Yaşadığımız sürecin “Cumhu-riyet tarihindeki en bunalımlı yıllar olduğu” görüşleri yoğun.
Hatta...
“İkinci Kurtuluş Savaşı” yorumları da yapılmakta.
Bu bağlamda “Kurtuluş Savaşı”nı hatırlamakta yarar var.
İki gerçeğe işaret edeyim.
1- Kurtuluş Savaşı sadece “askeri” değil “diplomatik” başarıdır da.
2- Kurtuluş Savaşı’nda “yedi düvel” denilen işgalci Batı kuvvetlerine yani “dış düşmanlara” kayıplarımızdan daha fazlasını “içteki düşmanlara” verdiğimiz bir acı gerçektir.
DİPLOMASİ BAŞARISI
1- Çarlık Rusya’sı yerine kurulan Sovyet Rusya’nın daha başından itibaren Milli Mücadele’ye büyük desteği sağlanmıştı.
Mustafa Kemal tarafından Moskova’ya gönderilen Halil (Kut) Paşa, Temmuz 1920’de geri dönerken, yanında 400 kilo külçe altın getirmişti.
Bunun 200 kilosu doğu cephesi içine ayrıldı, kalanı Ankara’ya getirildi.
Gene Mustafa Kemal tarafından Moskova’ya gönderilen Yusuf Kemal Bey 1 milyon ruble daha getirdi.
Bu ilk yardımları başkaları izledi.
16 Mart 1921 tarikli “Moskova Anlaşması”ndan sonraki 1 yılda Sovyet Rusya, Ankara hükümetine karşılıksız olarak 39 bin 275 tüfek, 327 makineli tüfek, 54 top, 62 milyon tüfek, 147 bin top mermisi ve mühimmatın yanı sıra 10 milyon altın ruble de yardım göndermişti.
......................
Sovyet Rusya’nın veremediği silahların Almanya’dan alınabilmesi için de Ruslar Almanya’ya 1 milyon 800 bin ruble, İtalya’daki bir hesaba 1 veya 3 milyon İtalyan ruleti, ayrıca, Ankara’ya 200 kilo külçe altın ve gıda/tahıl yardımı yaptı.
Bu büyük yardımın ötesinde doğu sınırı güvence altına alındığı için Türk orduları batı cephesine kaydırılabilmiştir.
Rusya’nın geniş çaplı askeri yardımları 1922 yılı boyunca sürmüştü.
Fransızlar Adana, Antep, Maraş ve Urfa’dan çekilirken yapılan anlaşmaya göre Türkiye’ye 10 bini aşkın tüfek, 1500 sandık mermi ve -parası ileride ödenmek üzere- 10 hangar, 4 yedek uçak motoru, 3 telsiz istasyonu ile Brege tipi 10 uçak bırakmıştı.
Sonrasında ise 1500 makineli tüfek, 3 bin sandık fişek, 200 kamyon ile askeri malzeme satmıştı.
.....................
İtalyanlar savaştan çekilirken Ankara hükümetine 20 spot 13 tipi uçak, 20 bin tüfek, büyük miktarda mühimmat sattılar.
Hatta...
İtalyanlar ve Fransızlar Akdeniz’den Ankara’ya yardım getiren Alman gemilerinin güvenliğini sağlamışlardı.
İngiltere’yle diplomatik ilişkilerde başarı sağlanmıştır.
14 Nisan 1921’de İngiltere hükümeti Atina’ya Türk-Yunan savaşında kesin tarafsızlığını belirten bir nota vermişti.
Sonuç...
Her savaşın başında ve sonunda diplomasi masası kurulur.
Savaş kadar önemlidir.
Mustafa Kemal dehası diplomasi masasındaki performansıyla da tarihe geçmiştir.
İÇ DÜŞMANLAR
2- Kurtuluş Savaşı’nda rakamlar değişik olmakla birlikte savaş tarihine Mustafa Kemal Atatürk çağının diğer liderlerine göre en az insani kayıpla savaşan / savaş kazanan lider olarak geçmiştir.
Ama...
Kurtuluş Savaşı’nın asıl kayıpları iç isyanlardadır.
Midyatlı aşiret reisi Ali Batı’nın isyanı, saltanat ve hilafetten yana tavır alan Konya birinci ve ikinci Bozkır isyanları.
“Ankara hükümetinin kâfir olduğunu” iddia eden Bayburtlu Şeyh Eşref’in isyanı, İstanbul hükümetinin hilafet ordusuna katılanların birinci ve ikinci Anzavur isyanları...
Birinci ve ikinci Düzce isyanları, Yozgat Çapanoğullarının isyanı, Bahtiyar aşireti Reisi Cemil Çeto’nun isyanı.
“Milli Aşireti” olayı, İnegöl olayları, Çerkez Ethem ve Koçgiri isyanları.
Kurtuluş Savaşı süresince daha büyük insani kayıp bu isyanlarda verilmiştir.
.......................
Bu bilgiler için Ayşe Hür’ün “ÖTEKİ TARİH 2” kitabından yararlandım. Profil Yayıncılık, 2012
