzde 60’ına el koymuş durumdalar.
KİMSE GÜVENDE DEĞİL
Hadise sadece “zengin obezler” ya da “zengin ırk üstünlüğü” ve küresel eşitsizlik değil.
Bu durum büyük “küresel sağlık” tehdidini de üretiyor.
Çünkü...
Virüs ve varyantları (mutasyonlar) yayılırken “herkes güvende olana kadar kimse güvende olmayacak.”
Zengin ülkeler, mutasyonlara, -tam yayılma, üreme ve gelişme ortamları olan- yoksul coğrafyalarını bırakıyor.
Oradaki mutasyonlar örneğin Güney Afrika varyantı, zenginlerin yuttuğu, stokladığı, el koyduğu aşı dozlarını yetersiz kılacak ya da etkisini düşürecek potansiyel tehdit.
BUMERANG
Yoksulların karşı karşıya bırakıldığı aşılara erişilmezlik sorunu bir bumerang gibi dönüp “aşı obezi zengin ülkeleri vurabilir.”
Düşünün...
Yaklaşık 1 milyar insanın yaşadığı Sahra altı Afrika’nın tamamında 1 Şubat 2021’e kadar sadece 25 kişiye -ilaç denmeleri hariç- doz verildi. (Kaynak: Cape Town-DSÖ)
Güney Afrika’ya AstraZeneca tarafından üretilen ilk milyon dozun -nihayet- pazartesi ulaşması bekleniyor.
Oxford Üniversitesi’yle geliştirilen AstraZeneca aşısının an itibarıyla “dünyanın en uygun fiyatlı seçeneklerinden biri olduğu” değerlendirilmesi yapılmakta.
Hedef pazarı “düşük ve orta gelirli ülkeler...”
Ama...
Virüsün “Güney Afrika varyantına karşı” etkinliği hakkında henüz bir bilgi yayımlanmamış bulunuyor.
ZENGİN PENÇESİ ARTIĞI
ABD’de üretilen Johnson&Johnson’dan da 9 milyon doz gelmesi bekleniyor ama aşının etkinliği Amerika’da yüzde 72’den Güney Afrika’da yüzde 57’ye düşüyor.
...............
Bütün bu aşıların finansmanını kâr gayesi olmayan uluslararası kuruluşların koalisyonu “Covax” sağlamakta.
Düşük ve orta gelirli ülkeler
için Covax -neyse ki zenginlerin
pençesinden- 2 milyar 100 milyon
doz sökebilmiş.
Fakat...
Tamamının 2021’de uygulanabileceği zor.
Umut...
Yoksul ülkelerde aşılamanın gene de ciddi bir şekilde iki ay içinde başlayabilmesinde.
Oysa...
Mutasyonları önlemek için mümkün olan en kısa zamanda en fazla aşıyı küresel coğrafyada eşit olarak yapabilmek şart.
FAUCI FORMÜLÜ
ABD Başkanı Biden’ın Kovid-19 danışmanı Dr. Fauci, en etkin formülü şöyle açıklıyor:
“Virüsler çoğalamadıkça mutasyona uğrayamazlar. Hücrelere giremedikçe de çoğalamazlar. O halde... En iyi yol olabildiğince hızlı ve çok aşılama yapmaktır.”
Fauci doğru söylüyor da nüfusunu birkaç kez katlayacak kadar Kovid-19 aşısına el koyan “aşı obezi” bir zengin devlet de ABD.
Öte yandan...
En az 1 milyar 200 milyon doz aşı satın almış ama dağıtımı ve uygulaması hâlâ verimsiz ve başarısız.
O nedenle...
ABD’nin “sürü bağışıklığına ulaşmasının” 2 ila 3 yıl alabileceği tahmin ediliyor.
EKONOMİ BÖYLE BİR ŞEY
İtalya’da küçük bir sahil kasabasına zengin bir turist gelir.
Kasabanın tek oteline girer.
Resepsiyona 300 euro bırakır ve “yukarı çıkıp odalara bakmak istediğini, beğenirse kalacağını” söyler.
Turist yukarı çıkınca, otel sahibi 300 euro’yu alıp aceleyle karşıdaki kasaba koşar ve ona olan borcunu öder.
Kasap, otelciden aldığı parayla az ötedeki besici çiftçiye gider, ondan veresiye aldığı etin parasını verir.
Cebine 300 euro’yu koyan çiftçi doğruca benzin istasyonuna gider.
İstasyon sahibine ödeme yaparak traktörünü çalıştırmak için açtığı borcu kapatır.
Benzin istasyonu sahibi çiftçiden aldığı bu parayla “kasabanın hayat kadınına” koşar.
Ve...
Kadının ona açtığı veresiyeyi kapatır.
Eline 300 euro’yu alan “hayat kadını” doğruca otelin yolunu tutar.
Otel sahibine olan borcunu resepsiyona bırakır.
.................
Turist bir süre sonra aşağı iner, odaları gezdiğini, manzaraya baktığını, yataklara uzandığını ama beğenmediğini, kalamayacağını söyler.
Resepsiyondan 300 euro’sunu geri alır ve gider.
................
Sonuç...
Kimse 1 sent bile kazanmamıştır.
Ama...
Tüm kasabalı borçlarını ödemiş, geleceğe umutla bakmaktadır.
