Mart ayında gökyüzünde neler göreceğiz?
Uyarı: Bu bir astroloji yazısı değildir! Salt bilimden bahsedilecektir
Geçen ay ilkini yazdığım "Bu ay gökyüzünde neler göreceğiz?" yazı dizimin ikincisi olan bu yazımda, martın gökyüzünü ele alacağız. Bu ay herhangi bir göktaşı yağmuru yok. (Tabii bu hiç yıldız kayması göremeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Sadece normal zamanda ne kadar görülüyorsa o kadar görebilirsiniz.) Yıldızlar ise normal kış takımyıldızları, en belirgin olanlar Avcı, Aslan, Çoban, Başak, Yengeç, Büyükayı, Küçükayı, Kral, Kraliçe, İkizler, Küçük Köpek, Büyük Köpek, Arabacı, Boğa, Kahraman Takımyıldızları.
Şimdi hareketleri daha ilgi çekici olan gezginlerden bahsedelim:
Merkür: Ayın başlarından itibaren Güneş battıktan hemen sonra batıya çok dikkatlice bakarsanız, soluk bir şekilde görebilirsiniz belki (üzgünüm ama şehirde yaşayanlar hiç umutlanmasın). Ancak 15 Mart'ta bu gezegen batı ufkunda daha da yükselecek ve 2018 yılı için en uygun gözlem konumunda olacak. Yani bu yıl cılız Merkür'ü görmek istiyorsanız 15 Mart'ta biraz yüksek bir yerde, akşam saatleri batı ufkuna bakmayı deneyebilirsiniz (Bu tarihte şehirdekilere de biraz umut hakkı tanıyorum)
Venüs: Eğer tesadüfen bulutsuz bir akşam vakti batıya bakarsanız onu görememenizin imkanı yok. Venüs, Güneş ve Ay'dan sonra gökyüzünün en parlak cismidir. Şehirdekiler de dahil, herkes çok rahat gözlemleyebilir. Ancak eğer ışık kirliliğinin az olduğu bir yerde onu görürseniz, parlaklığı karşısında hayrete düşersiniz. Ayın başında biraz alçak olsa da, her geçen gün yükselecek ve onu daha kolay ve daha uzun sürelerde görebileceğiz.
Mars: Gece 2 civarı doğudan yükselecek olan gezegeni tüm ay görebileceğiz, hatta gittikçe daha erken doğmaya başlayacak ve Güneş kendini gösterip de gün doğana dek görülebilecek. Venüs kadar parlak olmasa da, Mars da gözlerimizin rahatlıkla seçebileceği gezegenlerden. Mars ve Satürn için şunu söyleyebilirim: Hani şehirde ışıkların altında yaşıyorsunuz da gökyüzüne baktığınızda zar zor 1-2 tane yıldız görürsünüz ya, işte bu ikisinin parlaklıkları da yaklaşık o civarda. Yani nereye bakacağınızı bilirseniz, onları normal birer yıldız gibi görebilirsiniz.
Jüpiter: Gece yarısı civarı doğup sabaha kadar geceyi aydınlatacak büyük Jüpiter. Hayli parlak olan bu gezegen de genel olarak Venüs'ten sonraki en parlak gezegen. Yani rahatlıkla görebiliriz.
Satürn: Güneş Sistemi'nin en ilgi çekici gezegeni, ihtişamlı halkalarıyla Satürn, gündoğumundan yaklaşık 3 saat önce doğup sabaha kadar gökyüzünde olacak. Venüs, Jüpiter ve Mars'tan daha az parlak ama olsun, sabahın 4'ünde ışık kirliliği daha az olacaktır, o saatte uyanıp bakarsanız görebilirsiniz. İlk defa bakacaksanız, çıplak gözle sıradan bir yıldızdan farklı bir şey beklemeyin derim. Hele halkaları için dürbün bile yeterli değil, teleskop gerekli.
Ay: 2 Mart'ta dolunay, 9 Mart'ta son dördün, 17 Mart'ta yeniay, 24 Mart'ta ilkdördün, 31 Mart'ta tekrar dolunay olacak. Bu 31 Mart'taki dolunay, aynı ay içerisinde gerçekleşen ikinci dolunay olduğu için 'Mavi Ay' olarak adlandırılıyor. Başka hiçbir olayı yok, sadece isimlendirme bu şekilde.
Güneş Sistemimizde iki gezegen daha var: Uranüs ve Neptün. Ancak onları çıplak gözle göremiyoruz, bu yüzden onlardan bahsetmeyeceğim.
Bitti Mi? Bitmedi...
Güneş Sistemi'ndeki gezegenler yaklaşık olarak bir düzlem içerisinde hareket eder. Bu da şu demek oluyor: Gezegenler gökyüzünde yaklaşık aynı yolu izler, bu yola da 'Tutulum Çemberi' denir. Hatta sadece gezegenler değil, Güneş ve Ay da bu yolda ilerliyor gökyüzünde. Bu yüzden Ay ve gezegenlerin bazı günler çok yakın görünmeleri hiç de tesadüf değil. Bu yakınlaşmaların bizim için önemi şu: Ay'dan yola çıkarak diğer gezegenleri bulabiliriz! Şimdi mart ayı için bu tarihlere göz atalım:
7 Mart: Ay ve Jüpiter birbirlerine yakın görünecekler. İkisi de gece yarısından sonra doğacağı için gecenin ikinci yarısı bakmak gerekecek. Jüpiter, Ay'ın biraz sol altında olacak, orada görünen tek yıldızımsı şey Jüpiter olacağı için o mu değil mi diye şüphelenmeyin.
10 Mart: Bu kez de Ay ve Mars buluşacaklar. Sabaha karşı doğacak ikilide Mars, Ay'ın sağ altında bir yerde olacak.
11 Mart: Yine sabaha karşı Satürn Ay'a eşlik edecek. O da Ay'ın sağ altında olacak. Bu iki günden sonra artık Mars ve Satürn'ün birbirine göre konumunu da biliyor olacaksınız. İlerleyen günlerde görmek istediğinizde artık nereye bakmanız gerektiğini Ay olmadan da bilebileceksiniz.
28 Mart: Bu kez Ay'a eşlik edecek olan bir gezegen değil, bir yıldız olacak. Bu yıldız, Aslan takımyıldızının en parlak yıldızı Regulus. Yani tutulum çemberinde tesadüf eseri de olsa bazı yıldızlar da var.
Geçen ayki yazımda gördüğümüz yıldızımsı şeylerin gezegen olup olmadığını anlamakla ilgili birkaç şey yazmıştım, o yazıya şuradan ulaşabilirsiniz: https://www.milliyet.com.tr/subat-ayinda-gokyuzunde-neler-olacak--mola-6995/
Bu yazıyı hazırlarken kişisel tecrübelerimden, Stellarium adlı programdan ve TÜBİTAK'ın hazırladığı 2018 Gök Olayları Yıllığı'ndan yararlandım. İnternet adresini şuraya bırakıyorum: https://www.tug.tubitak.gov.tr/goy.php
