ABD ile satranca devam...
Ankara-Washington ilişkilerinde tek konu Suriye ya da Gazze ateşkesi değil.
Önümüzdeki dönemde ABD’den gelecek iki talep olacak.
Bu taleplerden birisi İsrail ile ilgili.
ABD’nin Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Barrack, Bahreyn’de düzenlenen bir forumda konuştu.
Önce, “Türkiye ile İsrail savaşmayacak” dedi, ardından da “Hazar Denizi’nden Akdeniz’e kadar bir işbirliği görecekseniz.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrail’de bu soykırımcı kabine işbaşında olduğu sürece Tel Aviv ile işi olmaz.
Kabine değişir, Tel Aviv iki devletli çözüm konusunda samimi adımlar atarsa, ancak o zaman bir diyalog başlayabilir ama iş birliği hayali kısa ve orta vadede mümkün değil.
Yine de bu sözleri, Washington’ın iki ülke arasında çatışma istemediğinin bir kanıtı olarak kabul edebiliriz.
Şara’nın Beyaz Saray’da kabul edilecek olması da ABD’nin, Türkiye-İsrail çatışma alanı olarak görülen Suriye sahasında riski azaltma çabası olarak kabul edilebilir.
Yine de Trump’ın Şara’dan neler isteyeceğine özellikle de SDG’nin Şam’a entegrasyonu için söyleyeceklerine bakmamız gerekiyor.
★★★
Gelelim ABD’nin Türkiye’den istediği, isteyeceği, bir diğer adıma.
Washington, Türkiye-Libya ve Yunanistan-Mısır arasında imzalanan anlaşmalardan sonra çakışan münhasır ekonomik bölgeler konusunda bir zirve düzenlemeye çalışıyor.
Plan, ABD’nin Türkiye, Yunanistan, Mısır ve Libya’yı tek bir masa etrafında toplama çabası olarak kabul edilebilir.
Burada sorunlu 3 tane alan var.
Birincisi, ABD enerji devi Chevron, Girit’in Libya sahasına düşen bir alanda Yunanistan’dan arama izini aldı.
Gelen bilgiler Chevron’un şu anda Libya ile görüşmeler yaptığı ve enerji kaynaklarının çıkarılması konusunda iş birliği aradığı yolunda.
Chevron deyip geçmeyelim, Trump’ın ilk başkanlık dönemindeki ilk dışişleri bakanı Chevron’un CEO’su olan isimdi, dolayısıyla Chevron’u dikkatle izlemek lazım.
İkinci sorunlu alan, 6-8 Kasım’da Atina’da yapılacak olan enerji zirvesi.
Atina, çok önemliymiş gibi göstermeye çalışıyor; dünyanın en önemli zirvesi değil ama ABD Enerji Bakanı ve Trump yönetiminden 3 isim daha zirvede olacak.
Bizim için sorunlu olan alan, ABD’nin yanına Yunanistan, İsrail, Kıbrıs Rum Kesimi’ni alarak iş yapma iştahının henüz geçmiş olmaması.
Trump Yönetimi, Doğu Akdeniz’deki enerji gerginliğinde bugüne kadar net bir siyasi tavır almadı ama Biden’ın açıkladığı Hindistan’dan başlayıp, İsrail’in Hayfa Limanı’na ve oradan da Pire Limanı’na gitmesi planlanan projeden vazgeçmiş değiller.
Üçüncü sıkıntılı nokta, Lübnan ile Rum Kesimi’nin imzaladığı ekonomik münhasır alanlar anlaşmasının yürüyor olması.
Bu anlaşma, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilan ettiği alanların bir kısmıyla çakışıyor.
Klasik engelleme politikamızın yanına, daha radikal bir adım eklemek mümkün mü diye bakabiliriz de..
1960 Kurucu Antlaşması maddelerine göre Kıbrıs Cumhuriyeti, İngiliz Milletler Topluluğu haricinde her istediği yere üye olamaz.
Rum Kesimi halen Kıbrıs Cumhuriyeti’ni sürdürdüğünü iddia ettiğine ve Türkiye, AB’ye üye olmadığına göre, bu konuda eski defterleri açmak mümkün olabilir.
1990’lı yıllarda Brüksel’in Rum Kesimi’ne tam üyelik perspektifi vermesine itiraz etmemiştik,
O dönem eski Avrupa Adalet Divanı yargıçlarının Türkiye’nin tam üyeliğe hukuken itiraz etme hakkı olduğuna dair yorumlar okumuştum.
Bir seçenek olarak masanın üzerinde tutmakta fayda olabilir.
★★★
Rusya’dan bizim aldığımız S-400’lerin 5 katını alan ve aktive eden Hindistan ile ABD, Savunma İşbirliği Anlaşması imzaladılar.
Lockheed Martin şu anda Hindistan’da F-16 fabrikası kuruyor, saldırı helikopterleri de üretecekler.
Trump Yönetimi’nden gelecek ricaların işaretlerini görüyoruz ama Türkiye’de F-35 satışı için gereken yasal değişiklik ve CAATSA yaptırımlarının kaldırılması konusunda daha Beyaz Saray harekete geçmedi.
Trump, Türkiye’yi çok sevdiği için değil ama seçimlerde Biden’a destek verdikleri için Atina’ya kızgın.
ABD’nin Atina Büyükelçisi daha geçen cuma görevine başladı ama Beyaz Saray, Ukrayna’ya gaz tedariği dahil Atina’dan çeşitli taleplerde bulunuyor.
Yunanistan’ın gelecek 10 yılda silahlanmaya harcayacağı para minimum 27 milyar dolar olarak açıklandı.
ABD; bu pastadan da pay almak isteyecek. Kongre’deki Yunan ve Yahudi lobileri ilişkilerin ısınması için bastıracak ve dolayısıyla Atina ile yumuşama süreci başlayacak.
Beyaz Saray, 4 artı 1 enerji zirvesi düzenlemek istiyorsa, önce Atina ve Tel Aviv’e, Akdeniz’in kaynaklarını Türkiye olmadan kullanamayacakları mesajını vermeli.
Aksi durumda bir zirve toplansa bile oradan bir sonuç çıkmaz.
Washington ile oynadığımız satranç oyununda Ankara başta F-35’ler olmak üzere beklediği hamlelerin yapılmasını istiyor, Beyaz Saray aynı anda farklı tahtalarda hamle yaparak bizimle maç yapmaya çalışıyor...
